Την ίδια στιγμή, ιεροτελεστία αποτελούσε και αποτελεί για πολύ κόσμο, η βόλτα για τα πρωτοσέλιδα της ημέρας, όπως επίσης και η κυριακάτικη αγορά της εφημερίδας, που σταδιακά γινόταν ένα πλούσιο και ξεχωριστό πακέτο, με ποικίλες εκδόσεις να τη συνοδεύουν. Η ιστορία γράφεται από το πρώτο περίπτερο στη χώρα μας στην Οδό Πανεπιστημίου, στις αρχές του 20ού αιώνα, μέχρι το άνοιγμα αυτού που έμελλε να εξελιχθεί στο πολυκατάστημα Μινιόν, αλλά και στη σύγχρονη εποχή με την περίφημη κατάρρευση του περιπτέρου το 1997, λόγω εργασιών του Μετρό.
Τα δεδομένα των 15 τελευταίων ετών καταδεικνύουν αυτή τη συρρίκνωση, η οποία εκτός των περιπτέρων περιλαμβάνει και τα παραδοσιακά μπακάλικα και μαγαζιά με είδη ψιλικών. Από το 2010 έως το 2023, ο αριθμός των περιπτέρων ελαττώθηκε από 9.904 σε 4.358 αντίστοιχα – μια μείωση δηλαδή της τάξεως του 56%. Αντίστοιχες απώλειες γνώρισαν και τα λεγόμενα «καταστήματα ευκολίας» ή «convenience stores», των οποίων η μείωση ήταν στο 25,7%, σύμφωνα με την ετήσια έρευνα Census της εταιρείας καταναλωτικών ερευνών NielsenIQ.
Την ίδια στιγμή, αύξηση παρατηρήθηκε στον αριθμό των σούπερ μάρκετ, με τα καταστήματα άνω των 100 τ.μ. να αυξάνονται κατά 5,4%. Τέλος, και παρά το γεγονός ότι παραδοσιακές μορφές του λιανικού εμπορίου υποχωρούν, μια νέα γενιά από «convenience stores» εμφανίζονται. Πρόκειται για καταστήματα που φέρουν το brand μεγάλων παραδοσιακών αλυσίδων, συνδυάζοντας τις συνηθισμένες αγορές ενός σούπερ μάρκετ με αυτές των ψιλικών, όπως τσιγάρα και καπνό. Από την εποχή της πανδημίας του Covid-19 αλλά και αργότερα, φαίνεται να υπάρχει αυξημένη προτίμηση στις λύσεις που προσεγγίζουν τα πλεονεκτήματα του «all in one», με τη συγκεκριμένη τάση να έρχεται από την Αμερική και να κερδίζει όλο και περισσότερο έδαφος.
Όπως προδίδει και ο χαρακτηρισμός, τα «all in one» καταστήματα είναι αυτά στα οποία ο καταναλωτής μπορεί να συνδυάσει αγορές οι οποίες εξ ορισμού δεν σχετίζονται μεταξύ τους. Συσκευασμένο φαγητό, καφές, αρτοσκευάσματα και κατεψυγμένα κρέατα, μπορούν να συνδυαστούν σε μία και μόνο επίσκεψη, ικανοποιώντας το κριτήριο της ταχύτητας που απαιτούν οι σύγχρονες κοινωνικές δομές. Ο κορωνοϊός έκανε σχεδόν επιτακτική την ανάγκη του «όλα από ένα», και αυτή είναι μια προσέγγιση που φαίνεται να υιοθετείται μέχρι και σήμερα, καθώς δεν είναι λίγοι αυτοί που επιμένουν στις επισκέψεις στους ελάχιστους δυνατούς χώρους, αρκετό καιρό ύστερα από το τέλος των lockdown και της πανδημίας.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα της κατηγορίας είναι τα καταστήματα του αμερικανικού κολοσσού 7-Eleven, όπου, μεταξύ άλλων, μπορεί κανείς να αγοράσει από προϊόντα μαναβικής και φρέσκα σάντουιτς, μέχρι ζεστά τρόφιμα, βενζίνη αλλά και δωροκάρτες του Netflix και της Amazon. Αντίστοιχα, η Walgreens έχει αναδειχθεί ως η δεύτερη τη τάξει αλυσίδα φαρμακείων στις ΗΠΑ, τη στιγμή που μαζί με συνταγογραφούμενα φάρμακα διαθέτει φαγητό και αναψυκτικά, παιχνίδια, βρεφικά είδη, καλλυντικά, προϊόντα για κατοικίδια, μέχρι και φωτογραφικό κέντρο.
Ακόμα πιο χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα του εστιατορίου Canlis στο Σιάτλ των ΗΠΑ, ιδιοκτησίας των αδερφών Mark και Brian Canlis με ελληνικές ρίζες. Κλείνοντας την άνοιξη του 2020, λόγω της πανδημίας του Covid, τα δύο αδέρφια διαμόρφωσαν από την αρχή το μοντέλο της επιχείρησής τους, μετατρέποντας το πολυτελές εστιατόριό τους σε ένα πολυκατάστημα που ικανοποιούσε τις ανάγκες της τοπικής κοινότητας. Ο χώρος απέκτησε περίπτερο με burgers, υπόστεγο με κουλούρια, πάγκο με θαλασσινά, ακόμα και κινηματογράφο, πέρα από τις όποιες άλλες διευκολύνσεις. Την ίδια στιγμή, εισήγαγαν την εκπαιδευτική πρωτοβουλία του Canlis Community College, μέσω της οποίας προσφέρονταν εικονικά μαθήματα σχετικά με το φαγητό, το κρασί, τα life skills και άλλες κατηγορίες. Η επιχείρηση των αδερφών Canlis όχι μόνο δεν υπέκυψε στις πιέσεις των lockdown, αλλά άνθισε κατά τη διάρκειά τους.
Canlis, Σιάτλ
Τα προαναφερθέντα παραδείγματα, παρά τις επιμέρους διαφορές τους, μοιράζονται κοινά στοιχεία, αλληλένδετα με τη σύγχρονη καθημερινότητα και τους βιορυθμούς ενός μοντέρνου αστικού κέντρου. Έχουν ευέλικτο ωράριο λειτουργίας, με τα καταστήματα να παραμένουν ανοιχτά ακόμα και για ένα 24ωρο, τη στιγμή που προωθούν τη χρήση ηλεκτρονικών πληρωμών και των αυτοματοποιημένων ταμείων. Επίσης, πολλά από αυτά τα καταστήματα παρέχουν υπηρεσίες delivery. Όμως, η σημαντικότερη προσθήκη είναι σίγουρα η ενσωμάτωση μηχανημάτων για την άμεση παρασκευή και πώληση καφέ. Η ζήτηση για γρήγορο καφέ αυξάνεται συνεχώς και αντίστοιχα αυξάνονται και οι απαιτήσεις για την ποιότητά του. Αυτό το γεγονός έχει οδηγήσει πολλές επιχειρήσεις σε ανάλογες προσαρμογές, προτάσσοντας πολλές φορές την εν λόγω υπηρεσία ως κορωνίδα των καταστημάτων τους.
Στην εποχή της ταχύτητας και της ευκολίας, των εφαρμογών για κινητά τηλέφωνα που έχουν εξελίξει την παραδοσιακή έννοια του delivery, φαίνεται πως δεν υπάρχει πολύς χώρος για το χαρακτηριστικό κουβούκλιο από όπου άρχισαν όλα. Τα περίπτερα μειώνονται συνεχώς, ωστόσο σίγουρα δεν πρόκειται να εξαφανιστούν, πολύ περισσότερο στις τουριστικές περιοχές. Οι νέες τάσεις στο λιανικό εμπόριο φαίνεται πως θα συνεχίσουν να απειλούν την ύπαρξή τους, με τη νέα πραγματικότητα στο αστικό τοπίο να μη φαίνεται πως αφήνει χώρο για το χαρακτηριστικό «κιόσκι» των παλαιότερων δεκαετιών. Παρόλα αυτά, τα περίπτερα συνεχίζουν και θα συνεχίσουν να αποτελούν σημείο αναφοράς της λαϊκής μας κουλτούρας, σταθερά σημεία όπου η ανάγκη για οικειότητα θα υπερισχύει πάντοτε αυτή της ευκολίας.
19°
