Tατιάνα Λύγαρη

Η Tατιάνα Λύγαρη, δημιουργός του πρωτότυπου θεάτρου Το τρένο στο Ρουφ, μας επιβιβάζει στο έργο που σκηνοθέτησε «Το τρένο των νεφών».

---

«Η Ευγενία Φακίνου μάς εμπιστεύθηκε το βιβλίο της και η Ειρήνη Αναγνωστοπούλου έκανε μια υπέροχη διασκευή. Με τη σκηνογράφο Λέλα Ράμογλου και δύο εικαστικούς, τον Βασίλη Παφίλη και την Πένυ Κορρέ, μπορέσαμε και διαμορφώσαμε πέντε σκηνικούς χώρους με 11 ηθοποιούς.

Το έργο είναι το ταξίδι ζωής που κάνει ο καθένας μας για την ανακάλυψη του εαυτού του. Το “ποιος είμαι” είναι ένα ερώτημα που συνοδεύει την ανθρώπινη ύπαρξη από τη γέννηση ως το θάνατο. Το ποιος είμαι, γιατί βρίσκομαι σ’ αυτή τη ζωή, τι είναι η ζωή και αυτή η υπαρξιακή αναζήτηση του ανθρώπου να βρει το βαθύτερο εγώ του είναι ένα ταξίδι που γίνεται με την ιστορία του Κανένα, του ήρωα. Είναι ένα παιδί δέκα χρονών που επιβιβάζεται σε ένα τρένο-φάντασμα, χωρίς οδηγό, που όταν φεύγει από το σταθμό βγαίνει από τις ράγες, χώνεται στα νέφη και χάνεται. Μαζί του ταξιδεύουν η Εβίτα Περόν, ο Ωνάσης, ο Τσε Γκεβάρα και ο Μπολιβάρ, που υπερασπίζονται ο καθένας την ιδεολογία του. Σε κάθε βαγόνι ο Κανένας μεγαλώνει δέκα χρόνια μέχρι να φτάσει στα πενήντα του διερωτώμενος τι έχει ζήσει σε αυτή τη ζωή και ο θεατής βιώνει μαζί του αυτές τις εμπειρίες στην αναζήτηση του πατέρα του που είναι, στην ουσία, η αναζήτηση του ίδιου του του εαυτού. Το μυθιστόρημα είναι σύνθετο και η επιλογή του έχει να κάνει με το ότι είναι μια ιστορία μέσα σε ένα τρένο, το οποίο μου αρέσει να σκέφτομαι πως είναι το τρένο της ζωής, και ήταν μια μεγάλη ευκαιρία να γίνει αυτό το ταξίδι στο θέατρο και στη ζωή ταυτόχρονα μέσα σε ένα τρένο, όπως είναι το Τρένο στο Ρουφ».

Πόσο επίπονο είναι το ταξίδι προς την αναζήτηση του εαυτού μας;

Νομίζω πως είναι δύσκολο γιατί είναι αδιέξοδο, δεν έχει τέλος. Γι’ αυτό ο καθένας πρέπει να βρίσκει το κίνητρο και να βάζει μικρούς στόχους που πρέπει να τους κερδίζει κάθε τόσο. Αυτό είναι το κέρδος σ’ αυτή τη ζωή. Δεν είναι να πεις πως πρέπει να φτάσεις κάπου και να αγωνίζεσαι μονίμως γι’ αυτό ή να πεις πως, αφού δε θα φτάσεις ποτέ, δεν έχει κανένα νόημα. Το νόημα είναι αυτό που ζούμε. Γι’ αυτό εμφανίζεται η Μοίρα στο τελευταίο βαγόνι και λέει στον ήρωα που αναρωτιέται τι κάνει εκεί, «Όλα αυτά που έζησες είναι το κέρδος». Αν καταφέρει ο άνθρωπος να βάζει στόχους και αυτές τις μικρές νίκες να τις απολαμβάνει και να τις χαίρεται, να γεύεται κάθε στιγμή αυτού του ταξιδιού, μπορεί να είναι και ευτυχισμένος – σε όποιο βαθμό μπορεί η ανθρώπινη φύση. Όλοι μας με έναν τρόπο προσπαθούμε να ξεχάσουμε ότι θα πεθάνουμε. Σε αυτή την πορεία ο καθένας αμύνεται στο εφήμερο της ύπαρξης με το δικό του τρόπο.

Ο ήρωας, ο Κανένας, θεωρείτε πως είναι στην ουσία ο Καθένας;

Ναι, το πιστεύω. Όλοι είμαστε μια ενέργεια, είμαστε μόρια μιας συμπαντικής ολότητας και δεν διαφέρουμε ο ένας από τον άλλο. Είμαστε όλοι ένα αλλά αυτό δεν το κατανοούμε βαθιά. Η ανθρώπινη φύση έχει ανάγκη το εγώ, το άτομο. Και στην προσπάθειά του να υπάρξει ως άτομο, προσπαθεί να ξεχωρίσει και να πιστέψει πως είναι το κέντρο του κόσμου. Και ως Έλληνες πιστεύουμε στη μοναδικότητα και στην ιδιαιτερότητά μας παραπάνω από όσο θα έπρεπε. Αν, όμως, πιστεύαμε πως όλοι οι άνθρωποι στον πλανήτη είμαστε άνθρωποι με τις ίδιες αγωνίες και τα ίδια θέλω, θα ήταν πολύ πιο ευτυχισμένη η ανθρωπότητα. Αυτό είναι που λείπει από τη σημερινή κοινωνία περισσότερο: αυτή η συνειδητότητα. Αν μπορέσεις να βάλεις τον εαυτό σου στη θέση του άλλου, δε θα υπάρξει διένεξη.

Τι πιστεύετε πως μας «διδάσκει» το έργο;

Να προσλαμβάνουμε κάθε πράγμα που ζούμε, θετικό ή αρνητικό, ως μια αποσκευή που πρέπει να την έχουμε στη ζωή μας για να πάμε στο επόμενο βήμα. Αυτές οι αποσκευές είναι που μας καθορίζουν και όσο περισσότερες, ποικίλες, βαριές, ελαφριές, που μας πόνεσαν, που μας έκαναν να χαρούμε, που μας έμαθαν καινούρgια πράγματα, αυτά είναι που μας διαμορφώνουν ως ανθρώπους. Πρέπει να τα αποδεχόμαστε όλα ως δικά μας βαρίδια αγαπημένα και έτσι να πορευόμαστε.

Το «Τρένο των Νεφών» είναι ένα υπαρκτό τρένο που ταξιδεύει σε ύψος 4.220 μέτρων στις Άνδεις και σου δίνει την αίσθηση ότι πετάς στα σύννεφα. Θα ταξιδεύατε με αυτό το τρένο;

Φυσικά. Σε ένα ταξίδι μου στην Αργεντινή ήθελα να ταξιδέψω με αυτό το τρένο, αλλά δυστυχώς ταξιδεύει μόνο καλοκαίρι και έχασα αυτό το μαγικό ταξίδι. Ήθελα να πάρω το αεροπλάνο για το Μπουένος Άιρες και να φύγω κατευθείαν για το ταξίδι και τότε το έμαθα. Παλιά πήγαινε από την Αργεντινή μέχρι το Βαλ Παραΐζο, το λιμάνι της Χιλής, ενώ τώρα ταξιδεύει μέχρι ένα σημείο της Αργεντινής. Επειδή ταξιδεύει σε τέτοιο υψόμετρο, κάποια στιγμή χάνεται στα σύννεφα. Η Ευγενία Φακίνου εμπνεύστηκε από αυτό και έγραψε το μυθιστόρημά της και χρησιμοποίησε τη διακειμενικότητα. Πήρε αυτούσια εδάφια από τους συγγραφείς και τα έμπλεξε με δικές της ιστορίες με τέτοιο τρόπο που δεν καταλαβαίνει ο αναγνώστης τη διαφορά.

Θα μπορούσατε να φανταστείτε τον εαυτό σας να ασχολείστε με κάτι άλλο;

Δεν θα μπορούσα ποτέ να γίνω πολιτικός, γιατρός ή ιερέας. Ο σωστός καλλιτέχνης μπορεί να είναι και τα τρία: πολιτικός, με την έννοια της καλής πολιτικής που πρέπει να ασκείται· ιερέας, με την έννοια ότι μπορεί να είναι το βάλσαμο της ψυχής· και γιατρός, με την έννοια του κοινωνικού έργου προσφοράς. Δεν μπήκα ποτέ, όμως, στη διαδικασία να το σκεφτώ σοβαρά να κάνω κάτι άλλο. Από το δεύτερο έτος της δραματικής αποφάσισα πως θέλω να είμαι ηθοποιός. Πολλοί, όμως, διερωτώνται γιατί. Με την έννοια ότι είναι πολύ μεγάλος ο αγώνας και η προσφορά για ένα πολύ μικρό αποτέλεσμα. Αυτό δε φαίνεται τόσο στο θέατρο που γίνεται για τον πολύ κόσμο, γιατί εκεί ένα χειροκρότημα μιας αίθουσας χιλίων ατόμων, μια ευρύτερη αναγνωρισιμότητα με τα εξώφυλλα, δίνει ένα αποξέχασμα. Όταν κάνεις, όμως, ένα θέατρο που έχει αυτή την πλευρά της προσφοράς στο σύνολο και πας να κερδίσεις τον έναν, είναι διαφορετικά τα πράγματα. Προσωπικά, ξέρω ποιοι άνθρωποι με επηρέασαν να πάρω την πορεία που πήρα και τους ευχαριστώ πολύ γιατί μ’ αρέσει πάρα πολύ αυτό που κάνω. Αυτό πιστεύω πως μπορώ να κάνω και γω: Αν επηρεάσω έστω και τρεις ανθρώπους στη ζωή τους και πάρουν μετά εκείνοι τη σκυτάλη, αυτό θα αξίζει.

Ποια είναι τα μελλοντικά σας σχέδια;

Θα ήθελα το Τρένο στο Ρουφ να μπορεί να κυλάει στις ράγες του και χωρίς τη δική μου απόλυτα προσωπική παρουσία. Όταν κάτι είναι δημιούργημα ενός ανθρώπου είναι πολύ δύσκολο και εκείνος να αποχωρήσει και κάποιος άλλος να πάρει τη θέση του και να το συνεχίσει. Το Τρένο στο Ρουφ λειτουργεί εδώ και 17 χρόνια και δε θα ’θελα να χαθεί. Κάθε νέα γενιά που έρχεται συνεχίζει να το θεωρεί πρωτοποριακό και μοναδικό, αφού είναι το μοναδικό θέατρο-τρένο στον κόσμο. Άρα έχει μέλλον. Από την άλλη, μου έχει στερήσει άλλα πράγματα που θα με γέμιζαν, όχι μόνο να παίξω αλλά και να ασχοληθώ με άλλα πράγματα. Ένα άλλο όνειρο είναι να εδραιωθεί στο μυαλό των θεατών πως δεν είναι αμιγώς ένα θέατρο αλλά είναι ένα θέατρο που έχει απλωθεί σε όλες τις τέχνες, αφού δίνει βαρύτητα στα εικαστικά, στη μουσική, στον υπαίθριο χώρο τους καλοκαιρινούς μήνες. Και, φυσικά, στα μελλοντικά σχέδια εντάσσεται το 4ο Φεστιβάλ Νέων Καλλιτεχνών - Τα 12 κουπέ γύρω στον Μάιο.

Φέτος αλλάξατε και τη χρήση στα βαγόνια του τρένου.

Ναι. Αυτό που κάναμε φέτος στο Τρένο στο Ρουφ δεν το κάνει ένας λογικός άνθρωπος. Για να ανεβάσουμε το Τρένο των Νεφών, κλείσαμε το εστιατόριο για ένα χειμώνα. Περιορίσαμε κατά 1/3 τους θεατές (η παράσταση πραγματοποιείται για 50 θεατές κάθε φορά) και αυξήσαμε τους ηθοποιούς σε καιρό κρίσης. Αλλά θεωρώ πως αυτές οι θεατρικές αποκοτιές, πρέπει να γίνουν. Όντως δεν χρειάζεται να πουλάω τρέλα γιατί την έχω μέσα μου.

Info: Παίζουν: Ειρήνη Αναγνωστοπούλου, Δημήτρης Βέργαδος, Δήμητρα Βλάχου κ.ά. Το τρένο στο Ρουφ, Σιδηροδρομικός Σταθμός Ρουφ, επί της Λεωφ. Κωνσταντινουπόλεως, 210 5298922, Τέτ., Πέμ., Πάρ. 21.00, Σάβ. 19.00 & 21.00, Κυρ. 20.00, €17, 12(Φ./ Κάθε Τετάρτη).