Τι είναι η Yoga Therapy

Σύμφωνα με τον Διεθνή Οργανισμό Θεραπευτών Γιόγκα (International Association of Yoga Therapists, ΙΑΥΤ), η Yoga Therapy είναι η διαδικασία ενδυνάμωσης μέσω της εφαρμογής των διδασκαλιών και των πρακτικών της Γιόγκα προς τη βελτίωση της υγείας και της ευεξίας των ατόμων.

Πιο απλά θα μπορούσε να πει κανείς πως Yoga Therapy είναι η εξατομικευμένη εφαρμογή της γιόγκα, που λαμβάνει υπόψη τη βιοενεργειακή-ψυχο-κοινωνικο-πνευματική κατάσταση του ατόμου και δίνεται ως πρόληψη, θεραπεία και ανακούφιση. Πολλοί δε από τους Yoga Therapists είναι επαγγελματίες υγείας, είτε ψυχοθεραπευτές, είτε φυσιοθεραπευτές, που συμπληρώνουν τις υπηρεσίες τους με την βαθιά γνώση της γιόγκα.

Η πρακτική της γιόγκα επιδρά θετικά στην συνήθη υπερδραστηριότητα του συμπαθητικού νευρικού συστήματος και την απόκριση του άξονα της υπόφυσης των επινεφριδίων του υποθαλάμου (HPA) λόγω χρόνιου ή έντονου στρες, μέσω της  ενεργοποίησης του πνευμονογαστρικού νεύρου (Innes et al., 2005, Porges, 2009, Streeter et al., 2012, Bellocchi et al., 2022). Αυτό έχει θετικά αποτελέσματα στη ενδοκρινικό σύστημα, στις χρόνιες φλεγμονές και την λειτουργία της καρδιάς (Sharma et al., 2020). Σε πολλές χρόνιες παθήσεις υπάρχει μια υποκείμενη χρόνια φλεγμονή, ενώ το χρόνιο στρες συνδέεται επίσης σε μεγάλο βαθμό με τη χρόνια φλεγμονή, και τόσο το χρόνιο στρες όσο και η χρόνια φλεγμονή συνδέονται με υψηλή νοσηρότητα και θνησιμότητα (Franceschi and Campisi, 2014). Η ασφαλής κι εξατομικευμένη πρακτική της γιόγκα μειώνει τους βιοδείκτες που μετρούν τη φλεγμονή σε άτομα με χρόνιες παθήσεις σύμφωνα με τη συστηματική ανασκόπηση των Djalilova et al. (2019).

Η θεραπευτική γιόγκα σχεδόν πάντα αποτελείται από αναγνώριση και εξάσκηση αναπνοής και καθοδηγούμενης χαλάρωσης, ενώ συχνά έχει και την επανάληψη θετικών δηλώσεων. Είναι ευρέως αποδεκτό ότι η αργή αναπνοή (Russo et al., 2017), η καθοδηγούμενη χαλάρωση (Hadjibalassi et al., 2018) και οι θετικές επιβεβαιώσεις (Epton et al., 2015) έχουν θετικά αποτελέσματα στο συμπαθητικό νευρικό σύστημα, στην υποθαλαμική υπόφυση άξονας των επινεφριδίων (HPA), στη μείωση του στρες και στην αλλαγή συμπεριφοράς στην υγεία, πολύ σημαντικές πτυχές στη διαχείριση χρόνιων παθήσεων.

Πώς παίρνει μέρος η Yoga Therapy

Στα μαθήματα γιόγκα οι ίδιες πρακτικές δίνονται σε όλους, ενώ ο δάσκαλος γιόγκα δεν γνωρίζει τις σχετικές πληροφορίες για την υγεία του μαθητή.

Από την άλλη, η Yoga Therapy ξεκινά με τη συμπλήρωση μιας εμπιστευτικής φόρμας πληροφοριών υγείας και συνεχίζει με την προσωπική συνέντευξη για τα θέματα που απασχολούν το άτομο, αλλά και την αναγνώριση της στάσης, της κίνησης και του αναπνευστικού προτύπου - ενδεικτική για την κατάσταση του νευρικού συστήματος.

Με βάση αυτά και την ανατροφοδότηση του ατόμου για κάθε κίνηση, αναπτύσσεται μια μικρή και ασφαλής προσωπική πρακτική που στοχεύει στις ανάγκες και συμπτώματα του ατόμου. Η προσωπική σύντομη και πρακτική γιόγκα περιλαμβάνει συνήθως κινήσεις/ασκήσεις, απλές πρακτικές αναπνοής, καθοδηγούμενη χαλάρωση και συμβουλές για μείωση και διαχείριση των συμπτωμάτων. Η πρακτική δίνεται γραπτή και σχεδιασμένη με την ημερομηνία και το όνομα του ατόμου.

Μέσω των κινήσεων φροντίζουμε κυρίως τη σώμα είτε απελευθερώνοντας την ένταση είτε ενδυναμώνοντας την περιοχή που ταλαιπωρείται. Μέσω απλών αναπνευστικών πρακτικών, ρυθμίζουμε το νευρικό σύστημα, είτε χαλαρώνοντας το επιμηκύνοντας την εκπνοή είτε ανυψώνοντας τα επίπεδα ενέργειας ενισχύοντας την εισπνοή. Η εξατομικευμένη σύντομη, καθοδηγούμενη χαλάρωση με βάση την συνέντευξη, τις ανάγκες του ατόμου, την νοητική κατάσταση και του νευρικού του συστήματος υποστηρίζει περαιτέρω τις ανάγκες εξισορροπώντας νου και σώμα.

Οι συνεδρίες θεραπευτικής γιόγκα διαρκούν ιδανικά 90 λεπτά, αν και μπορούν να διαρκέσουν μόνο 60 λεπτά, εκτός από την 1η που χρειάζεται να είναι 90 λεπτά λόγω των σημαντικών αναγνωρίσεων στάσης, κίνησης και τρόπου αναπνοής. Η 2η συνεδρία πραγματοποιείται συνήθως μετά από μια εβδομάδα εξάσκησης της προσωπικής ακολουθίας θεραπείας γιόγκα. Στη 2η συνεδρία, με βάση την εμπειρία και τα σχόλια του ατόμου, τροποποιούμε την πρακτική είτε ενδυναμώνοντας την είτε καλύπτοντας και μια άλλη ανάγκη. Η 3η συνεδρία γίνεται 2 εβδομάδες μετά τη 2η και η 4η συνεδρία 3 ή 4 εβδομάδες μετά την 3η. Άρα, συνολικά οι 4 συνεδρίες γίνονται μέσα σε 2 μήνες. Συχνά τα άτομα συνεχίζουν τις συνεδρίες σε μηνιαία βάση ή και ακόμα πιο αραιά. Με αυτόν τον τρόπο, το άτομο δίνει την ευκαιρία στην πρακτική να δείξει τα αποτελέσματά της αλλά και να συνηθίσει να κάνει μια προσωπική πρακτική 20 λεπτών, ιδανικά καθημερινά, που να φροντίζει το σώμα, το νευρικό του σύστημα και το μυαλό του.

Η Yoga Therapy δεν δίνεται μόνο σε προσωπικές συνεδρίες αλλά και σε ομάδες όπως σε κλινικές μελέτες όπου υπάρχουν κριτήρια συμμετοχής και αποκλεισμού. Η Yoga Therapy χορηγείται σε ομάδες των περίπου 10 ατόμων με τις ίδιες παθήσεις ή συμπτώματα όπως αϋπνία, υπέρταση ή καρκίνο του μαστού στο ίδιο στάδιο θεραπείας. Συνήθως πραγματοποιούνται σε εβδομαδιαία βάση για 1 ώρα και για 8 εβδομάδες συνολικά. Ξεκινούν επίσης με τη συμπλήρωση της φόρμας πληροφοριών υγείας και μια σύντομη συνεδρία όπου παίρνει μέρος η συνέντευξη, μα κυρίως η αναγνώριση στάσης, κίνησης και αναπνοής. Οι αξιολογήσεις δείχνουν αν είναι ασφαλές και επωφελές για τα άτομα να ενταχθούν, την ανάγκη τροποποίησης της ομαδικής πρακτικής αλλά και της μικρής και καθημερινής πρακτικής στο σπίτι. Η μικρή και εξατομικευμένη πρακτική στο σπίτι είναι ένα κλάσμα της ομαδικής πρακτικής. Κάθε 2 εβδομάδες η ομαδική πρακτική της 1 ώρας τροποποιείται σταδιακά και γίνεται ελαφρώς μεγαλύτερη και ίσως πιο περίπλοκη ενώ η εξάσκηση στο σπίτι, έχοντας ξεκινήσει αρκετά σύντομη και απλή, γίνεται μεγαλύτερη και πιο αποτελεσματική. Στο τέλος των 8 εβδομάδων, αποστέλλεται σε κάθε συμμετέχοντα ένα συγκεκριμένο έντυπο ανατροφοδότησης σχετικά με την κατάσταση που αξιολογεί την επίδραση της πρακτικής.

Η βιβλιογραφία για την Yoga Therapy, την θεραπευτική εφαρμογή της Γιόγκα, είναι τεράστια.

Η Γιόγκα αποτελεί μια από τα πιο διαδεδομένες συμπληρωματικές θεραπευτικές προσεγγίσεις. Τα τελευταία χρόνια έχουν μελετηθεί εκτενώς σε κλινικές μελέτες για διαφορετικά θέματα υγείας και  η Yoga Therapy  αλλά και στοιχεία της γιόγκα όπως η καθοδηγούμενη χαλάρωση, ο διαλογισμός, η γιόγκα νίντρα, η ενσυνειδητότητα/mindfulness, οι πρακτικές αναπνοής σε συνδυασμό ή χωρίς τις γνωστές κινήσεις/ασκήσεις/στάσεις της Γιόγκα.

Η αποτελεσματικότητα της γιόγκα φαίνεται μέσα από πολλές ισχυρές μελέτες στη σωματική και ψυχική υγεία των ηλικιωμένων (Τulloh et al., 2018), στην αϋπνία (Mustian et al., 2017, Wang et al., 2020), στο ευερέθιστο έντερο (Shuman et al. , 2016, De Silva et al., 2020), στη διαχείριση της χρόνιας οσφυαλγίας (Saper et al., 2017), των καταστάσεων χρόνιου πόνου (Zhu et al., 2020), της ινομυαλγίας (Langhorst et al., 2013 ), της οστεοαρθρίτιδας (Sharma et al., 2014), της ΧΑΠ (Li et al., 2018), του διαβήτη (Innes, 2015) της καρδιαγγειακής νόσου (Cramer et al., 2014), του άσθματος (Santino et al. , 2020) του καρκίνου του μαστού (Kovacic and Kovacic, 2011), όντας περισσότερο αποτελεσματική από την άσκηση μόνο (Ross and Thomas, 2010) προωθώντας καλύτερη αυτοδιαχείριση σε χρόνιες παθήσεις (Sharma et al., 2019).

Οι πρακτικές γιόγκα με τις κινήσεις/στάσεις/ασάνες, τις αναπνευστικές πρακτικές και τον διαλογισμό μειώνουν το αλλοστατικό φορτίο, αποκαθιστούν την βέλτιστη ομοιόσταση και το απαραίτητο περιβάλλον για τη νευρογένεση, έναν τόσο σημαντικό παράγοντα για τη μνήμη μας, τη διάθεσή μας και τη συναισθηματική μας ρύθμιση και τη συνολική ψυχική υγεία (Streeter et al., 2012).

Τα περισσότερα από τα ερευνητικά άρθρα που αναφέρονται παραπάνω είναι RCT υψηλής ποιότητας (7/10 στην κλίμακα Pedro), πιλοτικές μελέτες (7/10 στην κλίμακα Pedro), ενώ πολλά είναι ισχυρές συστηματικές ανασκοπήσεις (Systematic Reviews) ή μετά-αναλύσεις (Meta Analysis).

Στις περισσότερες από αυτές τις κλινικές δοκιμές, η γιόγκα χρησιμοποιήθηκε ως θεραπευτική παρέμβαση σε ομάδες για 8-12 εβδομάδες, με εβδομαδιαία συνεδρία 1 ώρας και μια σύντομη καθημερινή πρακτική στο σπίτι περίπου 20 λεπτών. Οι πρακτικές, που αναπτύχθηκαν από τους Yoga Therapists σε συνεργασία με τους επιστήμονες/ερευνητές δόθηκαν σε ομάδες μετά από αρχικές αξιολογήσεις και τη συμπλήρωση συγκεκριμένων ερωτηματολογίων που αποτελούν και μέτρα αξιολόγησης της θεραπευτικής παρέμβασης.

Τέλος, για να ονομάζεται και να είναι κάποιος Yoga Therapist και δη πιστοποιημένος από τον μόνο διεθνή οργανισμό (International Association of Yoga Therapists) πρέπει να έχει ολοκληρώσει τουλάχιστον 2ετείς σπουδές σε μια από τις αναγνωρισμένες σχολές. Στην Ευρώπη υπάρχουν 3 σχολές που πληρούν όλα τα κριτήρια και 1 από αυτές είναι στην Ελλάδα, η Yoga Therapy Greece που προσελκύει σπουδαστές/ δασκάλους Γιόγκα από όλο τον κόσμο.