COVID-19 και δέρμα: τα μέχρι τώρα δεδομένα

Μεταξύ άλλων, ο νέος κορωνοϊός δεν προκαλεί μόνο εικόνα κρυοπαγήματος στα δάχτυλα των ποδιών, γνωστά «COVID toe», αλλά υπάρχουν πολλές αναφορές απ’ όλον τον κόσμο ότι ευθύνεται για ποικίλες δερματικές εκδηλώσεις. Αυτές άλλοτε εμφανίζονται ως μικροσκοπικά κόκκινα σημάδια κι άλλοτε ως μεγαλύτερες, επίπεδες ή εξογκωμένες βλάβες. Τα περιορισμένα, ωστόσο, δεδομένα δεν καθιστούν σαφές εάν αυτά τα συμπτώματα πράγματι σχετίζονται με τον SARS-CoV-2. Οι επιστήμονες εξακολουθούν να συλλέγουν δεδομένα σχετικά με τις παθήσεις του δέρματος που ενδεχομένως να αποτελούν συμπτώματα COVID-19, τα οποία είναι πιθανό να παραβλεφθούν τόσο από γιατρούς όσο και από ασθενείς.

«Σύμφωνα με τα μέχρι τώρα δεδομένα, δεν γνωρίζουμε με σιγουριά εάν τα συμπτώματα αυτά οφείλονται στον νέο κορωνοϊό ή σε συνύπαρξη άλλων λοιμώξεων, εάν είναι αντιδράσεις σε φάρμακα που λαμβάνονται, ή αποτελούν αντίδραση του οργανισμού εξαιτίας ενός υπερδραστήριου ανοσοποιητικού συστήματος. Αυτό που γνωρίζουμε είναι ότι πολλές ιογενείς ασθένειες, όπως η ανεμοβλογιά και η ιλαρά, συνοδεύονται από εξανθήματα, συχνά ως αποτέλεσμα της αυξημένης φλεγμονώδους απόκρισης του σώματος κατά την καταπολέμηση της λοίμωξης. Παρότι απαιτείται περισσότερη έρευνα, από τις ολοένα αυξανόμενες αναφορές περιστατικών φαίνεται ότι ο SARS-CoV-2, ο ιός που προκαλεί τη νόσο COVID-19, μπορεί να επηρεάζει και το δέρμα», μας εξηγεί ο δερματολόγος - αφροδισιολόγοςΔρ. Χρήστος Στάμου (https://dermadvance.gr/).

Ένας λόγος που η επιστημονική κοινότητα αγνοεί εάν αιτία των δερματικών εκδηλώσεων είναι ο νέος κορωνοϊός, είναι ότι πολλοί άνθρωποι με αυτή τη συμπτωματολογία δεν είναι επιβεβαιωμένα κρούσματα, δεν έχουν υποβληθεί σε τεστ, καθώς περνούν τη νόσο με ήπια συμπτώματα και δεν έχουν ανάγκη ιατρικής φροντίδας. Άλλοι έχουν εξεταστεί και έχουν βρεθεί αρνητικοί στον ιό, αλλά δεν έχουν άλλο σαφή λόγο για την εμφάνιση δερματικών συμπτωμάτων – ενδεχομένως γιατί αυτά εκδηλώθηκαν τόσο καθυστερημένα που οι ασθενείς είχαν ήδη αναρρώσει από τον ιό κι έτσι τα τεστ βγήκαν αρνητικά.

Άλλη μια παράμετρος που ποικίλει είναι ο χρόνος εμφάνισης των δερματικών συμπτωμάτων. Σε ορισμένους ασθενείς τα εξανθήματα προηγούνται των συχνότερων συμπτωμάτων του νέου κορωνοϊού όπως ο πυρετός, ενώ σε άλλες μπορεί να εμφανιστούν μερικές μέρες μετά την έναρξη των συμπτωμάτων ή ακόμα και τις τελευταίες ημέρες που το άτομο ασθενεί, λόγω της μόλυνσής του από τον ιό SARS-CoV-2. Παρότι οι δερματικές εκδηλώσεις σε ασθενείς με COVID-19 δεν προκαλούν συνήθως ανησυχία και αντιμετωπίζονται με την εφαρμογή τοπικών αλοιφών για την ανακούφισή τους, υπάρχει το ενδεχόμενο να οφείλονται σε  προβλήματα της ροής του αίματος. Κι αυτό διότι οι μικροί θρόμβοι στο δέρμα ενδεχομένως να αποτελούν ένδειξη ύπαρξής τους και σε άλλα όργανα, γεγονός που μπορεί να έχει πολύ σοβαρές συνέπειες.

Οι μελέτες διαφωνούν και στη συχνότητα εμφάνισης των δερματικών παθήσεων στους ασθενείς με COVID-19. Σε μια κινεζική μελέτη που δημοσιεύθηκε στο NewEngland Journal of Medicine, και στην οποία περιλήφθηκαν στοιχεία περισσοτέρων των 1.000 ασθενών, παρατηρήθηκαν εξανθήματα μόνο στο 0,2% αυτών.

Σε μια πιο πρόσφατη μελέτη που δημοσιεύθηκε στην Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ακαδημίας Δερματολογίας και Αφροδισιολογίας με στοιχεία 150 περίπου νοσοκομειακών ασθενών με COVID-19 στη Λομβαρδία της Ιταλίας, βρέθηκε ότι το 20% αυτών είχε εξανθήματα. Μια πιθανή εξήγηση της τεράστιας αυτής διαφοράς είναι ότι η τελευταία διεξήχθη από δερματολόγους, οι οποίοι είναι σε θέση να εντοπίσουν και τις πιο ανεπαίσθητες αλλαγές στο δέρμα συγκριτικά με τους γιατρούς άλλων ειδικοτήτων. Οι περισσότεροι από τους ασθενείς εμφάνισαν κόκκινα εξανθήματα στον κορμό, ενώ μερικοί υπέφεραν από εξανθήματα ή φλύκταινες  που μοιάζουν με ανεμοβλογιά. Στις αρχές Απριλίου, ένας Οργανισμός που εκπροσωπεί περισσότερους από 400 Γάλλους δερματολόγους εξέδωσε δήλωση σημειώνοντας ότι είχαν δει δερματικά συμπτώματα, όπως εξανθήματα και βλάβες που μοιάζουν με κρυοπαγήματα στα άκρα σε πιθανούς ασθενείς με COVID-19.

Μια ισπανική μελέτη που δημοσιεύθηκε στο British Journal of Dermatology ομαδοποίησε τα εξανθήματα που σχετίζονται με τον νέο κορωνοϊό στις εξής πέντε κατηγορίες: σεκυστίδια ή φλύκταινες (ψευδο-χιονίστρες) (19% των περιπτώσεων), σε άλλες κυστοειδείς εκδηλώσεις (9%), που εμφανίζονται άλλοτε στον κορμό και άλλοτε επηρεάζουν τα άκρα, σε ροζ ή λευκά εξογκώματα στον κορμό ή σε όλο το σώμα που μοιάζουν με εξάνθημα από τσουκνίδα (19%), σε άλλες κηλιδοβλατιδώδεις βλάβες (47%), δηλαδή μικρά επίπεδα ή εξογκωμένα κόκκινα εξανθήματα που εμφανίζονται συνήθως γύρω από τα τριχοθυλάκια, και σε πελίδνωση ή νέκρωση (6%), όπου η κυκλοφορία στα αιμοφόρα αγγεία του δέρματος είναι μειωμένη και έτσι το δέρμα εμφανίζει κόκκινες ή μπλε εκδηλώσεις με ομοιόμορφο μοτίβο που μοιάζει με δίχτυ.

«Ήδη η Αμερικανική Ακαδημία Δερματολογίας δημιούργησε ένα διαδικτυακό μητρώο για τη νόσο COVID-19, όπου οι πάροχοι υγειονομικής περίθαλψης μπορούν να αναφέρουν τις εκδηλώσεις που παρατηρούν στο δέρμα των ασθενών τους. Σύμφωνα με την Δρ. EstherFreeman -δερματολόγος και επιδημιολόγος στο Γενικό Νοσοκομείο της Μασαχουσέτης, που διαχειρίζεται το μητρώο σε συνεργασία με την Ακαδημία- περίπου οι μισές από τις περιπτώσεις στο μητρώο αναφέρουν βλάβες στα χέρια ή τα πόδια που μοιάζουν με κρυοπαγήματα. Εκτός από την καταγραφή των περιστατικών, θα ερευνηθούν διάφορες παράμετροι, όπως ο συσχετισμός της ύπαρξης δερματικών συμπτωμάτων με την πορεία της νόσου. Εάν, δηλαδή, περνούν βαριά τον COVID-19 ή με ήπια ή καθόλου άλλα συμπτώματα όσοι τα εμφανίσουν», σημειώνει ο Δρ. Στάμου και καταλήγει: «Αυτό που θα πρέπει να κρατήσουν οι ασθενείς είναι ότι είναι απαραίτητο να απευθυνθούν σε δερματολόγο εάν εκδηλώσουν κάποιο νέο γι’ αυτούς δερματικό σύμπτωμα, προκειμένου να αξιολογηθεί σωστά και να λάβουν τις απαραίτητες οδηγίες».