Andor: Μια ματιά στην πιο διαφορετική τηλεοπτική σειρά του franchise Star Wars, που στριμάρει στο Disney+
Δεν αγαπώ παράφορα το Star Wars, δεν ξέρω καν αν ταιριάζει η λέξη εδώ. Το αγαπώ φανατικά, και το αγαπώ φανατικά, άρα όλο και περισσότερο, από το 1977, όταν είδα το Επεισόδιο IV στο σινεμά. Έχω ακόμη μνήμες από εκείνη τη μέρα, όπως όλοι οι έφηβοι της εποχής άλλωστε — δεν γίνεται διαφορετικά. Και, μπορεί μεν η δική μου Ιλιάδα —η εισαγωγή μου στον λαϊκό πολιτισμό, στην τέχνη, στον μεγάλο κόσμο της αφήγησης και του θαύματος— να ήταν ο Ιούλιος Βερν, αλλά το Star Wars ήταν το δικό μου Δράμα. Λοιπόν, εξακολουθεί να είναι.
Υπάρχουν πολλοί κύκλοι, πολλοί όροφοι, στο γιγάντιο fandom τού Star Wars, κι εγώ σίγουρα δεν κατοικώ στους κορυφαίους, ή στους εσώτερους. Αν μη τι άλλο, οι πραγματικοί πιστοί τού Star Wars αγοράζουν όλα αυτά τα ωραία πράγματα που πουλιούνται στα μαγαζιά και στο ίντερνετ, από παιχνίδια και φιγούρες μέχρι όλα τα σχετικά βιβλία και κόμικς, και από στολές και φωτόσπαθα μέχρι κι εγώ δεν ξέρω τι άλλο. Εγώ έχω πέντ’-έξι πραγματάκια όλα κι όλα, δεν είμαι συλλέκτης. Όπως επίσης, οι πραγματικοί πιστοί ξέρουν απέξω κι ανακατωτά, φέρ’ ειπείν, την ακριβή χρονολογία όλων των σημαντικών γεγονότων: τόσα χρόνια πριν τη Μάχη του Γιάβιν αυτό, και τόσα χρόνια μετά τη Μάχη του Γιάβιν το άλλο. Εγώ τα ξεχνάω εύκολα αυτά, δεν τα συγκρατώ. Όχι, ανήκω σε αυτούς τους πολλούς που απλώς συγκινούνται με τις ταινίες, και που τις βλέπουν κάθε τόσο, όπως κάποιος πηγαίνει διακοπές σε ένα συγκεκριμένο αγαπημένο νησί. Τα τελευταία, δε, εννέα χρόνια, τις βλέπουμε όλες (ή έστω την Original Trilogy) ανελλιπώς, κάθε χρονιά — παντρεύτηκα fangirl, δόξα τω Θεώ.
Αυτά από τη μία πλευρά. Από την άλλη, το ’χω αμαρτία να κατεβάζω ταινίες και σειρές —η οικονομική αιμορραγία λόγω της πειρατείας δεν πλήττει μόνο τη βιομηχανία, δεν πλήττει μόνο την τέχνη, πλήττει τους εργαζόμενους στο θέαμα, μερικά εκατομμύρια καλλιτέχνες, τεχνικούς, μηχανικούς, εργάτες, τα πάντα—, οπότε έκανα κάτι σαν δύο, δυόμισι, μπορεί και παραπάνω, χρόνια να δω τις Star Wars σειρές στο Disney+, περιμένοντας υπομονετικά να έρθει με το καλό η πλατφόρμα και στην Ελλάδα. Δεν πέρασε εύκολα ο καιρός. Μάλιστα, ούτε και τότε, όταν ξεκίνησε η συνδρομή μας, κάναμε καμιά σειρά ολονυκτιών για να τις δούμε. Δεν έχουμε πολύ χρόνο, ούτε βλέπουμε πάνω από ένα επεισόδιο τη φορά· μας παίρνει ο ύπνος στον καναπέ από την κούραση και τους δυο. Έτσι, πέρασαν μερικοί μήνες για να δούμε το «Mandalorian», το «Obi-Wan Kenobi» και το «The Book of Boba Fett», που ήταν συναρπαστικά και λαχταριστά και τα τρία, το καθένα με τον τρόπο του, κάπως σαν να τρως σιροπιασμένο κορνέ γεμιστό με σαντιγί γυρνώντας από παιχνίδι σε παιχνίδι στο λούνα-παρκ και να ’χεις πασαλειφτεί ολόκληρος. Ωραία πράγματα. Το ίδιο γίνεται και τώρα που βλέπουμε το «Andor». Το βλέπουμε επεισόδιο-επεισόδιο, βδομάδα τη βδομάδα. Με τη θεμελιώδη διαφορά ότι το «Andor» είναι τελείως διαφορετικό. Το πιο διαφορετικό Star Wars-οτιδήποτε που έχει υπάρξει ποτέ. Το πιο ενήλικο. (Το Star Wars είναι παιδικό έργο, θυμίζουμε). Βασικά, το «Andor» κάνει ό,τι μπορεί για να ΜΗΝ είναι Star Wars. Και όμως νά που είναι τελικά. Και είναι τόσο γοητευτικό.
Όλοι οι παραγωγοί και τα μεγάλα κεφάλια της Disney το είχαν αποφασίσει από χρόνια τώρα: δεν θα είχαμε εδώ ένα τυπικό Star Wars σίριαλ, φτιαγμένο με τη γνωστή συνταγή και με όλα όσα περιμένουν τα fanboys και fangirls του γαλαξία. Άρα, δεν θα είχαμε μία Space Opera. Ή, δεν θα είχαμε μία Star Wars περιπέτεια με γνωστούς πρωταγωνιστές, dogfights και οπλομαχίες (τέτοια είναι το «Obi-Wan Kenobi», όπου δεν απολαμβάνουμε μόνο τους Stormtroopers, π.χ., αλλά τον ίδιο τον Νταρθ Βέιντερ αυτοπροσώπως, τον πιο διάσημο κακό στην ιστορία του σινεμά). Ούτε ένα σκονισμένο, διαστημικό γουέστερν με σαμουράι θα είχαμε (τέτοια είναι τα «Mandalorian» και «The Book of Boba Fett»). Με άλλα λόγια, καθόλου «fan service», όπως λένε όσοι δεν αγαπούν το fan service. (Εμείς το λατρεύουμε, και μάλιστα το λατρεύουμε σε όλα τα αγαπημένα μας franchise). Επομένως θα είχαμε — τι; Λοιπόν, θα είχαμε Επιστημονική Φαντασία. Πολιτική Επιστημονική Φαντασία, για να είμαστε πιο ακριβείς.
Τώρα, μολονότι είναι εξόχως και κυρίως πολιτικό, το Star Wars δεν είναι Επιστημονική Φαντασία, είναι όπερα του διαστήματος, παραμύθι, fantasy, τέτοια όμορφα πράγματα. Στο «Andor» όμως όλα αυτά απουσιάζουν. Δεν υπάρχουν φωτόσπαθα, δεν υπάρχει Δύναμη, δεν υπάρχουν Ιππότες Τζεντάι ή άλλου τύπου «υπερήρωες», δεν υπάρχουν τέρατα μεγάλα σαν αστεροειδείς ή σαν δέκα ελέφαντες. Δεν έχει τέτοια, μην τα περιμένετε άδικα. Το «Andor» είναι… γήινο όσο δεν πάει. Πατάει στη (γαλαξιακή) πραγματικότητα, είναι βρόμικο, έχει μαυρισμένα νύχια, «κανονικούς» ανθρώπους, ίντριγκες, κακούς και πολύ πιο κακούς τύπους, μια φασιστική Αυτοκρατορία που ακόμη δεν έχει δείξει πού μπορεί να φτάσει (αλίμονο: εμείς ΞΕΡΟΥΜΕ πού θα φτάσει), κι ένα συνονθύλευμα από Επαναστάτες —φτωχαδάκια, πλούσιους, υπερπλούσιους, πληγωμένους, πολιτικοποιημένους—, που θα κάνουν ό,τι περνά από το χέρι τους για να ξεκινήσει η Επανάσταση. Πράγμα που σημαίνει ένα απλό πράγμα καταρχάς: θα κάνουν την Αυτοκρατορία ακόμη πιο σκληρή — θα την κάνουν πολύ χειρότερη από ό,τι είναι, θα την αναγκάσουν να «προβεί σε αντίποινα» και να τσακίσει ακόμη περισσότερους άοπλους πολίτες – αν μας θυμίζει κάτι αυτό από την τρέχουσα επικαιρότητα…
Αυτά τα στοιχεία του «Andor» δεν είναι ξένα στο Star Wars σύμπαν βέβαια —το Star Wars δεν υπήρξε ποτέ απαστράπτον, πάντα ήταν βουτηγμένο στη βρομιά, δεν σιδέρωνε τα ρούχα των Επαναστατών, κάποιοι από τους Τζεντάι του ήταν φτωχοί σαν καλόγεροι, και τα σκάφη του ήταν πάντα «φτιαγμένα»—, όμως εδώ δεν έχουμε τίποτε από όλα τα άλλα. Εδώ όλοι είναι αποφασισμένοι να κάνουν πράγματα που δεν ξέρουν πού θα οδηγήσουν· πολλοί είναι διπρόσωποι· πολλοί είναι προδότες· πολλοί πεθαίνουν χωρίς ένα «αχ» που θα μας έκανε να τους κλάψουμε· πολλοί ηρωισμοί γίνονται απλώς και μόνο για τα χρήματα, αλλά με έναν τρόπο που δεν θα ενέκρινε ούτε ο ίδιος ο Χαν Σόλο, ο πρώτος διδάξας. Όχι, εδώ όλα μα όλα είναι στραπατσαρισμένα, σκοτεινά, μελαγχολικά, αγχωτικά, με μουτζούρες, με κούραση, με άγχος — με μια λέξη: πραγματικά. Ακόμα και το droid της σειράς είναι ένας σκέτος κουβάς: το B2EMO μοιάζει με τον R2-D2, ναι — αλλά του μοιάζει τόσο λίγο τελικά. Όσο ένα σκυλί του δρόμου μοιάζει με ένα καθαρόαιμο με πεντιγκρί.
Υπάρχουν δάνεια από πολλές ταινίες, και οι πιο προφανείς είναι μάλλον το «Blade Runner» (η καλύτερη ταινία Επιστημονικής Φαντασίας ποτέ) και η «Καζαμπλάνκα», η σειρά ταινιών με τον Τζέισον Μπερν (προφανώς: ο σεναριογράφος και showrunner Tony Gilroy είναι ο δημιουργός του Μπερν) και οι «Επικίνδυνες αποστολές», ο «Πεταλούδας» και η «Μεγάλη απόδραση», ο «Θησαυρός της Σιέρα Μάδρε» και μια σειρά από νεο-νουάρ φιλμ. Κι αν έχουμε ξανά εδώ την κληρονομιά του Βιετνάμ ιδωμένη μέσα από μία οπτική Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, κάτι που έκανε άψογα ο George Lucas που ήξερε καλά το προπαγανδιστικό υλικό τής Leni Riefenstahl, ΟΛΑ αυτά υπάρχουν και στο «Andor», αλλά εντελώς εσωτερικευμένα και «προσγειωμένα»: πεσμένα στο χώμα. Φυσικά υπάρχουν και εδώ ο Ναπολέων και ο Χίτλερ, αλλά το περιβάλλον τους είναι όσο πιο «γήινο» μπορούσε ποτέ να γίνει.
Μία παράδοση που κρατούν οι δημιουργοί της σειράς είναι οι δεύτεροι ρόλοι: έχουμε πολλούς σπουδαίους ηθοποιούς στο καστ (Stellan Skarsgård, Genevieve O’Reilly, Forest Whitaker… για να αναφέρουμε μόνο λίγους), και πολύ καλά δουλεμένους χαρακτήρες. Η Denise Gough, ο Kyle Soller και η Adria Arjona είναι εντυπωσιακοί, ενώ όταν μπαίνει στη σκηνή και ο Andy Serkis, χειροκροτάμε. Ο Diego Luna, βέβαια, από το «Rogue One» είναι ιδανικός για τον πρωταγωνιστικό ρόλο.
* * *
Πώς χτίζεται ο φασισμός; Πώς ξεκινά μια επανάσταση; Τι ρόλο παίζει η ηγεσία; Τι ρόλο παίζουν οι «μικροί» άνθρωποι; Μέχρι πού μπορεί να φτάσει κανείς για να δει τα όνειρά του να πραγματοποιούνται, είτε βρίσκεται στη μία είτε στην άλλη πλευρά, στη φωτεινή ή στη σκοτεινή; Και τι χωρίζει αυτές τις δύο; Πόσο αλλάζει η εξουσία τον άνθρωπο; Τι σημαίνει επιβολή πάνω στον άλλο αλλά και πάνω στην ιστορία και στο μέλλον;
23°
