Οι λόγοι που απομακρύνουν τους νέους από την οργανωμένη πολιτική δράση και οι στόχοι της Συνδιάσκεψης Νεολαίας ΠΑΣΟΚ
Η συμμετοχή στην πολιτική ζωή αποτελεί θεμέλιο της κοινωνικής συνοχής. Γιατί αποτυπώνει την ανάγκη εύρεσης ενός κοινού τόπου, όπου μέσα από τον διάλογο, τη σύγκρουση και τη σύνθεση, το ατομικό παραμερίζεται προς όφελος του συλλογικού. Ωστόσο, η θεμελιώδης αυτή αξία φαίνεται ολοένα να αμφισβητείται. Στις εθνικές εκλογές του Ιουνίου 2023 η αποχή προσέγγισε το 47%, ενώ έναν χρόνο μετά, στις ευρωπαϊκές εκλογές του 2024, εκτινάχτηκε στο 60%. Σύμφωνα με την έκθεση του ΟΟΣΑ «Society at a Glance 2024», η Ελλάδα –μαζί με την Κολομβία και τη Χιλή– καταγράφει από τα υψηλότερα ποσοστά αποχής στις εκλογικές διαδικασίες.
Η εικόνα γίνεται πιο ανησυχητική εστιάζοντας στους νέους. Στην Ελλάδα, σχεδόν το 50% των ηλικιών 18-24 δηλώνουν πως δεν ενδιαφέρονται για την πολιτική – όταν ο αντίστοιχος μέσος όρος στις χώρες του ΟΟΣΑ δεν ξεπερνά το 25%. Ίσως περισσότερο ενθαρρυντικά τα στοιχεία της Μελέτης Νεολαίας 2024 του Friedrich-Ebert-Stiftung, όπου 1 στους 4 νέους ηλικίας 14-29 (26,8%) δηλώνει αδιαφορία για την πολιτική, ένα 38% διατηρεί αποστασιοποιημένη, ουδέτερη στάση, υπάρχει όμως και ένα 36% που εκφράζει ενεργό ενδιαφέρον. Αρκούν τα αριθμητικά στοιχεία για να συμπεράνουμε ότι οι νέοι αδιαφορούν για την πολιτική;
Οι λόγοι που απομακρύνουν τους νέους από την οργανωμένη πολιτική δράση
Πέρα από το στερεότυπο που συχνά αναπαράγεται και ενίοτε λειτουργεί «βολικά» για το ίδιο το πολιτικό σύστημα, ως προκάλυμμα της αδυναμίας ή της αδράνειάς του να επιδιώξει ουσιαστικά να τους συμπεριλάβει, σε απλές καθημερινές συζητήσεις διαπιστώνει κανείς ότι σε συντριπτικό ποσοστό οι νέες και οι νέοι είναι πολιτικοποιημένοι, ήδη από τα μαθητικά τους χρόνια. Βιώνουν τα προβλήματα των οικογενειών τους, έχουν άποψη για τα μεγάλα κοινωνικά ζητήματα, αντιλαμβάνονται την κατάσταση της χώρας τους, ενώ την ίδια στιγμή την τοποθετούν μέσα στον παγκόσμιο χάρτη, αναγνωρίζοντας τις σύγχρονες υπερεθνικές προκλήσεις. Άλλωστε, το περιβάλλον της παγκοσμιοποιημένης ενημέρωσης εντός του οποίου γαλουχήθηκαν –που καθιστά δυνατή την εμπειρία γεγονότων την ίδια χρονική στιγμή και παρά το γεγονός ότι συμβαίνουν σε μέρη απομακρυσμένα– τους καλλιέργησε μία περισσότερο κοσμοπολιτική οπτική.
Τι απομακρύνει τους νέους από την οργανωμένη πολιτική δράση με τις παραδοσιακές της δομές; Έζησαν σ’ έναν κόσμο που μετασχηματίζεται ραγδαία και συχνά βίαια: οικονομική κρίση, κλιματική αποσταθεροποίηση, πανδημία, πόλεμοι, προσφυγικές και μεταναστευτικές ροές, τεχνολογική επανάσταση που συνοδεύεται από φαινόμενα ψηφιακού φεουδαλισμού και εντεινόμενης ανισότητας, αποδόμηση του κοινωνικού κράτους. Έμαθαν να αμφισβητούν κάθε βεβαιότητα. Να προσαρμόζονται και να βασίζονται στις δικές τους δυνάμεις. Το Διαδίκτυο ενέτεινε αυτή τη στροφή στον εαυτό. Η ατομικότητα έγινε εργαλείο επιβίωσης και αφήγησης.
Δεν είναι απολίτικοι – απλώς δεν αισθάνονται ότι ανήκουν. Προτάσσουν την ανεξαρτησία, την αυτοδυναμία και την αυτάρκεια, πάνω από τις κατεστημένες μορφές συλλογικής εκπροσώπησης. Βλέπουν τα πολιτικά κόμματα με δυσπιστία. Έξι στους δέκα νέους θεωρούν πως τα συμφέροντά τους δεν εκπροσωπούνται καθόλου ή εκπροσωπούνται ελάχιστα στην πολιτική σκηνή. Είναι απαισιόδοξοι για το μέλλον της χώρας, αλλά ταυτόχρονα αισιόδοξοι για το προσωπικό τους μέλλον (Μελέτη Νεολαίας). Δεν αδιαφορούν για το κοινό καλό, αλλά φοβούνται να βασιστούν σε θεσμούς που τους απογοήτευσαν επανειλημμένα. Για αυτό στρέφονται σε άλλες μορφές δράσης: τον εθελοντισμό, τις τοπικές πρωτοβουλίες, τις καλλιτεχνικές συλλογικότητες και τους ψηφιακούς χώρους. Θέλουν να ακουστούν – και αυτό φάνηκε ξεκάθαρα όταν συμμετείχαν μαζικά στις μεγαλειώδεις συγκεντρώσεις, εκφράζοντας τη συλλογική οργή για το τραγικό δυστύχημα των Τεμπών.
Το πολιτικό σύστημα οφείλει να κάνει την αυτοκριτική του. Να παραδεχτεί ότι, όπως τουλάχιστον λειτούργησε τα προηγούμενα χρόνια, έχασε τους δίαυλους επικοινωνίας με τη νέα γενιά και απέτυχε να διαμορφώσει για εκείνη προοπτική ευημερίας. Η συμμετοχή των νέων δεν υπηρετεί τα κόμματα· τα κόμματα είναι αυτά που οφείλουν να τους προσκαλέσουν ουσιαστικά στην πολιτική ζωή. Γιατί η συμμετοχή τους είναι ζωτικής σημασίας για τη δημοκρατία. Χωρίς αυτούς και τις διεκδικήσεις τους, η πολιτική εκπροσωπεί τους ισχυρούς και τους προνομιούχους. Η αποχή δεν τερματίζει τις παθογένειες· τις διαιωνίζει. Οι νέες και οι νέοι φέρνουν μαζί τους άλλες μορφές έκφρασης, σύγχρονες προσλαμβάνουσες και επίκαιρες ανησυχίες. Χωρίς αυτούς, η δημοκρατία γερνά. Αν το πολιτικό σύστημα δεν τους αφουγκραστεί δημιουργικά, θα καταλήξει πεδίο παρωχημένο.
Σ’ αυτό το περιβάλλον, η Συνδιάσκεψη της Νεολαίας ΠΑΣΟΚ δεν είναι ένα κομματικό γεγονός εσωτερικής κατανάλωσης. Αλλά μια εξωστρεφής πρωτοβουλία επανασύνδεσης με τη νέα γενιά· η αρχή σειράς δράσεων που θα ακολουθήσουν. Μια ανοιχτή πρόσκληση σε ένα πολιτικό εργαστήρι συνδιαμόρφωσης. Χωρίς έτοιμες απαντήσεις, αλλά με πραγματικά ελεύθερες ερωτήσεις. Διαρθρώνεται από τους ίδιους τους νέους, με ατζέντα που οι ίδιοι όρισαν: ψυχική υγεία, στέγαση, συνθήκες εργασίας και ποιότητα ζωής, φεμινισμός, τεχνολογική δημοκρατία, δικαιώματα, δικαιοσύνη και κρίση εκπροσώπησης. Με τον λόγο πρωτίστως σε εκείνους. Γιατί, αν η πολιτική επιθυμεί να επανασυνδεθεί πραγματικά με τη νέα γενιά, πρέπει πρώτα να την ακούσει. Την Κυριακή 6 Ιουλίου, με κεντρικό μήνυμα «Έχεις φωνή! Δυνάμωσέ την!», η νέα γενιά δεν παρακολουθεί. Συμμετέχει και πρωταγωνιστεί.
10°
