Από τη Μόσχα του 1927 στη Θεσσαλονίκη του 2011 δεν είναι µακρύς ο δρόµος. Αρκεί να περιπλανηθείς στους ορόφους του Κρατικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης, στη Μονή Λαζαριστών, στην έκθεση «Το σύµπαν της Ρωσικής Πρωτοπορίας - Τέχνη και Εξερεύνηση του ∆ιαστήµατος, 1900 - 1930». Αυτό που σήµερα φαντάζει όχι µόνο εφικτό αλλά σε λίγα χρόνια αναµένεται να είναι και ένα µοσχοπουληµένο package holidays για οικογένειες ή µοναχικούς ταξιδιώτες, στις 24 Απριλίου του 1927 έµοιαζε µε άπιαστο όνειρο.
Όλα ξεκίνησαν στην «Πρώτη Παγκόσµια Έκθεση Μοντέλων ∆ιαπλανητικών Συσκευών, Μηχανισµών, ∆ιατάξεων και Ιστορικών Εργαλείων» στη Μόσχα. Μια συµπυκνωµένη expo, όπου η αρχέγονη επιθυµία της πτήσης και τα όνειρα της κατάκτησης του διαστήµατος µε ισχυρές δόσεις φαντασιακής τεχνολογίας αλλά και υπαρκτής τέχνης διαπραγµατευόταν όχι µόνο το πέταγµα αλλά και τη µετοίκηση σε άλλους πλανήτες. Μακέτες πυραύλων, φωτογραφίες γαλαξιακών φαινοµένων, σχεδιαγράµµατα και σκίτσα αεροπλάνων και διαστηµικών σκαφών, περιέργεια, ενθουσιασµός και πάθος. Ο µύθος του ∆αίδαλου και τα πρώτα κυβερνοπαραµύθια του Ιουλίου Βερν αναµεµειγµένα µε την αλαζονική θεώρηση-ουτοπία που πρέσβευαν τα σοβιέτ, πως εκτός δηλαδή από την κατασκευή ενός νέου µοντέλου ανθρώπου-υπερεργάτη και διακυβέρνησης θα στήσουν και κολχόζ στη Σελήνη, φιλοτέχνησαν το ιδεολογικό πλαίσιο αυτής της έκθεσης. Το µέλλον, οι αιθέρες, η ανάδυση από τη στρατόσφαιρα και η εποίκηση του διαστήµατος ήταν θέµα χρόνου να συµβούν.
Η έκθεση της Μονής Λαζαριστών που επιµελήθηκαν οι John E. Bowlt, Nicoletta Misler και Μαρία Τσαντσάνογλου παρουσιάζει µέρος του εικαστικού υλικού εκείνης της εποχής, που όχι µόνο αναπαριστά το διάστηµα όπως το απέδωσαν οι καλλιτέχνες ή τα ευφάνταστα σχέδια των επιστηµόνων, αλλά κεντράρει στο σηµείο τοµής των εικαστικών τεχνών και της κοσµοναυπηγικής.
Και για να πάψω να σας τροµάζω µε σκληρές θεωρητικές ερµηνείες, θα το πω αλλιώς: Πηγαίνετε σε αυτή την έκθεση. ∆είτε αποσπάσµατα της ασπρόµαυρης ταινίας “Aelita”. Κυβιστικά σκηνικά και κοστούµια, δεκάδες χρόνια πριν το “Galactica”, το “Star Wars” και τον Κάπτεν Κερκ, σε ένα φιλµ µε διαγαλαξιακές ίντριγκες, πράκτορες, προδοσίες και µονοµαχίες. Θαυµάστε το «Κόκκινο φως» του Ivan Kliun σε συνδυασµό µε τη βυζαντινή αγιογραφία της «Πυρφόρου Ανάβασις εις Ουρανούς του Αγίου Ηλιού». Θα σταθείτε άναυδοι µπροστά στους «Ανθρώπους του Μέλλοντος» του Konstantin Yuon, θαρρείς και οµάδα χοροθεάτρου που νίκησε τη βαρύτητα χρησιµοποιεί για σκηνή το µπλε του ουρανού. Η «Ανακατασκευή του Έναστρου Ουρανού», πάλι, από τον Fransisco Infante, θα µπορούσε να χρησιµοποιηθεί ως εξώφυλλο του νέου δίσκου του Aphex Twin, όταν µε το καλό αποφασίσει να επιστρέψει. Μέχρι τότε, όµως, υπάρχει η απεικόνιση της µουσικής από τον Mikhail Matiushin.
Και σας ξορκίζω να αγοράσετε από το gift shop του µουσείου τον εξαιρετικά καλαίσθητο κατάλογο, όπου παρελαύνουν όχι µόνο οι εικόνες της έκθεσης αλλά και ένα µοναδικό κείµενο που επεξηγεί τα πάντα για το προαιώνιο όνειρο της πτήσης, µέρος του οποίου είναι και η πτητική µηχανή του Τάτλιν, που επίσης εκτίθεται. Μια ξύλινη κατασκευή που φορεµένη στον άνθρωπο και φορτισµένη από τη µυϊκή δύναµή του αρκούσε, υποτίθεται, για να τον ανεβάσει στο υπερπέραν.
Η παράσταση “I will survive” ξεκινάει µε τους δύο πρωταγωνιστές, Γιώργο Παπαγεωργίου και Αντίνοο Αλµπάνη, να κάνουν γκάλοπ µεταξύ των θεατών για το πώς πιστεύουν πως θα καταστραφεί ο κόσµος. Ο καθένας λέει το µακρύ του και το κοντό του, άλλος απαντάει έξυπνα, άλλος κοινότοπα, µέχρι που το ντουέτο των ηθοποιών το ξεκαθαρίζει: το “I will survive” για την επόµενη µιάµιση ώρα είναι µια παράσταση που θα τεκµηριώσει πως για όλα φταίει η Βάνα Μπάρµπα. Κρας, µπουµ, µπανγκ! Στους διαδρόµους ενός κατεστραµµένου σούπερ µάρκετ οι µόνοι επιζήσαντες από την καταστροφή της Γης, ο µετεωρολόγος Άρης και ο pizza boy Όµηρος ανταµώνουν, τακιµιάζουν θέλουν δε θέλουν, και προσπαθούν να συγκολλήσουν µε τις µνήµες τους το χρονικό της καταστροφής.
Η κωµωδία της χρονιάς; Μακράν και µε βούλα. Το γέλιο της αρκούδας; Ατελείωτο, κελαρυστό, σπαραξικάρδιο. ∆ιαδραστική παράσταση; Με τα όλα της, αφού οι θεατές καλούνται, είτε εκτοξεύοντας κάλτσες είτε φορώντας κίτρινες µάσκες Mr. Smile, να αποδώσουν δικαιοσύνη ή να µετατρέψουν το θέατρο σε κλαµπ. Επί σκηνής, ο Παπαγεωργίου κι ο Αλµπάνης επιδίδονται σε ένα όργιο εναλλαγής ρόλων: τυροπιτούδες στα Everest, χουλιγκάνια, µοιραίες γκόµενες, ήρωες και ηρωίδες της διπλανής πόρτας, που αρκεί µια περούκα για να τους προσδώσει γκροτέσκα χαρακτηριστικά. Τι συµβαίνει στο 252ο χλµ. Αθηνών - Θεσσαλονίκης και για ποιο λόγο η διασκευή στο «Θα σε επιβιώσω» της Γκλόρια Γκέινορ από το θεσσαλονικιώτικο συνθετικό δίδυµο των Φυλλόβολου Χαρούπη και Μάριου Φουαγκρά Περλόν θα έπρεπε να ακούγεται από το σύνολο των τοπικών ραδιοφώνων;
Εκεί που η παράσταση απογειώνεται είναι όταν ένα απόσπασµα από την τηλεοπτική σειρά «Το σηµάδι του έρωτα» µε Βάνα Μπάρµπα και Στράτο Τζώρτζογλου παρεµβαίνει ευθέως επί της παράστασης και ως κάθαρση σε αρχαία τραγωδία καθορίζει και το τέλος της. Όργιο; Ανεπανάληπτο! Ηθοποιάρες και οι δύο τους; ΝΑΙ µε κεφαλαία. Εγγυηµένη απόλαυση κι έξω ντέρτια και καηµοί; Γκαραντί. Με µια ωδή στη συνύπαρξη και το σεβασµό στη διαφορετικότητα, το “I will survive” νοµίζω ότι είναι το σουξέ της φετινής θεατρικής σεζόν και µια τρανή απόδειξη του γιατί όλοι πρέπει να γιορτάσουν τα 10 χρόνια του Θεάτρου Σοφούλη σαν πάρτι που όµοιό του δεν µαταείδα σε αυτή την πόλη. Ντουντούκα να βγάλω ή τελάλης να γίνω µε Ντάτσουν; Θα γίνω: Περάστε, κόσµε, µπράβο, ρε µάγκες, τα ρέστα µου, Γιώργο Χριστιανάκη. Your secret’s safe with me.
12°
