Διονύσης Ματαράγκας: Συνέντευξη με τον εικαστικό για την έκθεση «Ταξίδια του νου» στην Γκαλερί «Αστρολάβος - Δεξαμενή».
Ο νους ονειρεύεται ή αναπολεί, οι ταχύτητες είναι γρήγορες και οι πίστες διάφορες: δρόμοι, σταθμοί, ράγες και λιμάνια, τρένα, αυτοκίνητα, πλοία και αεροπλάνα. Υπερρεαλισμός και φουτουρισμός, ρετρό και βίντατζ αισθητική, πρόσωπα και αποστάσεις υπό μορφή ιστοριών κατασκευασμένων σε τρισδιάστατες και ανάγλυφες προοπτικές από ξύλο και από μέταλλο. Δεινός τεχνίτης αλλά και ασύλληπτα υπερβατικός, ο Διονύσης Ματαράγκας στην γκαλερί Αστρολάβος - Δεξαμενή ζωγραφίζει και συνθέτει μια ελεγειακή και ρομαντική απεικόνιση από διαφυγές και διακτινισμούς στην έκθεση «Ταξίδια του νου».
Κοντέρ, μίλια, τόποι και επιθυμίες: στέκομαι μπροστά από τα έργα του και συνδέομαι πανεύκολα μαζί τους. Όλοι μας σε κάποια περίοδο της ζωής μας έχουμε γράψει ανάλογα χιλιόμετρα σε ταξίδια που η διαφυγή ήταν το ζητούμενο και η ανάμνηση συνεχίζει να σπιντάρει σε κάποια γωνία του μυαλού μας, μέχρι την επόμενη γύρα, ως και την επόμενη φορά.
Για πού το έβαλαν τα τρένα και πόσο γρήγορα τρέχουν τα αυτοκίνητα στα έργα σου; Βέβαια, μπορεί όλα να συμβαίνουν μόνο μέσα στο κεφάλι των πρωταγωνιστών σου, εν είδει μια ταξιδιωτικής ανάμνησης που επιστρέφει, ή μιας ποθούμενης ταχύτητας που επιθυμεί και αναπτύσσει ο νους τους, που θα τους κάνει να ξεφύγουν από την καθήλωση. Τι έχουμε εδώ, επομένως;
Πρόκειται για τα μέσα για την επίτευξη του στόχου αλλά και τα μέσα για την ολοκλήρωση της διαδρομής. Η ταχύτητα παραμένει ασαφώς προσδιορισμένη, ώστε ο κάθε θεατής υποκειμενικά να μπορεί να της δώσει πρόσημο ανάλογο της σκέψης του. Είτε θετικό πρόσημο με μελλοντικό ορίζοντα ορισμένο ως πόθο, είτε αρνητικό πρόσημο με παρελθοντικό ορίζοντα οριζόμενο ως ανάμνηση.
Μαγκρίτ αλλά και κόμικς, βιντάζ αισθητική και Κέρουακ στο On the Road, υπερρεαλισμός και κινηματογραφικές ταχύτητες, τύπου ο κύριος Μπουγκάτι σανιδώνει τα διακόσια άλογα του επί γης πυραύλου του. Υπάρχει επίσης (νομίζω) ένας ενθουσιασμός παρόμοιος με των φουτουριστών του Μποκιόνι, όταν τα μέσα μετακίνησης απέκτησαν υπερφυσικές δυνατότητες μεταφοράς και μετακίνησης. Μίλησέ μου για τις αναφορές της συγκεκριμένης έκθεσης, αφού μπορεί να βλέπω λάθος.
Η αλήθεια είναι ότι η περιγραφή σου με υπερκαλύπτει. Η οπτική μου συνθέτει πάντα σύμφωνα με τα υλικά που γεννάει ο νους μου παραγόμενα από τα ερεθίσματα που λαμβάνει από τα κοινωνικά δρώμενα. Κάθε έργο πρακτικά προκύπτει από ένα σύμπλεγμα συναισθημάτων, το αποτέλεσμα του ποια θα είναι αυτά εξαρτάται από τον πυρήνα της σκέψης. Αν εκεί κυριαρχεί η εμπειρία, τότε παράγονται πιστεύω συναισθήματα νοσταλγικά. Αν εκεί κυριαρχεί η φαντασία, παράγονται συναισθήματα πόθου και πάθους.
Ζωγραφική και γλυπτική μαζί. Μάτι και αφή. Κρίνοντας από το σύνολο, κάθε έργο σου απαίτησε πολύ χρόνο και πολύ κάματο μέχρι να έρθει το επιθυμητό αποτέλεσμα. Ποιο από τα δυο είναι πιο επίμονο και πιο επώδυνο σωματικά; Και αναρωτιέμαι, αν αυτός που αγοράζει μπορεί να εκτιμήσει, πέρα από την καλλιτεχνία, και το πόσος κόπος χρειάστηκε για να βγουν αυτές οι ματιέρες.
Εδώ νιώθω την ανάγκη και εγώ, όπως πολλοί άλλοι καλλιτέχνες, να γίνω λίγο γραφικός λέγοντας ότι τα έργα μου απαιτούν και πολύ χρόνο και πολύ ιδιαίτερο κόπο λόγω της φύσης των υλικών μου αλλά και της διαδικασίας. Η μίξη διαφορετικών παιδιών τέχνης όπως η γλυπτική και η ζωγραφική, δεν είναι κάτι σύνηθες. Όσο κόπο και αν καταβάλω, όσο χρόνο και αν ξοδέψω, στο τέλος νιώθω τέτοια ευχαρίστηση που πιστεύω πως αυτή η ικανοποίηση δεν πληρώνεται. Τώρα, αν μπορεί να γίνει σωστή αποτίμηση της δουλειάς που έχει κάθε έργο μου, πιστεύω ότι αυτό εξαρτάται από την εμπειρία του κάθε αποδέκτη.
Μετακινήσεις, μεταφορές, αποδράσεις, αναψυχές, χάσιμο ή στοχευμένα ταξίδια, τουριστικά ή από χούι, ταξίδι για το ταξίδι. Είσαι ένας από τους τύπους που βλέπω και ακούω το μυαλό και το σώμα τους να τρέχει, ή η ζωή σου είναι πιο στατική και τα έργα σου απλώς αντανακλούν τέτοιες επιθυμίες;
Πλέον αναζητώ διακαώς τη στατικότητα και αποφεύγω τις άσκοπες αναζητήσεις. Νομίζω πλέον με τρομάζει η αλλαγή είτε γιατί μου αρέσει η σταθερή ομορφιά της κόρης μου είτε γιατί απολαμβάνω τη σταθερή παρουσία δίπλα μου του ήρωα που λέγεται γυναίκα μου. Νομίζω ότι αυτές είναι καταλληλότερες να σου απαντήσουν για τον πόσο χρόνο με στερούνται για τα έργα μου και για τον πόσο κόπο σωματικό και ψυχικό μού εξαφανίζουν. Τα έργα μου πιστεύω πάντως ότι αντανακλούν ταυτόχρονα την ελπίδα της αναζήτησης αλλά και την ουσία της ανάμνησης.
Όμως, ξαφνικά λόγω του ιού και του πολέμου, ο κόσμος περιορίστηκε και αποκόπηκε από την παλιά συνθήκη. Τριγυρνώντας στα έργα σου με έπιασε μια μελαγχολία· σκεφτόμουν πως ξανά είναι σαν να γυρίσαμε σε εποχές που το ταξίδι ήταν προνόμιο των λίγων και οι περισσότεροι απλώς τα ονειρεύονταν, κοιτάζοντας καρτ ποστάλ ή διαβάζοντας τους βίους των περιηγητών στα περιοδικά και τα βιβλία. Πώς την παλεύεις;
Ζούμε σίγουρα σε πολύ δύσκολες εποχές. Χαίρομαι όταν ο θεατής ταξιδεύει μέσα από τα έργα μου, θυμάται ή σχεδιάζει νέα ταξίδια. Το έργο τέχνης οφείλει να μας ταξιδεύει και να εγείρει συναισθήματα ακόμα και σε εποχές που δεν μπορούμε να τα ζήσουμε. Σε συνδυασμό με τη γνώση των προηγούμενων εμπειριών, κάποτε την παλεύω έχοντας συμπαραστάτες τις σταθερές μου αξίες: οικογένεια, φίλους, εργαστήριο. Κάποτε άλλοτε όμως φοβάμαι από την καταστρεπτική μανία της αναζήτησης του κέρδους χωρίς αναστολές και φραγμούς, που πλέον χαρακτηρίζει την εποχή μας, τις επιπτώσεις που όλοι βλέπουμε στις ζωές μας και την αστραπιαία ταχύτητα των αλλαγών που βιώνουμε συνολικά τα τελευταία χρόνια.
Άσχετο αλλά και σχετικό: Άλεν Προστ, Στιβ Μακουίν και Νίκι Λάουντα ή Χάμιλτον, Τομ Κρουζ στο Days of Thunder και Γιον Βόιτ στο Τρένο της Μεγάλης Φυγής; Μπορείς να μη διαλέξεις τίποτα από τα παραπάνω και να φτιάξεις μια δική σου λίστα. Παρεμπιπτόντως ξέχασα τους αδελφούς Ράιτ, τον Φιλέα Φογκ και τον Σουμάχερ...
Δεν έχω μπει ως τώρα στον πειρασμό να δώσω ονόματα, συγκεκριμένη ταυτότητα στους ήρωες των έργων μου ή να θέσω όρια. Θέλω να αφήσω κενό αυτό το πεδίο στη φαντασία του θεατή, στις διαφορετικές αναγνώσεις - συνειρμούς.
Αν κάναμε ένα πάρτι στον Αστρολάβο, τι μουσικές θα διάλεγες για να ντύσουν την επιθυμητή ατμόσφαιρα μπροστά στους πίνακές σου;
Νομίζω ατμοσφαιρική μουσική, ελαφριά στο αυτί, με αναφορές κυρίως στις δεκαετίες του '80 και του '90.
Ένα αγαπημένο σου μπαρ στην Αθήνα, που πολύ θα ταίριαζε στο ντεκόρ του να καθίσουν και δυο ή περισσότεροι πίνακες. Υπάρχει;
Δεν είχα φανταστεί ως τώρα τα έργα μου στο εσωτερικό κάποιου μπαρ. Έτσι όπως το σκέφτομαι τώρα, το μπαρ θα ήταν πολυχώρος, λιτός, βιομηχανικού χαρακτήρα, με ώριμη μουσική και ώριμο κόσμο.
Σιδηροδρομικός Σταθμός Λαρίσης ή Μουσείο Αυτοκινήτου στην 3ης Σεπτεμβρίου, όπου κοιμούνται, αντίστοιχα, παλιά τρένα και περασμένης φήμης αυτοκίνητα; Πού στέκονται, θα ήθελες να τα δεις; Όπως, επίσης, πού μένεις στην Αθήνα και τι ονειρεύεσαι να σου συμβεί στο μέλλον;
Δεν μπορώ να διαλέξω γιατί εμπνέομαι και από τα δύο. Είμαι γέννημα θρέμμα Ζακυνθινός με κυπριακές ρίζες, ανατροφή και έδρα πλέον στις δυτικές συνοικίες της Αθήνας. Για το μέλλον ονειρεύομαι επιλεκτικά να ξαναζήσω αυτά που έχω βιώσει στο παρελθόν.
Πώς θέλεις να μπει και πώς θέλεις να βγει ο θεατής αυτής της έκθεσης; Και, προπάντων, τι θέλεις να νιώσει και τι να βιώσει;
Στην εποχή που βρισκόμαστε, αρχικά θέλω να έρθει φορτωμένος με το άγχος και τις ανησυχίες του και, όταν θα βγει, θα ήθελα να έχει αφήσει να ταξιδεύουν τα όποια βάρη μακριά του, με ένα ελαφρύ μειδίαμα ίσως. Ό,τι τον προβληματίζει να έχει κρυφτεί για λίγο και να έχουν αναδειχθεί οι ομορφότερες αναμνήσεις του. Δεν ξέρω πάλι όμως τι θα νιώσει και πώς θα το βιώσει αυτό· κάθε φορά θέλω να το εισπράττω από τον ήχο του βλέμματος όταν κοιτάει το έργο και από τη λάμψη της έκφρασης όταν μπαίνει μέσα σε αυτό.
21°
