Τα καλά της ειρήνης και ο τρόπος να τα απολαμβάνουμε
Είναι οι μέρες που ευχόμαστε αυτές. Ευχόμαστε όλοι, με το παραμικρό και με κάθε ευκαιρία. Είναι πολύ ωραίο, πολύ γλυκό και πολύ φυσιολογικό. Είναι όμορφο. Βλέπεις τον άλλον με το σκυλάκι του στον δρόμο, «Καλημέρα», του λες. «Καλημέρα», λέει κι εκείνος, «χρόνια πολλά». «Χρόνια πολλά», του λες κι εσύ, «και καλή χρονιά». «Καλή χρονιά», σου απαντάει. Και φεύγετε. Μια χαρά.
Μιλούσαμε χθες με μια φίλη για κάτι άσχετο στο Μέσεντζερ, και στο τέλος της λέω, «Μπλα-μπλα-μπλα, και καλή χρονιά». «Καλή χρονιά να έχουμε», μου γράφει αμέσως κι εκείνη. «Υγεία, ευτυχία και ειρήνη παντού», συμπληρώνει. Και κλείσαμε.
Και έκατσα λίγο και το σκέφτηκα.
Υγεία, ευτυχία και ειρήνη παντού; Ναι, ασφαλώς, γιατί όχι. Αλλά δεν γίνεται. Δεν μπορεί να υπάρξει τίποτε από τα τρία παντού. Βέβαια, έτσι είναι οι ευχές γενικώς: επειδή έτσι οφείλεις να κάνεις για μία σειρά από λόγους, λες κάτι που δεν μπορεί να γίνει — γιατί θέλεις να τονώσεις τον εαυτό σου, και γιατί θέλεις να τονώσεις και τον άλλον, και γιατί σκέφτεσαι ότι τα πράγματα θα πάνε μάλλον άσχημα, ή καλύτερα ΚΑΙ άσχημα, αλλά το ξορκίζεις με μια μικρή, ανέξοδη ελπίδα: «Όλα να πάνε καλά!»
Οκέι, ΔΕΝ θα πάνε όλα καλά, αυτό δε έλειπε. Αλλά κάποια πράγματι θα πάνε. Κάποια, πάντα πηγαίνουν καλά. Και, βασικά, τα περισσότερα πηγαίνουν καλά, αν το καλοσκεφτείς: μέχρι πριν από έναν αιώνα, ένας εικοσιπεντάχρονος θεωρούνταν μεσήλιξ, και πράγματι μετά από το πολύ άλλα τόσα χρόνια ήταν σε μια κάσα και γινόταν κομπόστ και κανείς δεν τον έκλαιγε γιατί τα ’χε φάει τα ψωμιά του. Δεν πέθαινε δηλαδή επειδή τον πάταγε αυτοκίνητο — δεν είχαν αυτοκίνητα τότε, μόνο καμιά δεκαριά που τα έβαζαν να τρέχουν στις ταινίες του Μπάστερ Κίτον. Πέθαινε από γηρατειά. Μην πάτε τόσο μακριά, κοιτάξτε ένα σίριαλ των 60s. Βλέπεις έναν γέρο με κουστούμι και ακούς να λένε, «Νά ο κύριος Άντριου Μακένζι, είκοσι εννέα ετών, λογιστής, ο οποίος…» Θεέ μου. Τι είκοσι εννέα χρονών, αυτός μοιάζει με τον Ορέστη Μακρή.
Όχι, τα πράγματα πάνε γενικά και κατά μέσο όρο κάθε μέρα και καλύτερα, αυτό είναι φακτ, αλλά δεν πάνε για όλους και για το καθετί κάθε μέρα και καλύτερα. Θέλω να πω, αν ζεις στο Χοτάν της επαρχίας Ξινγιάνγκ στην Κίνα, ακούς κάτι τέτοια και τρελαίνεσαι. Γιατί το Χοτάν της επαρχίας Ξινγιάνγκ έχει τον πιο μολυσμένο αέρα στην Κίνα, κι αυτό δεν είναι κάτι που εκτιμά κανένας από τα δυόμισι εκατομμύρια φουκαράδες που ζουν εκεί. Ή αν το πεις σε έναν άρρωστο άνθρωπο: «Κάθε μέρα και καλύτερα; Ρε άι από δω χάμω». Και θα ’χει και δίκιο.
Αλλά έλεγα για τις ευχές. «Υγεία, ευτυχία και ειρήνη παντού». Είναι η πιο ωραία ευχή στον κόσμο, δεν αντιλέγω, αλλά εγώ σκάλωσα μόλις τη διάβασα, κι ας της έκανα αμέσως καρδούλα — προφανώς και της έκανα καρδούλα, το άξιζε και με το παραπάνω. Αλλά, αφήνοντας την υγεία απέξω, γιατί είναι πολύ προσωπικό θέμα (απροπό, πανδημία-ξεπανδημία, ο δείκτης της υγείας είναι παγκοσμίως ο πιο καλός στην ιστορία της ανθρωπότητας: κάθε μέρα αρρωσταίνουν λιγότεροι, λιγότερο, και για λιγότερους λόγους, ενώ μέχρι τα μέσα του αιώνα θα έχουν νικηθεί κατά κράτος και οι περισσότεροι καρκίνοι: Ζήτω η επιστήμη! Ζήτω η τεχνολογία!), και αφήνοντας και την ευτυχία απέξω, που είναι κάτι μάλλον φλου, μένει η ειρήνη. Και η ειρήνη δεν είναι ακριβώς my cup of tea.
Ειρήνη; Δεν είμαι ειρηνιστής. Και δεν είμαι ειρηνιστής από πάντα. Δηλαδή, κάτσε: Να μην πολεμήσουμε τον Χίτλερ; Να κάνουμε ελεύθερο εμπόριο με τη Βόρειο Κορέα και να ανταλλάσσουμε χορευτικά συγκροτήματα μαζί τους; Αλήθεια τώρα; Και, ω Θεέ μου, όλοι οι πόλεμοι μετά τον Β΄ Παγκόσμιο ΚΑΚΩΣ έγιναν δηλαδή;! Ήταν άχρηστοι; Κακοί; Ιμπεριαλιστικοί; Και ο Πόλεμος της Κορέας, και ο Πόλεμος του Βιετνάμ, και ο Πόλεμος του Κόλπου, και ο Πόλεμος του Αφγανιστάν; Δεν πληρούσαν όλες ή και καμία από τις προϋποθέσεις που χαρακτηρίζουν έναν πόλεμο «δίκαιο»; Δεν είχαν καμία απολύτως δίκαιη και θεμιτή αιτία; Δεν υπερασπίζονταν καμία νόμιμη εξουσία, δεν είχαν καλές προθέσεις, δεν προϋπέθεταν καμία πιθανότητα επιτυχίας; Οι αναπόφευκτες βλάβες από τον χι πόλεμο ήταν περισσότερες από τα οφέλη από τη διεξαγωγή τους; Δεν χρησιμοποιήθηκε, λέτε, στρατιωτική βία για την προστασία ανθρωπίνων δικαιωμάτων και την πρόληψη θηριωδιών από ένα κράτος σε ένα άλλο, ή από μία εθνοτική ομάδα σε μία άλλη; Δεν έγιναν για να προλάβουν γενοκτονίες, εθνοκαθάρσεις και εγκλήματα εναντίον της ανθρωπότητας; Έγιναν μόνο προσχηματικά; Ήταν επιλεκτικοί και μεροληπτικοί; Δεν υποστηρίζονταν από την ιδέα της συλλογικής ασφάλειας, από την αντίληψη ότι τα κράτη πρέπει να συνεργάζονται για τη διατήρηση της διεθνούς ειρήνης και της ασφάλειας; Και ότι αυτό, όπως και να το κάνουμε, συχνά επιβάλλεται διά της βίας (ή διά της απειλής χρήσης βίας) σε ένα κράτος-θύτη, ένα κράτος-νταή; Αλήθεια, γιατί υπάρχουν τότε ισχυρές διακρατικές συμμαχίες, συνθήκες και οργανισμοί, που αποτρέπουν την επιθετικότητα ΑΚΡΙΒΩΣ με την απειλή και μόνο της χρήσης στρατιωτικής βίας;
Εν πάση περιπτώσει. Είναι μάλλον μεγάλο θέμα, για το οποίο έχουν πιθανότατα γραφτεί μερικές βιβλιοθήκες βιβλία. Δεν λένε όλα τους τα ίδια πράγματα, αλλά γι’ αυτό άλλωστε υπάρχουν οι βιβλιοθήκες, γι’ αυτό το αιώνιο ντιμπέιτ. Γι’ αυτό τις λέμε και βιβλιοθήκες — διαφορετικά θα τις λέγαμε Φώτη Κουβέλη.
Όμως «υγεία, ευτυχία και ειρήνη παντού»; Ή έστω, «ειρήνη παντού»; Όχι, μά τον Θεό, δεν θέλω ειρήνη παντού. Δεν είμαι τόσο μεγαλόθυμος. Δεν είμαι μοντέλο —αυτό είναι βέβαιο—, δεν είμαι μέλος της Βουλής των Εφήβων —δόξα Σοι, Κύριε—, και δεν είμαι συγγραφέας που ψάχνει κοινό να πουλήσει τα βιβλία του. Προτιμώ να το κάνουν τα ίδια μου τα βιβλία. Δεν αγνοώ βέβαια ότι είναι ωραίο, και κυρίως χρήσιμο (για σένα και μόνο, ορισμένως), να λες τι ωραία που θα ήταν αν δεν υπήρχαν έμποροι όπλων που θησαυρίζουν πάνω στα κορμιά μας, αλλά είναι μια σάχλα τόσο ξεπερασμένη, όσο και μια διαφήμιση για το φλουοράιντ στην οδοντόκρεμα. Είναι ωραίο να λες πόσο καλά θα ήταν να ήμασταν όλοι αδελφωμένοι και αγκαλιασμένοι και να περνάγαμε τις μέρες μας γύρω από μια φωτιά μασουλώντας καλαμπόκι και ξεφλουδίζοντας κάστανα, παίζοντας το Imagine στην κιθάρα ή ακούγοντας Λοΐζο στο κασετόφωνο, αλλά — ναι, είναι σάχλα. (Και, ναι, ξέρω πως η λέξη «σάχλα» είναι επίσης παλιά. Άλλο ένα senior moment από μέρους μου).
Όχι. Εάν μιλάμε για ειρήνη, εγώ θέλω ειρήνη μόνο για την Ουκρανία. Δηλαδή θέλω να ηττηθεί ο Πούτιν και να αποσύρει τα στρατεύματά του από τη χώρα. Θέλω να καθαριστούν οι δρόμοι, τα χωράφια και οι παιδικές χαρές της Ουκρανίας από τις νάρκες και από τις βρόμικες παγίδες που είναι γεμάτη. Να γυρίσουν τα παιδιά πίσω στις πόλεις τους και στα σπίτια τους. Να αρχίσουν ξανά να τυπώνονται βιβλία — αστυνομικά, φαντασίας, και Άρλεκιν. Και όλα τα άλλα, τα σοβαρά. Και βέβαια θέλω να μπει στο ΝΑΤΟ η Ουκρανία την επόμενη κιόλας ημέρα, και να γεμίσει βάσεις και πυραύλους. Θέλω να χάσει η Ρωσία, και να κάτσει στ’ αυγά της μέχρι τον 22ο αιώνα φροντίζοντας τον τρισδύσμοιρο λαό της, γιατί υπάρχουν πολλά ανοιχτά μέτωπα ακόμα, που πρέπει ΟΛΑ να κλείσουν.
Αυτή την ειρήνη θέλω. Και γιατί τη θέλω; Τη θέλω γιατί σιχαίνομαι τον πόλεμο. Και δεν τον σιχαίνομαι ηθικά ή αισθητικά ή επειδή «πρέπει». Τίποτα δεν «πρέπει». Τον σιχαίνομαι γιατί έχω χίλια δυο άλλα πράγματα να κάνω στη ζωή μου. Να διαβάζω βιβλία, πες, να βλέπω ταινίες στο σινεμά, να πηγαίνω το Σάββατο το μεσημέρι στο καφενείο για μπιφτέκια και πατάτες τηγανητές. Να σκρολάρω στα σόσιαλ. Να ξενυχτάω με σειρές στην τηλεόραση. Να ξαναβλέπω την ορίτζιναλ τριλογία τού Star Wars κάθε χρόνο. Να έχω δουλειά και να αμείβομαι γι’ αυτήν. Να μου περισσεύουν λεφτά για να αγοράζω φιγούρες από ήρωες που αγαπώ. Να πηγαίνω στο γυμναστήριο για να μη σκεβρώσω. Να μπορώ να πάρω ένα ζευγάρι αθλητικά παπούτσια για τρέξιμο που να κάνουν πάνω από είκοσι ευρώ. Να βλέπω τον Άρη στο Χαριλάου από το πέταλο. Δεν ξέρω τι κάνετε εσείς, αλλά εγώ που δεν ταξιδεύω, δεν κάνω διακοπές και δεν αγοράζω ρούχα, αυτοκίνητα, αρώματα και τα λοιπά, αυτά θέλω. Και αυτά θέλουν ειρήνη. Με τον πόλεμο δεν έχεις ΤΙΠΟΤΕ από αυτά. Τίποτε. Μηδέν. Μόνο αίμα, πόνο, θάνατο, λάσπη και μιζέρια.
Μα νά που την ειρήνη ξέρουμε όλοι πώς την κερδίζεις.
Για το 2024 λοιπόν, μία μεγάλη ευχή έχω: ΕΙΡΗΝΗ ΣΤΗΝ ΟΥΚΡΑΝΙΑ. Δηλαδή νίκη των όπλων της.
9°
