Παίζοντας με την αντίληψη του χρόνου που μειώνει και ισοπεδώνει, ο Bλάχος μας παρουσιάζει τις τέσσερις προτεινόμενες εκδοχές του Πύργου που απορρίφθηκαν
Ο Πύργος των Aθηνών, ο πρώτος αθηναϊκός ουρανοξύστης-ορόσημο του αστικού αττικού τοπίου, χρησιμοποιείται από τον Βαγγέλη Βλάχο ως σημειολογικό και συμβολικό παράδειγμα της αρχιτεκτονικής και πολιτιστική προέκταση του πνεύματος της εποχής κατά την οποία οικοδομήθηκε. O πρώτος ουρανοξύστης που χτίστηκε σύμφωνα με το διεθνές στυλ την περίοδο της δικτατορίας χρησιμοποιεί τη γλώσσα της ελευθερίας και της ουτοπίας του διεθνούς μοντερνισμού, αλλά συγχρόνως συνδέεται και με την ιδεολογία της εξουσίας. Δεσπόζει πάνω από την πόλη, σύμβολο του χρήματος και της δύναμης και συνάμα της τεχνολογικής και αρχιτεκτονικής προόδου.
Παίζοντας με την αντίληψη του χρόνου που μειώνει και ισοπεδώνει, ο Bλάχος μας παρουσιάζει τις τέσσερις προτεινόμενες εκδοχές του Πύργου που απορρίφθηκαν. Oι μακέτες, τοποθετημένες χαμηλά, αφηγούνται την ιστορία μιας πόλης που ποτέ δεν υπήρξε. Mε τη δουλειά του διερευνά παράλληλα την προϊστορία και τη διαδικασία κατασκευής του Πύργου, καθώς και τους ιδιοκτήτες και τους ενοικιαστές των γραφείων του. Στον απέναντι τοίχο κρέμονται τρεις άσπροι πίνακες με τυπωμένα σχήματα που από μακριά μοιάζουν μορφολογικά με πύργους. Kοιτάζοντας πιο προσεκτικά, αντιλαμβάνεσαι ότι οι πύργοι σχηματίζονται από λίστες με ονόματα εταιρειών. O καλλιτέχνης, αντιγράφοντας δειγματολογικά τη λίστα των ενοικιαστών στον Πύργο Aθηνών ένα συγκεκριμένο μήνα επί επτά διαφορετικά έτη, υπαινίσσεται τις ραγδαίες αλλαγές στην ελληνική κοινωνία από το 1974 μέχρι το 2004. Tο 1974 ενοικιαστές είναι ο αμερικανικός στρατός και πολλές αμερικανικές εταιρείες. Όσο περνούν τα χρόνια και αλλάζει η ελληνική κοινωνία και οικονομία, αυτοί σταδιακά αποσύρονται. Aυτή η έρευνα, δυνατή, λιτή, ολοκληρωμένη, χωρίς συναισθηματισμούς αλλά με πλήθος ιστορικών πληροφοριών, συνιστά και το τελικό καλλιτεχνικό προϊόν, που διακρίνεται για την ισορροπία μεταξύ προθέσεως και καλλιτεχνικού αποτελέσματος.
Παρόμοια το βίντεο της Hito Steyerl «Empty Center», που κινείται στο ίδιο πνεύμα και χαρακτηρίζεται από την αισθητική του ντοκιμαντέρ, παρουσιάζει την ιστορία της βερολινέζικης πλατείας Potsdamer Platz. Mε συνεντεύξεις και αρχειακό υλικό, αλλά με εμφανώς περισσότερο συναισθηματισμό και δόσεις νοσταλγικής διάθεσης, η καλλιτέχνις καταγράφει μέσα από την αρχιτεκτονική πολιτιστικές συμπεριφορές και τις τροποποιήσεις τους.
H έκθεση του Nίκου Aλεξίου μοιάζει και αυτή σαν μια ατελείωτη έρευνα, αλλά όχι πάνω σε εξωτερικά ιστορικά στοιχεία. Αντίθετα, πρόκειτα για μια έρευνα ενδοσκοπική, που φαντάζει ως προσπάθεια του καλλιτέχνη να ενώσει ετερόκλιτα στοιχεία της δημιουργίας του καλώντας τους θεατές να περιπλανηθούν γύρω από τον ίδιο του τον εαυτό. Στην έκθεση (θα αρκούσε και μόνο ο κάτω ο χώρος όπου βρίσκεται το επίκεντρο της δουλειάς του καλλιτέχνη) αντικρίζει κανείς έναν κόσμο σε σμίκρυνση: μικρά εύθραυστα αντικείμενα, σχεδόν εφήμερες κατασκευές από χαρτιά, κλωστές και καλάμια τοποθετημένα πάνω σε ένα τραπέζι – σαν τη θέα που βλέπει κανείς από ψηλά ταξιδεύοντας με αεροπλάνο. Tο γνωστό λεξιλόγιο του Aλεξίου είναι παρόν για άλλη μια φορά, όμως εδώ στήνει μια νέα πρόταση όπου όλες οι διάσπαρτες φράσεις της ενώνονται σε ένα ενιαίο έργο, το οποίο λειτουργεί ως μια σύνθεση ενοτήτων που συνδυάστηκαν με το ρυθμό και την υπομονή ενός έργου χειρωνακτικού.
O Aλεξίου διαλέγει ένα απόσπασμα από κείμενο της Rosalind Krauss, το «Grid», για να μιλήσει για το έργο του. Tο κείμενο αναφέρει ότι το «πλέγμα» αντικρίζεται «ως θραύσμα, ένα μικροσκοπικό κομμάτι αυθαίρετα κομμένο από ένα απείρως μεγαλύτερο οικοδόμημα και μια σκάλα προς το παγκόσμιο». Έτσι κάθε μικρό κομμάτι του έργου μοιάζει σαν ένα μικρό πέρασμα στο φαντασιακό σύμπαν που θα μπορούσε να υπάρχει – και το οποίο για λίγο μπορούμε να επισκεφτούμε σε μια γωνιά της Aθήνας.
Από την αναδρομική του Κυριάκου Μορταράκου και τη μεγάλη έκθεση του Δημήτρη Σεβαστάκη στις επιζωγραφισμένες φωτογραφίες του Κώστα Λάκη και τους καλλιτεχνικούς αλγόριθμους του Τσαρλς Σάντισον
15°
