Ποιος γιατρός είναι καλός; Ο καρδιολόγος, συνθέτης και συγγραφέας Θανάσης Δρίτσας γράφει για τα κριτήρια στην Ελλάδα και το εξωτερικό.
Με ρωτάνε συχνά ασθενείς μου κατά τη διάρκεια της καρδιολογικής επίσκεψης. Γιατρέ μου έχω εκτός της καρδιάς και ένα άλλο πρόβλημα (με τον αυχένα, με τον θυροειδή, με το στομάχι μου κλπ) και θα ήθελα να μου συστήσετε έναν «καλό γιατρό» της τάδε ή της δείνα ειδικότητας. Αναρωτιέμαι συχνά τότε τι σημαίνει, για κάποιον που πάσχει, «καλός γιατρός»;
Στην Ευρώπη και στις ΗΠΑ οι ενδιαφερόμενοι ασθενείς αναζητούν σε εξειδικευμένες ιστοσελίδες υγείας διάφορους ειδικούς, λαμβάνουν υπόψιν το αναρτημένο βιογραφικό, τα κέντρα στα οποία εκπαιδεύτηκε ο γιατρός προκειμένου να αποκτήσει την ειδικότητά του, σε ποιο πανεπιστήμιο απέκτησε τίτλο σπουδών, αν έχει κάποια υπο-εξειδίκευση και το κυριότερο πώς τον έχουν αξιολογήσει με σχόλιά τους (στη σχετική ιστοσελίδα) όσοι ασθενείς τον έχουν επισκεφτεί. Αρκετά Ιδρύματα, Πανεπιστημιακά κέντρα και Νοσοκομεία του εξωτερικού αναρτούν στην ιστοσελίδα τους ποσοστά επιτυχίας, συνολικό αριθμό επεμβάσεων (κυρίως σε χειρουργούς), θνητότητα και ποσοστά επιπλοκών όλων των γιατρών που απαρτίζουν την ιατρική ομάδα του κάθε κέντρου. Σε αρκετές ευρωπαϊκές χώρες οι οποίες διαθέτουν (ακόμη) Εθνικό Σύστημα Υγείας ο οικογενειακός γιατρός θα παραπέμψει σε ειδικό νοσοκομειακό γιατρό κατά περίπτωση και ο ασθενής δεν απασχολείται καθόλου με την επιλογή αυτή. Εκεί υπάρχει εμπιστοσύνη στο κρατικό σύστημα υγείας και το σύστημα θα βρει τον «καλό γιατρό».
Στην Ελλάδα τα πράγματα αποκτούν μια συχνά παρανοϊκής φύσης ιδιαιτερότητα. Τα κριτήρια του «καλού γιατρού» βασίζονται σε απόψεις γειτόνων, συγγενών και γενικά στην άποψη της πιάτσας ή των οδηγών ταξί. Να μην υποτιμάται καθόλου η καταλυτική επίδραση που ασκεί τελικά στην ελληνική κοινωνία η άποψη των πολύπειρων ταξιτζήδων-όσον αφορά επιλογή γιατρών. Επίσης ο καλός γιατρός για τον έλληνα ασθενή πρέπει οπωσδήποτε να είναι «καθηγητής», διαφορετικά προξενεί έντονες αμφιβολίες περί της ποιότητάς του. Να αναφέρω βέβαια ότι είμαστε-μάλλον-η μοναδική χώρα παγκοσμίως στην οποία δεν είναι ξεκάθαρο ότι η ακαδημαϊκή ιδιότητα (καθηγητής) σημαίνει έμφαση στην έρευνα και στην διδασκαλία φοιτητών και δεν αποτελεί κριτήριο κλινικής ποιότητας, εμπειρίας και δεξιότητας του γιατρού. Ένα σοβαρότατο κριτήριο επιλογής γιατρού για τον μέσο Έλληνα είναι ασφαλώς η τοποθεσία (βλ. κέντρο Αθήνας ή βόρεια προάστια) και η επίπλωση του ιδιωτικού του ιατρείου. Επίσης σημαντικά κριτήρια στην επιλογή του «καλού γιατρού» για τον Έλληνα ασθενή είναι ο κυβισμός, το χρώμα και η μάρκα αυτοκινήτου με το οποίο φτάνει ο γιατρός στο ιατρείο του. Ακόμη υφίσταται ένα, ακαταμάχητο κριτήριο καλού γιατρού, το οποίο δεν καταρρίπτεται καθόλου εύκολα μεταξύ λοιπών κριτηρίων, αυτό είναι το υψηλό κόστος της επίσκεψης. Έχω με τα αυτιά μου ακούσει ασθενή να λέει για συνάδελφο γιατρό στον οποίο εξετάστηκε: «είναι πολύ δυνατός, παίρνει 150 ευρώ επίσκεψη»!
Και βέβαια ο «καλός γιατρός» στη χώρα μας συνταγογραφεί πάντα πολλά φάρμακα και άπειρες διαγνωστικές εξετάσεις. Είναι πολύ πιθανό ότι αν σταματήσεις σε κάποιον Έλληνα ασθενή τα φάρμακα ή αν του ανακοινώσεις ότι δεν υπάρχει σοβαρός λόγος να εξετάζεται τόσο τακτικά θα αλλάξει γιατρό και θα βρει έναν «καλύτερο» γιατρό ο οποίος γράφει μόνον φάρμακα.
Για παράδειγμα, ένα μεγάλο ποσοστό των προερχόμενων στον καρδιολόγο στα πλαίσια διερεύνησης υπέρτασης πάσχουν από ήπια αρτηριακή υπέρταση που συνδυάζεται με παχυσαρκία και καθιστική ζωή. Εκεί η απώλεια βάρους και η επιστροφή σε φυσιολογικές τιμές δείκτη μάζας σώματος συχνά εξαλείφουν ήπια αυξημένες τιμές αρτηριακής πίεσης. Και όμως αν ο σωστός γιατρός μιλήσει για απώλεια βάρους και συστηματική άσκηση, ως μόνη θεραπευτική παρέμβαση σε μια πρώτη δοκιμαστική φάση, σίγουρα δεν θα ξαναδεί τον συγκεκριμένο ασθενή. Ο ασθενής αυτός θα αφήσει τον «κακό» γιατρό που τον συμβουλεύει να αλλάξει τρόπο ζωής με έναν άλλο «καλό» γιατρό ο οποίος θα συνταγογραφήσει αμέσως το πολυπόθητο μαγικό χαπάκι.
Και βέβαια ο πραγματικά καλός γιατρός, εξετάζει προσεκτικά και ακούει το ιστορικό του πάσχοντα με το μυαλό του, διότι νους ορά και νους ακούει. Και όση ώρα εξετάζει και ακούει το αφήγημα του ασθενή δεν παρακολουθεί παράλληλα την οθόνη του κινητού ή του υπολογιστή του. Οι στατιστικές δείχνουν ότι πολύ μεγαλύτερη επιτυχία στην ορθή διάγνωση και στη θεραπευτική τους προσέγγιση έχουν οι γιατροί που εξετάζουν προσεκτικά, που παίρνουν καλό ιστορικό, που παρακολουθούν με προσοχή το αφήγημα του ασθενή τους. Συνήθως μάλιστα οι κλινικοί γιατροί που εξετάζουν και ακούνε προσεκτικά τον ασθενή γράφουν δεν υπερ-συνταγογραφούν φάρμακα και διαγνωστικές εξετάσεις. Για την περιρρέουσα όμως ατμόσφαιρα της ελληνικής κοινωνίας όπως και για τους manager υγείας τα κριτήρια είναι πλέον αμιγώς οικονομικά και ο «καλός γιατρός» είναι αυτός που φέρνει το ζεστό χρήμα. Το καλό βιογραφικό σημείωμα, η άρτια επικοινωνία με τον ασθενή και τα κριτήρια ήθους έρχονται μάλλον τελευταία διότι αν δεν φέρνει χρήμα στην επιχείρηση ο γιατρός είναι «κακός» γιατρός. Το αξιακό σύστημα των ημερών μας αναδεικνύει ως κορυφαίο και μοναδικό πλέον το οικονομικό κριτήριο. Τι να τον κάνεις έναν άρτια εκπαιδευμένο και ανθρωποκεντρικό γιατρό (θεωρητικά καλό γιατρό) αν δεν πληρεί τα χρηματο-οικονομικά κριτήρια της επιτυχίας σήμερα. Για το επικρατούν αξιακό σύστημα της αντίληψης για την υγεία οποίος δεν φέρνει το χρήμα είναι loser και «κακός γιατρός». Όπως για τις τράπεζες ο καλός πελάτης δεν είναι αυτός που δεν χρωστάει και δεν έχει πιστωτικές κάρτες, αντιθέτως αυτός είναι ο κακός πελάτης. Ο καλός πελάτης των τραπεζών είναι ο χρεωμένος που αποπληρώνει σε μακρά περίοδο το χρέος του. Όποιος δεν βοηθάει στην κυκλοφορία του χρήματος είναι σήμερα κακός πελάτης του συστήματος, το ίδιο αφορά και τους γιατρούς δυστυχώς.
Θα κλείσω αναφέροντας και μια άλλη έκφανση της ιατρικής ιδιότητας, εκτός από τον καλό και τον κακό γιατρό, που είναι ο «άσχημος» γιατρός. Για να θυμηθούμε και το ιστορικό γουέστερν με τίτλο - «Ο καλός, ο κακός και ο άσχημος». Συχνά χαρακτηρίζεται έτσι ο γιατρός που εκφράζεται απότομα και συμπεριφέρεται αγενώς στους ασθενείς του, συχνά μπορεί να προσβάλει άσχημα και πάντα επιβάλλει την άποψή του χωρίς δεύτερη κουβέντα. Αυτός ο τύπος, του άσχημου γιατρού (ο χαρακτηρισμός ουδεμία σχέση έχει με την εμφάνιση του γιατρού βέβαια), συνδέεται με κακή και πρόχειρη επικοινωνία με τον ασθενή και το συγγενικό του περιβάλλον και συχνά επισύρει την οργή και του εργασιακού του περιβάλλοντος. Αυτός ο τύπος αρνητικής συμπεριφοράς μπορεί να συνδυάζεται όμως με δεξιότητες καλού γιατρού που εδράζονται σε δύσκολο χαρακτήρα. Αυξάνονται βέβαια σταθερά στις μέρες μας και τα κρούσματα άσχημης, απαιτητικής, παράλογης και μερικές φορές βίαιας συμπεριφοράς των ασθενών προς τους γιατρούς τους. Αυτό μπορεί πλέον να προέρχεται από τον ασθενή ανεξάρτητα αν είναι καλή, κακή ή άσχημη η συμπεριφορά του θεράποντα γιατρού. Σημεία των καιρών γαρ.
20°
