Το ανοσοποιητικό σύστημα αντιδρά απέναντι σε μια ανθυγιεινή διατροφή με πολλές θερμίδες με τον ίδιο τρόπο που αντιδρά απέναντι σε μια βακτηριακή λοίμωξη. Αυτό είναι το συμπέρασμα μιας μελέτης που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Cell από ερευνητές του Πανεπιστημίου της Βόννης. Το πρόχειρο φαγητό κάνει το σώμα να κινητοποιεί άμεσα ένα μεγάλο και ισχυρό στρατό κυττάρων του ανοσοποιητικού συστήματος.
Η μελέτη έγινε σε ποντίκια και βρήκε ότι οι ανθυγιεινές τροφές κάνουν πιο επιθετικό το ανοσοποιητικό σύστημα, μια τροποποίηση που μπορεί να επιμείνει ακόμα και όταν η ανθυγιεινή διατροφή εγκαταλειφθεί. Το αποτέλεσμα είναι η επιθετικότητα του ανοσοποιητικού συστήματος να παραμένει μακροπρόθεσμα. Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι τα ποντίκια, παρότι ακολούθησαν στη συνέχεια μια υγιεινή διατροφή, η έμφυτη ανοσοποιητική διέγερση ως προς τη φλεγμονή ήταν εμφανής.
Οι μακροπρόθεσμες αυτές αλλαγές ενδεχομένως να εμπλέκονται στην ανάπτυξη της αθηροσκλήρωσης -μιας κατάστασης που οδηγεί σε καρδιακά εμφράγματα και ισχαιμικά εγκεφαλικά- καθώς και του διαβήτη τύπου 2.
Διατροφή και φλεγμονή
Οι ερευνητές έδωσαν για ένα μήνα μια διατροφή δυτικού τύπου σε μια ομάδα ποντικιών (με πολλά λιπαρά και ζάχαρη, και λίγες φυτικές τροφές). Παράλληλα, μια άλλη ομάδα ποντικιών ακολουθούσε την στάνταρ διατροφή τους με δημητριακά.
Τα ζώα που έκαναν την ανθυγιεινή διατροφή ανέπτυξαν μια έντονη φλεγμονώδη αντίδραση σε όλο το σώμα τους, όπως συμβαίνει μετά από λοίμωξη από επικίνδυνα βακτήρια.
«Η ανθυγιεινή διατροφή οδήγησε σε αύξηση ορισμένων τύπων ανοσοκυττάρων στο αίμα των ποντικιών, κυρίως είδαμε αύξηση στα κοκκιοκύτταρα και στα μονοκύτταρα. Αυτό είναι μια ένδειξη της εμπλοκής των προγόνων ανοσοκυττάρων στον μυελό των οστών», ανέφερε η Anette Christ, μεταδιδακτορική συνεργάτιδα στο Ινστιτούτο Έμφυτης Ανοσίας στο Πανεπιστήμιο της Βόννης.
Για να κατανοήσουν καλύτερα τα ευρήματα, οι ερευνητές απομόνωσαν τους προγόνους των μείζονων ανοσοκυττάρων στο μυελό των οστών από τα ποντίκια, τόσο αυτών που ακολουθούσαν την ανθυγιεινή διατροφή όσο και αυτών που ακολουθούσαν την υγιεινή διατροφή. Η γενετική ανάλυση έδειξε η ανθυγιεινή διατροφή ενεργοποίησε μια σειρά γονιδίων στα πρόγονα ανοσοκύτταρα.
«Οι αναλύσεις έδειξαν ότι η δυτική διατροφή ενεργοποιούσε έναν μεγάλο αριθμό γονιδίων στα προγονικά κύτταρα ενώ επηρεάστηκαν και εκείνα τα γονίδια που είναι υπεύθυνα για τον πολλαπλασιασμό και την ωρίμανση των προγονικών κυττάρων», ανέφερε ο καθηγητής Joachim Schultze από το Ινστιτούτο Ζωής και Ιατρικών Επιστημών και το Γερμανικό Κέντρο Νευροεκφυλιστικών Ασθενειών.
Όταν τα πειραματόζωα επέστρεψαν στην συνήθη διατροφή τους με δημητριακά για τέσσερις εβδομάδες, η οξεία φλεγμονή εξαφανίστηκε αλλά δεν εξαφανίστηκε ο γενετικός αναπρογραμματισμός των ανοσοκυττάρων. Δηλαδή ακόμα και μετά από τέσσερις εβδομάδες υγιεινής διατροφής πολλά από τα γονίδια που είχαν ενεργοποιηθεί από την ανθυγιεινή διατροφή εξακολουθούσαν να είναι ενεργά.
«Μόλις πρόσφατα ανακαλύφθηκε ότι το έμφυτο ανοσοποιητικό σύστημα έχει μια μορφή μνήμης», ανέφερε ο καθηγητής Dr. Eicke Latz, διευθυντής του Ινστιτούτου Έμφυτης Ανοσίας του Πανεπιστημίου της Βόννης. «Μετά από μια λοίμωξη, οι άμυνες του σώματος παραμένουν σε ένα είδος συναγερμού, έτσι ώστε να μπορούν να ανταποκριθούν πιο γρήγορα σε μια νέα επίθεση». Οι ειδικοί το αποκαλούν αυτό «έμφυτη ανοσολογική εκπαίδευση».
Αυτή η εκπαίδευση προκαλείται όχι μόνο από τα μικρόβια αλλά και από την ανθυγιεινή διατροφή. Ουσιαστικά πρόκειται για έναν επιγενετικό αναπρογραμματισμό.
Οι επιστήμονες ήταν σε θέση να εντοπίσουν πως η ανθυγιεινή διατροφή τροποποιούσε τη συμπεριφορά του ανοσοποιητικού συστήματος. Εξέτασαν κύτταρα αίματος από 120 ποντίκια. Σε ορισμένα από αυτά, το έμφυτο ανοσοποιητικό σύστημα έδειξε ένα ιδιαίτερα ισχυρό αποτέλεσμα εκπαίδευσης. Οι ερευνητές βρήκαν γενετικές ενδείξεις για τη συμμετοχή των λεγόμενων φλεγμονοσωμάτων (inflammasome). Πρόκειται για ενδοκυτταρικά συμπλέγματα σηματοδότησης που αναγνωρίζουν μολυσματικούς παράγοντες και άλλες βλαβερές ουσίες, και στη συνέχεια απελευθερώνουν άκρως φλεγμονώδεις αγγελιοφόρους. Το πώς τα φλεγμονοσώματα αντιλαμβάνονται ότι υπάρχει η ανθυγιεινή διατροφή στο σώμα είναι για την ώρα άγνωστο.
Το ενδιαφέρον είναι ότι, εκτός από την οξεία φλεγμονώδη αντίδραση, η ανθυγιεινή διατροφή έχει και μακροπρόθεσμες συνέπειες για το ανοσοποιητικό σύστημα. Η ενεργοποίηση του ανοσοποιητικού με την ανθυγιεινή διατροφή αλλάζει τον τρόπο με τον οποίο «πακετάρονται» οι γενετικές πληροφορίες. Το γενετικό υλικό αποθηκεύεται στο DNA και κάθε κύτταρο περιέχει αρκετές δέσμες DNA, που μαζί έχουν μήκος περίπου δύο μέτρων. Συνήθως, τυλίγονται γύρω από συγκεκριμένες πρωτεΐνες στον πυρήνα του κυττάρου και άρα πολλά γονίδια στο DNA δεν μπορούν να διαβαστούν καθώς είναι μη προσβάσιμα. Η ανθυγιεινή διατροφή κάνει κάποια από αυτά τα κρυμμένα κομμάτια του DNA να χαλαρώσουν, σαν το νήμα που κρέμεται από μια μπάλα από μαλλί. Αυτή η περιοχή του γενετικού υλικού μπορεί στη συνέχεια να διαβαστεί πολύ πιο εύκολα όσο η προσωρινή αναδίπλωση παραμένει ενεργή. Οι επιστήμονες αποκαλούν αυτά τα φαινόμενα επιγενετικές αλλαγές.
