Για όσους από εμάς, θρησκευόμενους ή μη, Μεγάλη Εβδομάδα σημαίνει κάτι περισσότερο από λίγα λεπτά παραμονής στο προαύλιο μιας εκκλησίας την ώρα της περιφοράς του Επιταφίου, το Μέγαρο Μουσικής ετοίμασε ένα κατανυκτικό πρόγραμμα με έργα υψηλής μουσικής έμπνευσης που αξίζει να παρακολουθήσουμε.
Παιδί ακόμα, θυμάμαι το– κρατικό μόνο τότε- ραδιόφωνο, να διακόπτει κάθε Μεγάλη Εβδομάδα το «ελαφρό» πρόγραμμά του και να μεταδίδει «σοβαρή» μουσική, όπως τη λέγαμε τότε. Κάπως έτσι έκανα την πρώτη μου γνωριμία με τη θρησκευτική μουσική της Δύσης. Τα κατά Ματθαίον Πάθη του Μπαχ, το Stabat Mater του Περγκολέζι, το Ρέκβιεμ του Μότσαρτ ηχούσαν τότε στ’ αυτιά μου διαφορετικά και πολύ πιο συναρπαστικά από τις μακρόσυρτες βυζαντινές ψαλμωδίες –αργότερα τις εκτίμησα κι αυτές…
Αυτή η ανάμνηση ήρθε στο μυαλό μου παίρνοντας πριν λίγες μέρες στα χέρια μου το Πρόγραμμα του Μεγάρου για το επόμενο τρίμηνο. Αιτία ο «Κύκλος Adagio- Μουσικές για τις ημέρες του Πάσχα» , μια σειρά συναυλιών με σημαντικά έργα θρησκευτικής μουσικής –και όχι μόνο.
Και οι 5 είναι υπέροχες
4/4. Σάββατο του Λαζάρου: «Planctus, θρήνοι της Παναγίας». Μια κατανυκτική αναδρομή στην πολυφωνική και μονοφωνική μουσική υμνογραφία της μεσαιωνικής Δύσης με το σύνολο παλαιάς μουσικής Ex Silentio σε όργανα εποχής. Στο πόντιουμ ο Δημήτρης Κούντουρας. Τραγουδούν η Θεοδώρα Μπάκα και η Φανή Αντωνέλου. Το οδοιπορικό εκτείνεται χρονικά από τον 10ο έως τον 15ο αιώνα και περνά από το «Κόκκινο βιβλίο» της Μονής Μονσεράτ της Καταλονίας και τους παλαιούς κώδικες Buranus του Λονδίνου, στους κοσμικούς θρήνους και στα έργα γνωστών συνθετών , ανάμεσά τους και του βασιλιά της Καστίλης Αλφόνσου Ι΄ του Σοφού (1221-1284), στον οποίο οφείλονται τα περίφημα Cantigas de Santa Maria, μια από τις εκτενέστερες συλλογές μονοφωνικών ασμάτων του Μεσαίωνα στην καθομιλουμένη γλώσσα που σώθηκε ως τις μέρες μας.
5/4 Κυριακή των Βαΐων: «Στην αυλή των μαγικών αυλών». Ο επιβλητικός ήχος του εκκλησιαστικού οργάνου ανοίγει με τον πιο κατανυκτικό τρόπο την Εβδομάδα των Παθών. Η Ορχήστρα Academica Αθηνών, σε μουσική διεύθυνση Νίκου Αθηναίου, συνοδεύει την πολυβραβευμένη οργανίστα Ουρανία Γκάσιου και τον διακεκριμένο σολίστ κρουστών Θοδωρή Βαζάκα σε ένα πρόγραμμα με έργα από τον 17ο έως τον 20ό αιώνα. Από το Adagio για βιολί, έγχορδα και εκκλησιαστικό όργανο του εμβληματικού συνθέτη του ιταλικού Μπαρόκ, Τομάσο Αλμπινόνι, περνούν στα Χορικά Πρελούδια για εκκλησιαστικό όργανο του μεγάλου κάντορα Γιόχαν Σεμπάστιαν Μπαχ και στο Κοντσέρτο σε φα μείζονα, έργο 4, για όργανο δωματίου και ορχήστρα, του Γκέοργκ Φρήντριχ Χαίντελ. Κάνοντας ένα άλμα στο χρόνο φτάνουν στο συγκινητικό Adagio για έγχορδα του Αμερικανού Σάμιουελ Μπάρμπερ που πρωτοπαρουσιάστηκε το 1938 υπό τη διεύθυνση του θρυλικού μαέστρου Αρτούρο Τοσκανίνι, για να κλείσουν με το Κοντσέρτο σε σολ ελάσσονα για εκκλησιαστικό όργανο, κρουστά και έγχορδα του ιδιοφυούς και ανατρεπτικού Γάλλου συνθέτη Φρανσίς Πουλένκ και το Boléro για εκκλησιαστικό όργανο και snare drum του αδίκως παραγνωρισμένου μουσικοπαιδαγωγού και οργανίστα της Παναγίας των Παρισίων, Πιερ Κοσερώ.
6/4. Μεγάλη Δευτέρα: «Οι Παναγιές του κόσμου». Η Σαβίνα Γιαννάτου και οι Primavera en Salonico μας προσκαλούν σε ένα μουσικό προσκύνημα στη λαϊκή παράδοση κοντινών και μακρινών τόπων της χριστιανοσύνης, αφιερωμένο στην Παναγία. Ένα κατανυκτικό οδοιπορικό από τις Μαύρες Παναγιές της Αφρικής και τις Ινδιάνες Παναγιές της Καραϊβικής, στα ελληνικά και κυπριακά μοιρολόγια της Θεοτόκου, στους λαϊκούς θρήνους της Κορσικής και της Αρμενίας, στις ιταλικές ταραντέλες για την Παναγία και τους ισπανικούς μεσαιωνικούς ύμνους για την Παρθένο Μαρία. Τους σταθμούς επιλέγει ο εθνομουσικολόγος Λάμπρος Λιάβας .
7/4 Μεγάλη Τρίτη: Wolfgang Amadeus Mozart, Requiem. Το συγκλονιστικό «Dies Irae» και το «Lacrymosa» θα ακουστούν φέτος, σε μια συμπαραγωγή του Μεγάρου Μουσικής Αθηνών και της Κρατικής Ορχήστρας Αθηνών με την ευγενική υποστήριξη της Πρεσβείας της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γερμανίας. Ο Βασίλης Χριστόπουλος στο πόντιουμ, η χορωδία Arnold Schoenberg και 4 ταλαντούχοι σολίστ (η σοπράνο Μυρτώ Παπαθανασίου, η μέτζο σοπράνο Θεοδώρα Μπάκα , ο τενόρος Juan Sancho και ο μπάσος Vito Priante ) ερμηνεύουν το μεγαλειώδες κύκνειο άσμα του συνθέτη, που συνδέθηκε όσο κανένα άλλο με τη ζωή και το θάνατό του -πέθανε πριν το ολοκληρώσει. Τη συναυλία συμπληρώνει η Συμφωνία σε σολ ελάσσονα, Κ. 183 και πάλι του Μότσαρτ. Οι κάτοχοι εισιτηρίων θα έχουν την ευκαιρία, εάν το επιθυμούν, να παρακολουθήσουν δωρεάν, στις 19:45 μια εισαγωγική ομιλία γύρω από το έργο, με ομιλητή τον Νίκο Λαάρη.
8/4 Μεγάλη Τετάρτη: Joseph Haydn: Stabat Mater. Το δράμα του Θείου Πάθους περιγράφεται συγκλονιστικά από τον ιδιοφυή Χάυντν, ο οποίος, όπως λέγεται, θέλησε με το έργο αυτό να ξεπεράσει τη δόξα του Περγκολέζι. Η Καμεράτα-Ορχήστρα των Φίλων της Μουσικής, με τον Γιώργο Πέτρου στο πόντιουμ, ερμηνεύει σε όργανα εποχής, το έργο που την έκανε διάσημη σε όλη την Ευρώπη. Με τις φωνές τους συμπράττουν η σοπράνο Μυρσίνη Μαργαρίτη, η μέτζο σοπράνο Ειρήνη Καράγιαννη, ο τενόρος Βασίλης Καβάγιας και ο μπάσος Πέτρος Μαγουλάς. Η συναυλία ολοκληρώνεται με τη Συμφωνία αρ.44 του Χάυντν, την οποία ο συνθέτης ονόμασε «Trauer»- του θρήνου- εκφράζοντας μάλιστα την επιθυμία, το υπέροχο τρίτο μέρος της, να παιχτεί στη δική του νεκρώσιμη ακολουθία…
ΥΓ. Προσωπικά πάντως, αν θα ήμουν αναγκασμένη να επιλέξω, δεν θα έχανα με τίποτα τους Ex Silentio με τους θρήνους της Παναγίας και το Stabat Mater του Χάυντν με την Καμεράτα και τον Γιώργο Πέτρου….
Ο ήχος των τραγουδιών του είναι συνήθως πιο κοντά στην τζαζ από το ροκ και αντλεί τις εμπνεύσεις των στίχων των τραγουδιών του από τα μικρά κλαμπ των μεγάλων πόλεων
9°
