Καταραμένος κόσμος: Mια παράσταση που σε αιχμαλωτίζει

Ένα παιδί εξαφανίζεται. Ένα Αγόρι βρίσκεται αποκλεισμένο, με μόνη του συντροφιά έναν Άντρα, σε ένα σπίτι χαμένο στο δάσος, χωρίς επαφή με τον έξω κόσμο, περιτριγυρισμένο από βιβλία επιστημονικής φαντασίας. Μια Αστυνομικός «ανακρίνει» έναν Νεαρό συγγραφέα και νευροεπιστήμονα, γείτονα του εξαφανισμένου παιδιού. Τον ίδιο Νεαρό καλεί μια Γυναίκα στο γραφείο της, σχολιάζοντας τις επιστημονικές του αναζητήσεις, τις οποίες βρίσκει πανομοιότυπες μ’ εκείνες του εξαφανισμένου εδώ και χρόνια πατέρα της, και του ζητά να τη βοηθήσει να τον βρει. Ταυτόχρονα, δύο εξερευνητές του διαστήματος, το μακρινό 2478, ο Λέων και η Άρτεμις, προσγειώνονται σε έναν μακρινό πλανήτη, του οποίου οι κάτοικοι, μια εξελιγμένη μορφή νυφίτσας, ευρισκόμενοι ακόμη σε πρωτόγονο στάδιο, τους υποδέχονται ως θεούς. Το ζευγάρι πράγματι θα κυβερνήσει τον τόπο, βοηθώντας τους κατοίκους να εξελιχθούν και αναθρέφοντας τον γιο τους, Ελπιδοφόρο, ως θεό. Αυτός θα κυβερνήσει ως στυγνός θεός-εξουσιαστής, έως ότου…

Μπορεί άραγε ο άνθρωπος να γίνει στο απώτερο (ή άμεσο) μέλλον θεός;

Αλλά και το 2170, όταν η Γη, ερημωμένη, φλεγόταν από την άνοδο της θερμοκρασίας και κύματα προσφύγων μετακινούνταν για επιβίωση, ο ρεπόρτερ Γκρέγκορι Μάρσαλ, επισκεπτόμενος τους εξαθλιωμένους πρόσφυγες, ανακαλύπτει μέσα σε ερείπια ένα βουβό, αποσκελετωμένο παιδί. Μπρος στη γενική αδιαφορία για την τύχη του, θα το αναλάβει ο ίδιος, θρέφοντάς το και μορφώνοντάς το. Όταν το αγόρι κάποτε τον ευχαριστήσει, αναρωτώμενο πώς αυτός ο άνθρωπος μπορεί να δείχνει τόση καλοσύνη, ο Γκρέγκορι θα του απαντήσει ότι δεν είναι άνθρωπος, αλλά μηχανή. Μπορούν άραγε τα ρομπότ να αποκτήσουν συναισθήματα μέσα σ’ έναν απάνθρωπο πλέον κόσμο; 

Το Αγόρι επαναστατεί, θέλει να φύγει από το απομονωμένο σπίτι, αλλά ο Άντρας το βεβαιώνει ότι εκεί έξω δεν υπάρχει τίποτα πια. Ή μήπως καιροφυλακτούν επικίνδυνες αρκούδες; Ένα ακέφαλο σώμα παιδιού θα ανακαλυφθεί. Πού είναι το κεφάλι του; Οι πιέσεις της Αστυνομικού προς τον Νεαρό να της αποκαλύψει τι απέγινε ο πατέρας της εντείνονται, καθώς ανακαλύπτει πολλές ταυτίσεις του Νεαρού μαζί του. Ποιος ο ρόλος της επιστημονικής ιδέας της «σύνδεσης», ήτοι ο τρόπος που η τεχνητή νοημοσύνη θα συνδεόταν με τον ανθρώπινο νου, αποκτώντας ταυτόχρονα πρόσβαση στο ανθρώπινο βίωμα, ιδέα την οποία καλλιέργησαν τόσο ο πατέρας της Γυναίκας όσο και ο νεαρός νευροεπιστήμονας;

Το έργο, που συνέγραψαν ο Βασίλης Μαυρογεωργίου και η Τζούλια Διαμαντοπούλου, αποτελεί ένα περίτεχνο στη δομή του κείμενο, που αναμειγνύει με ευρηματικό τρόπο ζητήματα κλιματικής αλλαγής και τεχνητής νοημοσύνης, διαθέτοντας στοιχεία θρίλερ, απαιτώντας δε από τον θεατή να βρίσκεται σε πλήρη εγρήγορση προκειμένου να ενώσει τα κομμάτια του παζλ. Πού σταματά η πραγματικότητα και αρχίζει η μυθοπλασία; Τι απ’ όσα παρουσιάζονται ή λέγονται επί σκηνής συνιστά καταγεγραμμένη σε ένα βιβλίο επιστημονική φαντασία και τι από αυτά είναι τελικά βίωμα καταγεγραμμένο ως μαρτυρία; Ποια από τα σκηνικά πρόσωπα είναι πραγματικά, ποια φανταστικά και ποια απλώς ανθρωπόμορφοι φορείς εξελιγμένης τεχνητής νοημοσύνης; Και, ακόμα, ποιος είναι ο ρόλος του χρόνου; Γιατί επανέρχεται η εικόνα του σταματημένου ρολογιού; Πώς, άραγε, υπολογίζουμε τον χρόνο; Εκτυλίσσονται οι τρεις διαφορετικές σκηνές που βλέπουμε να διαδραματίζονται εμπρός μας στον ίδιο παροντικό χρόνο, ή παρόν, παρελθόν και μέλλον συνυπάρχουν διασταυρούμενα σε ένα σκηνικό «εδώ και τώρα»;

Οι συγγραφείς, διαχειριζόμενοι δραματουργικά τις παραπάνω θεματικές, δεν οδηγούνται, όπως βλέπουμε σε άλλα σχετικά δραματικά κείμενα, σε μια μονοδιάστατη κατάθεση ανάδειξης των προβλημάτων της κλιματικής αλλαγής ή σε διαχείριση των διατυπωμένων φοβιών περί ανεξέλεγκτης ανάπτυξης της τεχνητής νοημοσύνης με ολέθρια για τον άνθρωπο αποτελέσματα. Αντίθετα, οι θεματικές αυτές υφέρπουν πίσω από τα μυθιστορήματα επιστημονικής φαντασίας που εμπλέκονται στην κύρια δράση ή υπονοούνται ως κινητήριοι μοχλοί τούτης της δράσης, χωρίς να αποκαλύπτεται ο ρόλος τους. Με αυτόν τον τρόπο, οι συγγραφείς αποδεικνύονται ιδιαίτερα ευρηματικοί, διατηρώντας το μυστήριο ως το τέλος, καθώς δημιουργούν ένα ανοιχτό σε ερμηνείες έργο, χωρίς έτοιμες απαντήσεις. Ένα έργο που θέτει ερωτήματα προς προβληματισμό.

Ο Βασίλης Μαυρογεωργίου σκηνοθετεί ο ίδιος το έργο του, ακολουθώντας την πλέον λιτή γραμμή, εντός ενός απλού σκηνικού της Αλεξίας Θεοδωράκη, εύκολα μεταλλασσόμενου σε γραφείο της Γυναίκας/σπίτι του Νεαρού/αγρόκτημα του Άντρα, στους τρεις δηλαδή υπο-χώρους όπου εκτυλίσσεται η δράση. Τα πρόσωπα, με σύγχρονα, χαρακτηριστικά της ταυτότητάς τους κοστούμια σχεδιασμένα από την ίδια τη σκηνογράφο, κινούνται στον χώρο με την απόλυτη φυσικότητα. Πράγματι, οι πέντε ηθοποιοί της παράστασης υιοθετούν την πλέον ρεαλιστική-καθημερινή ερμηνεία, δημιουργώντας έτσι μεγαλύτερη αμφισημία ως προς την πραγματική τους ταυτότητα.

Σε πλήρη υποκριτική ωριμότητα ο Δημήτρης Πασσάς ως Νεαρός, απολαυστικός στις παιγνιώδεις όσο και αμφίσημες τονικότητες της φωνής και της κίνησης ο Κλέων Γρηγοριάδης, στιβαρή η Κατερίνα Λυπηρίδου ως απαιτητική για την ανακάλυψη της αλήθειας Γυναίκα, πολλά υποσχόμενη η ταχύτατα ανερχόμενη Αριάδνη Καβαλιέρου ως Νεαρή Αστυνομικός. Ευχάριστη έκπληξη, τέλος, ο ταλαντούχος νεαρός ηθοποιός Βασίλης Μπούτσικος στον ρόλο του Αγοριού, με την απόλυτη φυσικότητα της περίτεχνης κίνησής του και τον διαυγή λόγο του.

Η επιμέλεια κίνησης των ηθοποιών ανήκει στον Πάρη Μαντόπουλο, ενώ οι χαρακτηριστικές μουσικές παρεμβολές στον Νίκο Κυπουργό.

Ο Βασίλης Μαυρογεωργίου και η Τζούλια Διαμαντοπούλου καταθέτουν ένα πολύ σημαντικό σύγχρονο νεοελληνικό έργο, με επίκαιρο προβληματισμό και ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα δόμηση, με παράλληλες δράσεις και πολλαπλούς εγκιβωτισμούς, δημιουργώντας μια παράσταση που σε αιχμαλωτίζει.