Καλά ο «ηθοποιός σημαίνει φως», ο θεατρικός παραγωγός όμως τι σημαίνει; Ο Γιώργος Λυκιαρδόπουλος, με την εταιρεία του «Λυκόφως», μας λύνει την απορία.
Γιατί «Λυκόφως»; Κρύβει ένα λεκτικό παιχνίδι και ένα εσωτερικό αστείο. Λυκιαρδόπουλος-Λύκος-Λυκόφως... είναι λίγο απ’ όλα. Λίγο κλασικό, λίγο προχωρημένο, λίγο επιθετικό, λίγο μυστηριώδες...
Είναι η πιο άχαρη πλευρά του θεάτρου το επάγγελμα του παραγωγού; Είναι, γιατί έχεις το ρόλο του κακού. Πάντα είχα το επιχειρηματικό δαιμόνιο, αλλά δεν θα μπορούσα να γίνω ποτέ ένας σκληρός businessman. Επειδή είμαι δε πολύ κοινωνικός, μου αρέσει και η τέχνη, νομίζω πως καλύπτει πολλές αναζητήσεις μου. Πάντως πρέπει να έχεις μια τρέλα για να το κάνεις. Επειδή είναι πολύ μεγάλο το ρίσκο, και λόγω της γενικότερης οικονομικής κατάστασης, θα έπρεπε να πω «φύγε για δύο χρόνια και μετά βλέπεις». Ωστόσο, ενώ στην αρχή της σεζόν μονολογούσα «μην κάνεις πολλά φέτος», βρίσκομαι να κάνω περισσότερα από πέρυσι. Δεν υπάρχει λογική σε όλο αυτό. Με παρασέρνει η δημιουργικότητα της διαδικασίας, καθώς ξεκινάς από το μηδέν και συνεχίζεις, οι ενδιαφέρουσες προτάσεις...
Βέβαια υπάρχει ένα θέμα. Πως έχετε να κάνετε με τόσο ανασφαλείς επαγγελματίες: σκηνοθέτες, ηθοποιούς... Πραγματικά είναι η πιο δύσκολη παράμετρος. Μόνο με την εμπειρία χρόνων μαθαίνεις να τους διαχειρίζεσαι... και το μόνο που τελικά χρειάζεται είναι η ψυχραιμία. Μετά έχεις να παλέψεις με την προκατάληψή τους. Πως εσύ είσαι «ο κακός» επειδή βάζεις τα χρήματα. Κι εδώ είναι πολύ σημαντικό το πώς θα συμπεριφερθείς σε μια οικονομική αποτυχία. Πρέπει να νιώσουν όλοι οι συντελεστές πως δεν θα χάσουν τα χρήματά τους. Πρόσφατα μια παράσταση με έβαλε μέσα 50.000 ευρώ. Δεν μπόρεσα να τους εξοφλήσω άμεσα, αλλά επικοινωνώ συνεχώς μαζί τους και, νομίζω, ξέρουν πλέον πως δεν πρόκειται να τα χάσουν. Επίσης, πρέπει να μάθεις να διαχειρίζεσαι και την επιτυχία και την αποτυχία και πώς αυτή επηρεάζει τους συντελεστές. Γενικά, αν οι καλλιτέχνες νιώθουν πως έχουν απέναντί τους ένα σταθερό παραγωγό, που ξέρει τι ζητάει, όλα λύνονται. Λειτουργώ πια και με σύστημα. Ό,τι συζητάμε τα γράφω σε χαρτί και τους το δίνω. Μου έχει τύχει στο παρελθόν να μου λένε «α, δεν κατάλαβα πως η πρεμιέρα ήταν την τάδε ημερομηνία!».
Πώς κάποιος αποφασίζει να γίνει θεατρικός παραγωγός; Έρχομαι από κινηματογραφικές παραγωγές. Αρχικά μπήκα από περιέργεια, για πλάκα, και τελικά με απορρόφησε. Με ενθουσίασε το εφήμερο που έχει το θέατρο, η ματαιότητά του. Ανεβαίνει μια παράσταση, και αφού κατέβει, τελείωσε... Ως άνθρωπος έχω ανάγκη την αδρεναλίνη –δεν ξέρω πώς θα το έκρινε αυτό ένας ψυχίατρος αν έβλεπε τον τρόπο που ζω–, αλλά θα πεθάνω αν η ζωή μου ήταν μια ρουτίνα. Το θέατρο με κρατάει στην τσίτα. Το τηλέφωνό μου δεν σταματάει να χτυπά ποτέ. Δεν ξέρεις πότε θα παρουσιαστεί ένα πρόβλημα που θα ζητάει μια λύση από εσένα. Επίσης, υπάρχει κάτι πολύ καλό στο θέατρο. Δεν απαιτούνται τα χρήματα της παραγωγής από την αρχή. Αν, ας πούμε, στοιχίζει 100.000 ευρώ, μπορείς να την ξεκινήσεις με 5.000. Το θέμα είναι, αν μπεις μέσα, να είσαι εντάξει στις υποχρεώσεις σου.
Φαντάζομαι, είναι εφιάλτης οι άδειες καρέκλες σε μια παράσταση. Ναι, χάνω τον ύπνο μου, βλέπω εφιάλτες και οι χειρότερες σκέψεις έρχονται νωρίς το πρωί, γύρω στις 6.00 η ώρα, που έχω σηκωθεί. Υπάρχει όμως και κάτι άλλο κακό με μένα. Με επηρεάζει πολύ αρνητικά και η καλλιτεχνική αποτυχία, που κανονικά δεν θα έπρεπε. Αν συμβούν και τα δύο, τότε… Από την άλλη βέβαια η επιτυχία σε αποζημιώνει και για τις αποτυχίες.
Μετά από 10 χρόνια ξέρετε πότε μια παράσταση θα πάει; Ποτέ δεν το ξέρεις, γιατί εξαρτάται από πολλούς παράγοντες. Μπορεί να είναι εξαιρετική και είτε να μη τη διαφήμισες σωστά είτε να ανέβηκε σε τελείως λάθος εποχή. Να ξεκινήσεις με τους καλύτερους συντελεστές, να έχεις ένα εξαιρετικό έργο και στο τέλος να αποδειχτεί πως δεν υπήρχε χημεία μεταξύ τους! Πάντως, ομολογώ πως έχω καλλιτεχνικό ένστικτο, το ένστικτο του μέσου θεατή. Δεν έχω όμως καθόλου το μαζικό εμπορικό ένστικτο ή καλύτερα να πω πως δεν μπορώ να καταλάβω τις διαθέσεις του μαζικού θεατή. Αυτού που πάει κυρίως θέατρο για να δει μια... τηλεοπτική συνθήκη. Εκεί χάνω το κριτήριό μου.
Ποιο είναι το ζητούμενο για το «Λυκόφως»; Προσπαθούμε να κάνουμε καλές καλλιτεχνικές δουλειές με εμπορική απήχηση. Στην αρχή, πριν από 10 χρόνια, δεν με ενδιέφερε η εμπορική πλευρά κι έχασα χρήματα, αλλά νομίζω χρειαζόταν να το περάσω κι αυτό. Σήμερα νιώθω πιο σίγουρος γι’ αυτό και κάνω την κίνηση να πάω και σ’ ένα κεντρικό θέατρο, όπως το «Δημήτρης Χορν». Έπρεπε όμως να σκεφτώ το πώς και με τι. «Θείος Βάνιας», λοιπόν, κλασικό έργο δοσμένο με μοντέρνα ματιά, αλλά όχι αυτό που λέμε αποδομημένη, από μια νέα σκηνοθέτρια, τη Λίλλυ Μελεμέ, και με θίασο που περιλαμβάνει ηθοποιούς όπως Φέρτης, Βόγλης, Μάινας, Μαλικένζου, Βαμβακά, Καλτσίκη, Ψάλτη, Χαραλάμπους… Δύο έργα Τσέχοφ ανεβάζουμε και στο Θησείο, αλλά με πολύ πιο πειραματική διάθεση· ένα σκηνοθετημένο από τον Κώστα Φιλίππογλου και ένα από την Κατερίνα Μπερδέκα.
Πώς βλέπετε το μέλλον; Σίγουρα νιώθω πως δεν μπορώ να τα παρατήσω – είναι σαν να βρίσκομαι στη μέση ενός μαραθωνίου που τα πήγα καλά, άρα θέλω να μάθω πώς και σε ποια θέση θα τερματίσω. Θα συνεχίζω όπως ξέρω πια, θα μ’ ενδιαφέρει να ανακαλύπτω το καινούργιο και το διαφορετικό – μην ξεχνάτε πως από το θέατρο Χώρα, το οποίο είχα στην ευθύνη μου παλιότερα, ξεπήδησαν πολλοί και σημαντικοί νέοι σκηνοθέτες. Συνεχίζω να βλέπω το θέατρο και έξω από τα στενά του πλαίσια και μάλιστα έξω από την Αθήνα. Παλεύω για ένα πρόγραμμα που θέλει τη συνεργασία με το Υπουργείο Παιδείας και ονομάζεται «Θεατρικές γέφυρες». Στόχος του είναι να στέλνει συγγραφείς στα σχολεία και να γράφουν μαζί με τα παιδιά έργα.
Οι παραγωγές του «Λυκόφως»
[Θησείον]
«Ρωμαίος και Ιουλιέτα για 2» από την Ομάδα 2 • «Το αμάρτημα της μητρός μου», σκην.: Δήμος Αβδελιώδης • «Ο γλάρος», σκην.: Κώστας Φιλίππογλου • «Ποιος σκότωσε το σκύλο τα μεσάνυχτα», σκην.: Τάκης Τζαμαργιάς • «Κατερίνα», σκην.: Γιώργος Νανούρης • «Βυσσινόκηπος στα παρασκήνια», σκην.: Κατερίνα Μπερδέκα
Τι μας είπε για τα ιστορικά γεγονότα και τη σχέση τους με το σήμερα, τους ακίνητους ταξιδιώτες και την παράσταση «Ματαρόα στον ορίζοντα» στην Εναλλακτική Σκηνή της ΕΛΣ
10°
