Edito 230

Μετά την Αμερική και το σχέδιο Πόλσον των 700 δισεκατομμυρίων δολαρίων, ήρθαν οι Ευρωπαίοι ηγέτες με 2 τρισεκατομμύρια ευρώ και το σχέδιο Μπράουν για τη διάσωση του χρηματοπιστωτικού συστήματος. Νιώθω πιο ήσυχος τώρα. Ανακουφισμένος. Η Μόργκαν Στάνλεï θα σωθεί. Μη σου πω και η JP Morgan.

Ρε, γαμώ, είχαμε λεφτά τελικά; Πού τα βρήκαν όλα αυτά τα τρισεκατομμύρια αυτοί οι καλοί άνθρωποι που τόσα χρόνια σαν κασέτα μόνο μια λέξη επαναλάμβαναν, λιτότητα; Χαλαρώνει το Σύμφωνο Σταθερότητας, λένε τώρα, αυτό που απαίτησε τόσες θυσίες τα προηγούμενα χρόνια για να ρίξουμε τον πληθωρισμό. Χαλαρώνει όχι για να γίνουν δημόσιες επενδύσεις, να κινηθεί η οικονομία, να μειωθεί η ανεργία, αλλά για να σωθούν οι Morgan, οι Lehman, οι Χάλιφαξ, όλες αυτές οι τράπεζες με τα εξωτικά ονόματα που ποτέ δεν είχαμε ξανακούσει, που μάθαμε πρώτη φορά με τα δομημένα ομόλογα των ασφαλιστικών ταμείων. Στηρίζουμε τους καταθέτες, λέει ο ένας πρωθυπουργός, τους ιδιοκτήτες σπιτιών, τον κόσμο της εργασίας. Το κράτος δεν μπορεί να εγκαταλείψει τους πολίτες του, λέει ο άλλος. Σκεφτόμαστε τους ανθρώπους, λέει η άλλη. Τα νοικοκυριά, τους καταναλωτές. Για μας γίνονται όλα, δεν υπάρχει αμφιβολία. Τα στελέχη αυτών των τραπεζών, λέει αυστηρά ο πρωθυπουργός της Βρετανίας, δεν θα πάρουν bonus φέτος. Χριστέ μου, μην είμαστε τόσο σκληροί, δεν θα πάρουν μπόνους φέτος; Αυτό πια καταντάει απάνθρωπο.

Κοιτάζω στην οθόνη τις μετοχούλες μου να φεύγουν από το κόκκινο. Τα επιτόκια να πέφτουν. Ανακουφισμένος όπως όλοι. Προσπαθώ να είμαι ρεαλιστής. Έτσι είναι αυτός ο κόσμος. Το σχέδιο Γκόρντον Μπράουν είναι καλύτερο από του Μπους, τουλάχιστον δεν χαρίζει λεφτά αέρα, παίρνει πίσω μετοχές. Έστω κι αν είναι πια χαρτιά με αμφίβολη αξία. Όμως γιατί έχω την εντύπωση ότι κι αυτή η παράσταση μια κερδοσκοπία ήτανε; Ο πανικός είναι κερδοσκοπία. Οι καταθέσεις που κινδυνεύουν, οι εγγυήσεις του κράτους, το σύστημα που χρεοκοπεί, κίνδυνος, τα λεφτάκια σας, θα σας σώσουμε. Το πιθανότερο είναι πως σε έξι μήνες, ούτε που θα θυμόμαστε αυτές τις «δραματικές μέρες». Κάποια Lehman θα ’χει κλείσει, κάποια Morgan Stanley θα έχει αγοραστεί από τη Μιτσουμπίσι, οι συσχετισμοί δυνάμεων θα αλλάξουν, κάποιοι θα γίνουν σοβαρότεροι. Μερικά δισεκατομμύρια ευρώ μόνο θα έχουν αφαιρεθεί από την πραγματική οικονομία για να καλύψουν τις ζημιές της εικονικής οικονομίας. Αυτή είναι η χρησιμότητα του πανικού, των «δραματικών ημερών», της κρίσης, του «τέλους των αγορών». Να αποκρύπτουν το κυνικό γεγονός πως κάποιοι δεν αναλαμβάνουν το κόστος, δεν καλύπτουν τις ζημιές, αλλά στέλνουν το λογαριασμό αλλού, να διαχυθεί σε όλη την κοινωνία. Πως κανείς δεν λέει έπαιξα, έχασα και θα πληρώσω. Α, ξέχασα, φέτος τα στελέχη δεν θα πάρουν μπόνους.

Η κρίση των προηγούμενων ημερών είναι μια πολύ βολική κρίση για όλους. Ήταν σε παγκόσμια κλίμακα, η επανάληψη της δικαιολογίας στην περίπτωση του ελληνικού σκανδάλου των δομημένων ομολόγων των ασφαλιστικών ταμείων. «Φταίνε ανίδεοι διοικητές ταμείων και άπληστοι χρηματιστές». Φταίνε τώρα τα golden boys, φταίνε τα subprimes, φταίει η Lehman. Δεν φταίει ο Τζορτζ Μπους, που 8 χρόνια τίναξε την αμερικάνικη οικονομία στον αέρα. Δεν φταίει η Ευρωπαϊκή Ένωση που δεν μπορεί να προχωρήσει στην ολοκλήρωση, που δεν μπορεί να συμφωνήσει στην αναγκαιότητα ενός Ευρωπαίου υπουργού Οικονομικών. Δεν φταίνε οι πολιτικές επιλογές κάθε κυβέρνησης, κάθε χώρας.

Οι επικλήσεις της παγκόσμιας κρίσης, οι αναφορές στο 1929, οι δραματικοί τόνοι έχουν σκοπό να κρύψουν την αποτυχία της οικονομικής πολιτικής. Να κρύψουν ότι κάθε χρόνο συντάσσεται ένας προϋπολογισμός που πέφτει έξω πριν ακόμα ψηφιστεί. Ότι το μαγαζί χρεοκόπησε και σε περίοδο οικονομικής κρίσης, όταν όλοι προσπαθούν να εξασφαλίσουν τη ρευστότητα, η κυβέρνηση στεγνώνει την αγορά με μερικά δισεκατομμύρια πρόσθετους φόρους. Ότι η Ελλάδα έχει το μεγαλύτερο έλλειμμα στην Ευρωζώνη.

Η χώρα μας θα νιώσει την ύφεση και πολύ σκληρά. Αλλά γι’ αυτό δεν θα φταίει η Lehman Brothers και η AIG, όπως προσπαθούν να μας πείσουν με ύφος υπεύθυνου ηγέτη όσοι αυτές τις μέρες βρήκαν το χρυσό άλλοθι στα “golden boys”, τα “hedge funds”, το “shortselling” και τις άλλες εξωτικές λέξεις. Φταίει ότι στον προϋπολογισμό οι δημόσιες δαπάνες είναι μειωμένες κατά 950 εκατομμύρια, οι δαπάνες για την παιδεία είναι μειωμένες κατά 260 εκατομμύρια και οι δαπάνες για όπλα είναι αυξημένες κατά 800 εκατομμύρια. Φταίει το ότι η ελληνική οικονομία είναι ολόκληρη δομημένη στο μοντέλο αυτού του πλαστικού καπιταλισμού που αυτές τις μέρες χρεοκοπεί. Δεν παράγει τίποτα, ζει με τα λεφτά των άλλων, τις επιδοτήσεις της ΕΟΚ. Δανείζεται συνεχώς περισσότερο για να εξασφαλίσει ένα επίπεδο ζωής που δεν το έχει κερδίσει με τη δουλειά της. Στέλνει συνεχώς το λογαριασμό σε τρίτους, στους φορολογούμενους. Υπεξαιρεί τον πλούτο του δημοσίου και εφευρίσκει τις δικές της «εξωτικές λέξεις»: αντί για merge και παράγωγα, «χρυσόβουλα, σιγγίλια, βεράτια και τακρίρια».