Ταινίες που γυρίζω όταν ο δρόμος με βγάλει μπροστά στη Βίλα Σαλέμ της Όλγας

Ο τίτλος ήταν Replacements, και εγώ διασχίζω τη Βασιλίσσης Όλγας μια γκρίζα φωτοχρωμικά και μοχθηρή μέρα με τον συνδυασμό ψιχάλας και παγωνιάς να με διαπερνά με σύγκρυο ισόποσης έντασης με το αντίστοιχο επεισόδιο του American Horror Story. Στην προπαγανδιστική αφίσα που δημιούργησαν οι φαν της σειράς κάνοντας χρήση μιας φωτογραφίας από την πάλαι ποτέ ξακουστή Συνοικία των Εξοχών όπως ονομαζόταν η Βασιλίσσης Όλγας, πρωταγωνιστούσε η ερειπωμένη σήμερα Βίλα Τζεμποργά και όχι δήθεν ένα σπίτι από τα βάθη του Μισισιπή της Νέας Ορλεάνης. Το τριώροφο δέμας της Τζεμποργά (945τμ σπιτιού εντός οικοπέδου 1845τμ) ήταν δημιούργημα του στάρκιτεκτ της εποχής Ξενοφώντα Παιονίδη και ανεγέρθηκε το 1878 για τον γαλλικής υπηκότητας Εβραίο έμπορο Τζεμποργά, που αργότερα το πούλησε στην Άννα Όλμαν. Με τη σειρά της η Όλμαν το 1894 πούλησε τη βίλα στον δικηγόρο Εμμανουήλ Ραφαέλ Σαλέμ, εξού και έως σήμερα που γράφω για αυτήν τα σαπισμένα σκυροδέματα όλοι στην πόλη τα αποκαλούμε Βίλα Σαλέμ.

Η αφίσα του επεισοδίου του American Horror Story, όπου πρωταγωνιστεί η Βίλα Σαλέμ

Το 1924 (κρατηθείτε γιατί ξεκινά ένα ρολερκόστερ στην Ιστορία), το σπίτι νοικιάστηκε από το ιταλικό κράτος. Πριν να στεγάσουν οι Ιταλοί το προξενείο τους, η βίλα Σαλέμ επί Αυστρουγγαρικής Αυτοκρατορίας λειτούργησε με την ίδια χρήση. Με την απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης από τους Οθωμανούς και αργότερα στα χρόνια της Αντάντ, εδώ στεγάστηκε το στρατηγείο των Σέρβων. Δεύτερος Παγκόσμιος και στις μαύρες μέρες επί ναζί, η βίλα - Ιταλικό προξενείο λειτούργησε σαν τόπος σωτηρίας χάρις στον πρόξενο Γουέλφο Ζαμπόνι. Με τη βοήθεια της 19χρονης γραμματέως του, Ντρίτα Τζιόμα, προμηθεύει με ψεύτικα χαρτιά και εμφανίζει κάποιους Εβραίους σαν γνήσιους Έλληνες σώζοντάς τους από την επιβίβαση στα τρένα του θανάτου που αναχωρούν για το Άουσβιτς.

Στον σεισμό του 1978, τα ρίχτερ ράγισαν τα στατικά της Σαλέμ. Το ιταλικό προξενείο μεταφέρθηκε στη Φλέμινγκ και από τότε και μετά ο χρόνος αρχίζει να την εξοντώνει. Στο Στοιχειωμένο Σπίτι, όπως το αποκαλεί πλειάδα από Θεσσαλονικιούς, έγιναν γυρίσματα για το Μια Αιωνιότητα και μια Μέρα του Θόδωρου Αγγελόπουλου. Ίσως όμως στο μέλλον, όταν κάποιος ζηλέψει την ταινία The Brutalist (βασισμένο στην αληθινή ιστορία του αρχιτέκτονα Λάζλο Τοτ), αποφασίσει να κάνει το The Mathematician, φιλμ βασισμένο στη ζωή του μαθηματικού Ράφαελ Σαλέμ, γιου του Εμμανουήλ Σαλέμ, που προς τιμή του ονομάστηκαν έτσι οι Αριθμοί Σαλέμ. Από το 1968 ως και σήμερα το μαθηματικό βραβείο Σαλέμ που θέσπισε προς τιμή του η σύζυγος του Ράφαελ Αντριάνα Τζεντίλι ντι Τζιουζέπε απονέμεται στον επιστήμονα που διαπρέπει στη Μιγαδική και Αρμονική ανάλυση.

Με βάση το αληθινό σενάριο της ζωής του, ο Ραφαέλ μετά τα γυμνασιακά του χρόνια στη Θεσσαλονίκη και τα χρόνια που η θάλασσα έγλυφε την πίσω πλευρά της βίλας, εφόσον δεν είχαν αρχίζει οι επιχωματώσεις, έφυγε για να σπουδάσει νομικά στο Παρίσι. Η γνωριμία με τον καθηγητή Jaques Salomon Hadamard τον έκανε να στραφεί στις θετικές επιστήμες. The Mathematician: το 1921 ο Ράφαελ αποφοίτησε από τη Σορβόνη με πτυχίο μηχανικού και, όταν ξεκίνησε ο Πρώτος Παγκόσμιος, στάλθηκε στη Βρετανία για να βοηθήσει τον επικεφαλής της Γαλλοβρετανικής Συντονιστικής Επιτροπής. Το φθινόπωρο του 1940 εγκαταστάθηκε στη Μασαχουσέτη, όπου δίδαξε μαθηματικά, γλιτώνοντας από τους ναζί, σε αντίθεση με τη μητέρα και την αδελφή του που ξεψύχησαν σε στρατόπεδο συγκέντρωσης. Σύντομα ο Σαλέμ έγινε καθηγητής του MIT, αφού ως ειδικός στην ανάλυση του Φουριέ, ένθεσε εντός της τη θεωρία των τυχαίων μετρήσεων. Αργότερα δίδαξε στο Χάρβαρντ και το Στάντφορντ, ενώ το 1958 διορίστηκε καθηγητής στη Σορβόνη, παραμένοντας στο Παρίσι ως τον θάνατό του το 1963.

Το 2016 επί Μπουτάρη, ο αντιδήμαρχος αστικού περιβάλλοντος, Δημήτρης Κουράκης, ζήτησε από την ιταλική κυβέρνηση τη δωρεάν προσφορά της βίλας Σαλέμ στον Δήμο Θεσσαλονίκης, προκειμένου να ενταχθεί σε κάποιο πρόγραμμμα ανάπλασης. Εις μάτην. Διπλή άρνηση: Το 2018 το Ίδρυμα Ωνάση πρότεινε στους Ιταλούς να την αγοράσει, όμως και πάλι η Ρώμη αρνείται, μέχρι τελικά η ιταλική πρεσβεία στα μέσα του 2019 να τη δημοπρατήσει με τιμή εκκίνησης τα 1,513 εκατ. ευρώ. Πλειοδότησε, μεν, η APEX Holding του Λεωνίδα Ζησιάδη, αλλά οι Ιταλοί ακόμα να παραδώσουν τη βίλα στον νέο ιδιοκτήτη, στερώντας της μια νέα ζωή, αντί αυτής της μίζερης παραίτησης που της έλαχε.

Αυτό το σπίτι που από τον 19^ο ως τον 21^ο έζησε γεννητούρια και γλέντια, εντός του μεγάλωσαν και έπαιξαν παιδιά, ακούστηκαν λογής μαζούρκες και χορεύτηκαν πόλκες στις διάσημες χοροεσπερίδες της Λεωφόρου των Εξοχών, εδώ που κλείστηκαν εμπορικές συμφωνίες και αργότερα εκτός από πολεμοχαρή σχέδια, σώθηκαν ζωές αθώων ανθρώπων, σαπίζει. Περνώ δίπλα του και βλέπω να το κατατρώνε τα βρύα, οι λειχήνες και τα αγριόχορτα, διασχίζω τη Βασιλίσσης Όλγας μια γκρίζα φωτοχρωμικά και μοχθηρή μέρα, με τον συνδυασμό ψιχάλας και παγωνιάς να αρκεί για να με διαπεράσει ένα σύγκρυο ισόποσης έντασης με όλους τους συσσωρευμένους χειμώνες των αιώνων, που δεν αφήνουν τη ζωή να ξανανθίσει εντός του. Η παραδιπλανή αναστημένη Καζαμπλάνκα, πρώην οικία Μιχαηλίδη, τα κατάφερε, μεγάλη και σπαρταριστή ιστορία και η δικιά της, που σίγουρα θα σας τη διηγηθώ μιαν άλλη φορά.