Νίνα - Μαρία Πασχαλίδου, η σκηνοθέτρια του «Femicidio» μιλά στην ΑTHENS VOICE για το ντοκιμαντέρ με θέμα τις γυναικοκτονίες που θα προβληθεί 26 Οκτωβρίου στο Al Jazeera.
Στις 26 Οκτωβρίου το ντοκιμαντέρ «Femicidio» της Νίνας - Μαρίας Πασχαλίδου θα προβληθεί από το AlJazeera. Η σκηνοθέτρια μετά από μία πολύ ενδιαφέρουσα φιλμογραφία αποφασίζει να ασχοληθεί με το φλέγον θέμα των γυναικοκτονιών. Το ντοκιμαντέρ προβλήθηκε την Άνοιξη του 2022 στο Γαλλικό Ινστιτούτο και στον Δαναό. Δύο μήνες πριν την παγκόσμια πρεμιέρα του στο AlJazeera συνομιλήσαμε με τη δημιουργό.
Ο τίτλος femicidio, στα ελληνικά «γυναικοκτονία», είναι ένας όρος που έχει προκαλέσει αντιπαραθέσεις και ενστάσεις. Είναι πολλοί αυτοί που θέλουν να μη διαχωριστεί η γυναικοκτονία από τον όρο ανθρωποκτονία. Δεν βρίσκω καθόλου τυχαίο το ότι διάλεξες αυτός να είναι ο τίτλος του ντοκιμαντέρ σου. Θες να μου πεις τη σκέψη σου πάνω σε αυτό;
Αυτή είναι μια μεγάλη συζήτηση. Στην Ιταλία επίσης υπάρχουν δυσκολίες. Στο Τένο, στη Βόρεια Ιταλία όπου κάναμε γυρίσματα, η τοπική κοινωνία αρνήθηκε να ονομάσει γυναικοκτονία μια δολοφονία ενός νέου κοριτσιού από τον φίλο τους, γιατί δεν ήθελε το στίγμα της ντροπής. Ωστόσο άλλοι θα πουν, μα μια γυναίκα δεν είναι άνθρωπος και αυτή; Γιατί να διαχωριστεί; Το θέμα είναι ότι μια γυναικοκτονία έχει συγκεκριμένα χαρακτηριστικά, και αν αυτά εντοπιστούν μπορεί ίσως μια τέτοια δολοφονία να αποφευχθεί. Oπότε κατά τη γνώμη μου σε αυτή τη φάση είναι σημαντικό να την πούμε με το όνομά της, γυναικοκτονία.
Πόσο δύσκολο σου ήταν κατά τη διάρκεια των γυρισμάτων να έρχεσαι σε επικοινωνία με τις οικογένειες που είχαν αυτές τις απώλειες; Δεν ήταν δύσκολο, από τη στιγμή που χτίστηκε μια γέφυρα μετά υπήρχε συνέχεια επικοινωνία. Ήταν η ώρα τους να μιλήσουν. Για αυτό και όταν προβλήθηκε η ταινία με πήραν και μου μίλησαν με λυγμούς, είχε κλείσει ένας κύκλος για αυτούς. Νομίζω και για εμένα, διότι αυτή η ταινία έγινε με πολύ κόπο και πόνο μέσα στην πανδημία και με δεκάδες δυσκολίες. Δύο χρόνια μετά, με τον όρο γυναικοκτονία να έχει προστεθεί και στο ελληνικό μας λεξιλόγιο, βλέπω πως η ιδέα να γίνει μια ταινία για αυτό το θέμα δεν ήταν λάθος.
Γιατί διάλεξες να κάνεις το ντοκιμαντέρ στην Ιταλία; Η ιδέα ήρθε πριν από τέσσερα χρόνια, από έναν φίλο στο κανάλι RAI, o οποίος μου συνέστησε να διερευνήσω το θέμα. Τότε στην Ιταλία σκοτωνόταν μία γυναίκα ανά 2,5 μέρες και το φαινόμενο ήταν ήδη σε έξαρση.
Βρήκες διαφορές στα περιστατικά που προσέγγισες μέσα από τον φακό εκεί με όσα συμβαίνουν στην Ελλάδα; Υπάρχει διαφορετική αντιμετώπιση στην Ιταλία από την αστυνομία, την κοινωνία και τη νομοθεσία; Δεν μπορώ να το απαντήσω αυτό επακριβώς. Αλλά πιστεύω πως το κενό που υπάρχει στην πρόληψη ώστε να μη φτάνουν τα πράγματα στα άκρα είναι κοινό. Όταν μια γυναίκα αισθάνεται την απειλή και καλεί την αστυνομία, όταν ζητάει να απομακρυνθεί ο σύζυγος, ο σύντροφος, τότε η κοινωνία οφείλει να την ακούσει. Ευθύνη έχουμε όλοι μας. Όταν στη γειτονιά μας ακούμε κάτι, όταν βλέπουμε κάτι, οφείλουμε να μη κλείνουμε τα μάτια μας.
Η βασική ηρωίδα σου είναι μια γυναίκα που κατάφερε να ξεφύγει. Πώς τη βρήκες; Ήταν από την αρχή θετική στο να μιλήσει; Όταν διάβασα την ιστορία της Laura σε ένα ιταλικό άρθρο ήμουν σίγουρη πως θα ήταν η πρωταγωνίστριά μου. Είχε βιώσει μια πολύ τραυματική εμπειρία και ήθελα να δω αν θα μπορούσε να πει την ιστορία της. Πήγα και τη βρήκα στην Ιταλία, στη Βερόνα, όπου ζει σήμερα. Με ρώτησε γιατί κάνω αυτές τις ταινίες για τη βία ενάντια στις γυναίκες. Ομολογώ πως σάστισα, δεν το είχα σκεφτεί με αυτόν τον τρόπο ποτέ. Ύστερα θυμήθηκα μια δική μου ιστορία. Όλες οι γυναίκες έχουμε μια ιστορία κακοποίησης, νομίζω. Όταν της το είπα αυτό μετά τα πράγματα έγιναν εύκολα, με εμπιστεύτηκε.
Στο ντοκιμαντέρ σου, ενώ βλέπουμε πολλά μέλη των οικογενειών των θυμάτων, δεν υπάρχει κανένας από τις οικογένειες των θυτών. Προσπάθησες να προσεγγίσεις κάποιους και αρνήθηκαν να μιλήσουν ή ήθελες να εστιάσεις στις οικογένειες των γυναικών; Προσπάθησα να κάνω κάποιες συνεντεύξεις με τους ίδιους τους θύτες. Ο ένας από αυτούς ήταν ελεύθερος αλλά δεν ήθελε να έχει καμία συμμετοχή σε με μια ταινία, ο άλλος ήταν στη φυλακή και η δίκη ήταν σε εξέλιξη, οπότε δεν ήταν εφικτό. Ωστόσο η ιστορία του θύτη είναι πάντα ίδια. «Τρελάθηκε», «πήρε ναρκωτικά», «την αγαπούσε τόσο πολύ που τη σκότωσε». Για μένα δεν είχε και τόσο μεγάλη σημασία, λοιπόν, περισσότερο έχει να κάνει με ποιον τρόπο θέλεις να πεις την ιστορία. Εγώ επέλεξα να την πω μέσα από τη ματιά των θυμάτων.
Το ντοκιμαντέρ προβλήθηκε στο Γαλλικό Ινστιτούτο και στον Δαναό, με μεγάλη προσέλευση του κοινού και πολύ ενδιαφέρουσες συζητήσεις μετά το τέλος της προβολής. Τι συμπεράσματα έβγαλες από όσα ειπώθηκαν και πώς δέχτηκε το ελληνικό κοινό την ταινία σου; Όλες οι συζητήσεις μετά την προβολή της ταινίας είχαν μεγάλο ενδιαφέρον. Αξιοσημείωτο ήταν το σχόλιο ενός άνδρα ο οποίος επισήμανε πως είναι πολύ δύσκολο να ανοίξει αυτή η συζήτηση και πως οι άνδρες σήμερα στοχοποιούνται χωρίς λόγο πολλές φορές. Είναι πράγματι σημαντικό, μετά και από το #metoo, να μη βαδίσουμε στην αντίθετη κατεύθυνση όπου τα πάντα είναι ενάντια στις γυναίκες. Για αυτό και η κουβέντα που έχει ανοίξει πρέπει να παραμείνει ανοιχτή και με τους άνδρες. Δεν είναι γυναικείο θέμα οι γυναικοκτονίες, είναι και ανδρικό.
Όσοι δεν κατάφεραν να δουν το Femicidio σε κάποια από τις προβολές στις αίθουσες θα μπορούσαν να το παρακολουθήσουν σε κάποια πλατφόρμα; Μπορούν να δουν την ταινία στο κανάλι του AlJazeera, όπου θα κάνει παγκόσμια πρεμιέρα στις 26 Οκτωβρίου. Θα είναι και online έπειτα από λίγες μέρες.
Το έργο του κορυφαίου σκηνοθέτη ταυτίστηκε με τα σκοτάδι και τα επικίνδυνα μυστήρια που κρύβονται κάτω από τη γυαλιστερή επιφάνεια των αμερικανικών προαστίων.
11°
