Τι πραγματικά είπε χτες ο Βενιζέλος

Πολλά γράφτηκαν για τη χτεσινή ομιλία του προέδρου του ΠΑΣΟΚ κ. Βαγγέλη Βενιζέλου στο Ζάππειο. Απέναντι σε οποιοεσδήποτε ερμηνείες -καλοπροααίρετες, κακοπροαίρετες ή άλλες- το ίδιο το κείμενο εμφανίζεται άκρως ενδιαφέρον.

Σε συνδυασμό μάλιστα με τις σημερινές «πυροσβεστικές» ενέργειες του ΠΑΣΟΚ απέναντι σε θερμόαιμες αντιδράσεις από το εσωτερικό του, η ομιλία Βενιζέλου μπορεί να θεωρηθεί αφενός σα μια απάντηση στις ακραίες αντιδράσεις ενός αριθμού παπανδρεϊκών οπαδών χτες και αφετέρου σαν ένα πρελούδιο για την αυριανή εκδήλωση του επίσημου ΠΑΣΟΚ, πάλι στον ίδιο χώρο.

Η ομιλία Βενιζέλου:

· Διαψεύδει τη ρήξη μέσα στο ΠΑΣΟΚ και τονίζει την ενότητά του

· Καλύπτει προκαταβολικά και δικαιολογεί την απουσία του κ. Παπανδρέου από την αυριανή συγκέντρωση του κόμματος

· Μιλάει για τις δυσκολίες σ΄ επίπεδο Ευρώπης

· Αναφέρεται στην αντιδημοφιλή, αλλά αναγκαία πολιτική της τελευταίας πενταετίας

· Υπογραμμίζει την αξία της Δημοκρατικής Παράταξης

· Τονίζει τις σταθερές, φιλολαϊκές αξίες του κόμματος

· Κλείνει με μια εκθειαστική και συναισθηματική αναφορά στον Ανδρέα Παπανδρέου.

Το κείμενο της ομιλίας:

«Κύριε Δήμαρχε, εκπρόσωποι των πολιτικών κομμάτων, φίλες και φίλοι, συντρόφισσες και σύντροφοι,

συγχαίρω και ευχαριστώ το Ίδρυμα Ανδρέα Παπανδρέου για την πρωτοβουλία του να οργανώσει αυτή την Έκθεση Φωτογραφίας ως συμβολή στον εορτασμό των 40 χρόνων από την ίδρυση του ΠΑΣΟΚ και τη διακήρυξη της 3ης του Σεπτέμβρη.

Η έκθεση που εγκαινιάζεται σήμερα είναι μια πολύ καλή προκαταρκτική εκδήλωση, ενόψει της κεντρικής εκδήλωσης που οργανώνει το ΠΑΣΟΚ μεθαύριο, εδώ στο αίθριο, με τη συμμετοχή όλων των δυνάμεων του κινήματος της ευρύτερης Δημοκρατικής Παράταξης.

Πήραμε, ευθύς αμέσως μόλις μάθαμε την πρωτοβουλία του Ιδρύματος Ανδρέα Παπανδρέου να οργανώσει στο Ζάππειο αυτή την έκθεση, την απόφαση να την αναδείξουμε και να την αξιοποιήσουμε οργανώνοντας στον ίδιο χώρο τον επίσημο εορτασμό της επετείου.

Παρ' όλα αυτά εμφανίστηκαν αμέσως οι γνωστοί "καλοθελητές" που ασχολούνται εργολαβικά με τη δημιουργία νοσηρών εντυπώσεων με στόχο την πρόκληση τεχνητής εσωστρέφειας, την υπονόμευση των προσπαθειών συσπείρωσης και ανάκαμψης της παράταξης, τον ευτελισμό των προθέσεων.

Ζήσαμε τα ίδια φαινόμενα πρόσφατα με αφορμή τις ευρωεκλογές και ορισμένες εκδηλώσεις που συνέπεσαν με την προεκλογική περίοδο. Αλλά όλα αυτά αξιολογήθηκαν εκλογικά και προσέλαβαν τελικά τις πραγματικές μικρές διαστάσεις τους.

Χαίρομαι γιατί η παρουσία όλων εδώ δίνει σήμερα ένα ηχηρό ράπισμα στους κύκλους αυτούς και είναι το προοίμιο της ενωτικής παρουσίας όλων στην κεντρική εκδήλωση της Τετάρτης.

Η απουσία του Γιώργου Παπανδρέου στο εξωτερικό την Τετάρτη ανήμερα 3ης Σεπτέμβρη, ξέρω ότι οφείλεται σε ανειλημμένη υποχρέωση, πολιτικά όμως και συναισθηματικά, προφανώς και θα είναι παρών, όπως και ο Πρόεδρος Κώστας Σημίτης, συμβολίζοντας τη συνέχεια της παράταξης και στα εύκολα και στα δύσκολα.

Άλλωστε, κάθε ιστορική φάση εμπεριέχει το κεκτημένο αλλά και τα βάρη της προηγούμενης φάσης. Βάρη που πολλές φορές καλούνται να σηκώσουν στελέχη νέα ή παλαιότερα, αλλά χωρίς καμία προσωπική ευθύνη για δύσκολες αποφάσεις, ή πολύ χειρότερα, για εύκολες αλλά όχι διορατικές αποφάσεις του παρελθόντος. Θα μιλήσουμε για όλα αυτά αναλυτικά την Τετάρτη.

Όπως θυμάστε, προετοιμάζουμε αυτό τον εορτασμό των 40 χρόνων από πρόπερσι, με την παρουσίαση του επίκαιρου και ζωντανού ιδεολογικού και αξιακού περιεχομένου που εκπέμπουν οι ακτίνες του ήλιου του ΠΑΣΟΚ. Συνεχίσαμε την προετοιμασία αυτή πέρυσι, με το μεγάλο επιστημονικό και πολιτικό συνέδριο για τη μεταπολίτευση και το ρόλο του ΠΑΣΟΚ.

Φέτος, ο εορτασμός της επετείου συμπίπτει με την έναρξη μιας πολύ κρίσιμης πολιτικής χρονιάς. Από τις εξελίξεις των επομένων μηνών μέχρι την ολοκλήρωση της διαδικασίας εκλογής του νέου Προέδρου της Δημοκρατίας, κρίνεται η συλλογική εθνική προσπάθεια προκειμένου να προστατευθούν και ν' αποδώσουν όλα τους τ' αποτελέσματα, τις σκληρές θυσίες του ελληνικού λαού, προκειμένου να πετύχουμε την οριστική και ασφαλή έξοδο της πατρίδας από την κρίση, την επάνοδο στην κανονικότητα, μιας ευρωπαϊκής χώρας που βρίσκει ξανά την ουσιαστικά ισότιμη και ανταγωνιστική της θέση μέσα στην Ευρώπη.

Μια Ευρώπη που αντιμετωπίζει πάντα μεγάλες δυσκολίες και αγωνίζεται να βρει το βηματισμό της ως οικονομική αλλά και ως πολιτική οντότητα.

Είναι πράγματι ιστορική η ευθύνη των Ευρωπαίων σοσιαλιστών και δημοκρατών και των κυβερνήσεων στις οποίες αυτοί μετέχουν για την προβολή και την επιβολή τελικά ενός ολοκληρωμένου, εναλλακτικού σχεδίου.

Οι συσχετισμοί είναι βέβαια πάντα δύσκολοι. Γιατί είναι συσχετισμοί διακρατικοί. Για το ΠΑΣΟΚ, όλους εμάς, αυτό το μεγάλο εθνικό στοίχημα είναι και στοίχημα παραταξιακό και στοίχημα προσωπικό.

Είναι ζήτημα πολιτικής ευθύνης και προσωπικής εντιμότητας και αξιοπρέπειας, ιδίως για όσους έπαιξαν ρόλο καθοριστικό και πολύ περισσότερο ηγετικό σε κρίσιμες φάσεις, απώτερες ή εγγύτερες της διαδρομής του τόπου και της παράταξης. Όλοι κρινόμαστε και συλλογικά αλλά και ατομικά.

Αποφασίσαμε την άνοιξη του 2010, εκ των πραγμάτων, ν' ακολουθήσουμε το δρόμο της εθνικής και ιστορικής και κοινωνικής ευθύνης και όχι της μικροκομματικής δημαγωγίας ή αυτοπροστασίας. Αναλάβαμε ευθύνες δυσανάλογα μεγάλες και έτσι διευκολύναμε τη φυγή άλλων και την απόκρυψη του μεγάλου μεριδίου της δικής τους ευθύνης.

Κάναμε προφανώς λάθη και άρα αδικίες και αστοχίες σε επιμέρους χειρισμούς. Κάναμε όμως με τεράστιο κόστος μια επιλογή βαθιά ριζοσπαστική και προοδευτική.

Δυστυχώς την κάναμε χωρίς να έχουμε πείσει όλους εκείνους που συγκρότησαν το πλειοψηφικό ρεύμα της Δημοκρατικής Παράταξης σταδιακά από το 1977 μέχρι το 2000 και το ξαναστήριξαν με δυσανάλογα μεγάλες προσδοκίες το 2009.

Είδαμε να διαχωρίζουν τη θέση τους και ν' ακολουθούν το δρόμο της προσωπικής ευκολίας, στελέχη μας που έπρεπε όχι να πεισθούν και να ξεπεράσουν κάθε αμφιθυμία, αλλά ν' αγωνιστούν για να πείσουν τους καλόπιστους αλλά δυστυχώς απροετοίμαστους συντρόφους της κοινωνικής μας βάσης, που είχαν γαλουχηθεί με μια τελείως διαφορετική αντίληψη περί κράτους, κόμματος και πολιτικής.

Η ιστορία των τελευταίων 5 ετών δεν είναι η ιστορία της κρίσης αλλά της εναγώνιας προσπάθειας ανάσχεσης των συνεπειών της κρίσης. Η ιστορία αυτών των 5 πυκνών και πικρών χρόνων δεν έχει ακόμη γραφεί και πρέπει να γραφεί δίκαια και τεκμηριωμένα.

Μέσα όμως σε αυτά τα 5 χρόνια πολλά αμφισβητήθηκαν, πολλά λανθάνοντα στοιχεία βγήκαν στην επιφάνεια, πολλές αντιφατικές ή επιπόλαιες επιλογές του παρελθόντος στρέφονται τώρα με πάθος εναντίον του μέλλοντος της χώρας.

Αλλιώς είχαμε μάθει και συνηθίσει. Ποτέ δεν είχαμε προετοιμάσει τους εαυτούς μας και την κοινωνία, τα στελέχη και την παράταξη για επιλογές δύσκολες και αντιδημοφιλείς.

Αποδείχθηκε και πάλι ο ιστορικός κανόνας ότι υπάρχουν κρίσιμες στιγμές που έχουν επίδραση πολύ μεγαλύτερη από ολόκληρες κυβερνητικές τετραετίες.

Όμως όλα αυτά δε μπορούν να κρύψουν το μεγάλο κεκτημένο της μεταπολίτευσης, την τεράστια εθνική, θεσμική, αναπτυξιακή και κοινωνική εισφορά των κυβερνήσεων και των πολιτικών του ΠΑΣΟΚ, την καταλυτική συμβολή στη διαμόρφωση μιας πολύ πιο δίκαιης, ανοιχτής κοινωνίας. Μιας ώριμης κοινοβουλευτικής δημοκρατίας, μιας οικονομίας που, παρά τα διαρθρωτικά προβλήματα, τις εσωτερικές αντιφάσεις τις γκρίζες ζώνες, τις ανισότητες, είναι μια οικονομία της Ευρωζώνης και ανήκει στην ομάδα των πιο ανεπτυγμένων χωρών.

Ρωτάνε πολλοί, πώς πήγαμε από την αλλαγή, την αναδιανομή, τις συνεχείς παροχές και βελτιώσεις στο πρόγραμμα προσαρμογής και τις πολιτικές λιτότητας. Πώς πήγαμε από την ανάδειξη του μη προνομιούχου και του μικρομεσαίου, σε περικοπές μισθών και συντάξεων.

Το δίλημμα δεν ήταν ποτέ από το 2009, 2010 και μετά, ανάμεσα στην καλή και την κακή επιλογή. Το δίλημμα ήταν πάντα ανάμεσα στην απόλυτη ασύντακτη καταστροφή και την οργανωμένη αντιμετώπιση των συνεπειών της κρίσης με τις μικρότερες δυνατές επιπτώσεις.

Ο ελληνικός λαός έχει προς το παρόν αξιολογήσει ενδιάμεσα στάδια της συνολικής προσπάθειας και το έχει κάνει σε πολύ δύσκολες στιγμές, το 2012 και φέτος το Μάιο, υπό την πίεση μιας ακατάσχετης αντιμνημονιακής δημαγωγίας που ισοπεδώνει κάθε ψύχραιμη, ειλικρινή και υπεύθυνη προσέγγιση.

Και όμως αντέξαμε. Όχι βέβαια στο επιθυμητό επίπεδο, αλλά αντέξαμε στρατηγικά, εις πείσμα πολλών. Και τώρα μπορούμε να θέσουμε σε μεγάλο βαθμό εμείς τους όρους του παιχνιδιού μέσα από τη δυναμική της Δημοκρατικής Παράταξης, που δεν είναι συμπλήρωμα κανενός, αλλά ο τρίτος πόλος, η τρίτη λύση, ο κορμός και το κλειδί της μόλις ολοκληρωμένης εθνικής στρατηγικής.

Σήμερα κουβαλάμε εδώ, μαζί μας, με τη βοήθεια της έκθεσης που εγκαινιάζεται, όλες τις μνήμες μιας μεγάλης επικής διαδρομής που δεν καλύπτει μόνο 40 χρόνια, αλλά όλη την πολιτική ιστορία του ανεξάρτητου ελληνικού κράτους. Όλη τη διαδρομή της Δημοκρατικής Παράταξης, που συνδέεται με τις πιο θετικές όψεις της ιστορικής πορείας του τόπου.

Θα μιλήσουμε την Τετάρτη για τη μεταπολίτευση και το ΠΑΣΟΚ, για το τι έγινε και πώς, για το πού βρισκόμαστε και πού πρέπει να πάμε. Θα μιλήσουμε με την ειλικρίνεια που επιβάλλουν οι περιστάσεις. Άκουσα το σύνθημα «Γερά, να πέσει η Δεξιά». Θα μιλήσουμε την Τετάρτη για το πότε και πώς φτάσαμε στη συνεργασία με τη Νέα Δημοκρατία και το ΛΑΟΣ του κ. Καρατζαφέρη. Θα μιλήσουμε γι' αυτά.

Θα μιλήσουμε με τη γλώσσα της αλήθειας που δε μπορεί να χαρίζεται ούτε να αδικεί και να μηδενίζει. Με τη γλώσσα της ιστορικής συνείδησης, αλλά και με τη γλώσσα που υπαγορεύει το μέλλον του τόπου και της παράταξης. Που υπάρχει για το λαό και το Έθνος και οφείλει να εκφράζει τις πιο ζωντανές δημιουργικές και υπεύθυνες δυνάμεις του τόπου.

Θα μιλήσουμε στους δικούς μας ανθρώπους, καλώντας τους σε μια αμοιβαία εξομολόγηση, αλλά και σε όλη την ελληνική κοινωνία με στόχο τη συσστράτευση στη βάση των ίδιων πάντα αξιών: Του πατριωτισμού, της δημοκρατίας, του κράτους δικαίου και του σεβασμού των δικαιωμάτων, της κοινωνικής δικαιοσύνης, της αλληλεγγύης και συνοχής, της εργασίας, της παραγωγής, της ανάπτυξης, της πλήρους απασχόλησης, της οικολογικής ευαισθησίας, της ολοκληρωμένης αντίληψης για μια Ευρώπη άξια της ιστορίας και των δυνατοτήτων της.

Αυτός είναι ο αστερισμός των αξιών του ΠΑΣΟΚ, της Δημοκρατικής Προοδευτικής Παράταξης, της Κεντροαριστεράς της ευθύνης, των Ευρωπαίων Σοσιαλιστών και Δημοκρατών.

Σήμερα, κλείνοντας, επιτρέψτε μου να πω λίγες σκέψεις για τον Ανδρέα Παπανδρέου, με τον οποίο είχα με τη μεγάλη τιμή και ευκαιρία να συνεργαστώ πολύ στενά στην τελευταία φάση, όταν όλοι τον χτυπούσαν και πολλοί τον εγκατέλειπαν. Την φάση την πιο ώριμη πιστεύω, της διαδρομής του, όταν διαμόρφωνε ουσιαστικά την ιστορική παρακαταθήκη του.

Ο Ανδρέας δεν ήταν ιστορικά ματαιόδοξος. Δεν εξωράισε τη μνήμη του. Δεν έστρεψε το φως σε ορισμένες πτυχές μόνο. Αφέθηκε στην κρίση της συλλογικής μνήμης του ελληνικού λαού που ακόμη και σήμερα θεωρεί την περίοδό του την καλύτερη της μεταπολίτευσης.

Γιατί ήταν η περίοδος της μεγάλης αναδιανομής, της αποκατάστασης ιστορικών αδικιών και ανισοτήτων, των μεγάλων ανατροπών, αλλά και της συμπερίληψης τελικά όλων των εθνικών δυνάμεων σε μια στρατηγική στοχοθεσία που κορυφώθηκε το 2004.

Ο Ανδρέας Παπανδρέου ως ιστορικό φαινόμενο, ως χαρισματικός εθνικός ηγέτης, ως διεθνής διανοούμενος, ως ακαδημαϊκός δάσκαλος και ερευνητής, ως εμπνευστής και οργανωτής μεγάλων εξελίξεων, ως κυβερνήτης συμπυκνώνει με μοναδικό τρόπο αυτή την ολοκληρωμένη προσέγγιση της διαδρομής της μεγάλης Δημοκρατικής Παράταξης.

Ήταν ο ίδιος, η συνέχεια και η τομή. Η μνήμη και η ενόραση, η γνώση και το συναίσθημα, το απόλυτα ακαδημαϊκό και το απόλυτα λαϊκό. Η εθνική ταυτότητα και ο κοσμοπολιτισμός. Ο μεγάλος ριζοσπάστης σε όλα τα επίπεδα και ταυτόχρονα ο μεγάλος τεχνίτης του ρεαλιστικού συμβιβασμού.

Δεν ξέρουμε ούτε θα μάθουμε ποτέ πώς θ' αντιδρούσε το 2009-2010 μπροστά στα μεγάλα διλήμματα. Σήμερα τον τιμούμε μέσα από τη δύσκολη εμπειρία των δικών μας επιλογών. Το λιγότερο που του οφείλουμε, είναι συνεπώς να μην τον χρησιμοποιούμε ως άλλοθι ή ως προκάλυμμα.

Αυτό είμαι βέβαιος ότι θα ήθελε, καθώς είχε τη σπάνια ικανότητα να εφάπτεται συνειδητά με την ιστορία, που κρίνει τελικά τους πάντες, μικρούς και μεγάλους, μέσα σε αυτό τον κόσμο τον μικρό, το μέγα, για τον οποίο μακάρι να μπορέσουμε να ξαναμιλήσουμε γρήγορα, ξεφεύγοντας από τη μίζερη συγκυρία της κρίσης και βγαίνοντας ξανά στο ξέφωτο.

Σας ευχαριστώ.»

Μ.Φ.