Ο πρώτος τεχνολογικός πόλεμος της Ψηφιακής Εποχής

Ένας νέος Ψυχρός Πόλεμος μαίνεται ανάμεσα στις δύο υπερδυνάμεις του πλανήτη, τις ΗΠΑ και την Κίνα, για το ποια από τις δύο θα κυριαρχήσει στο ψηφιακό σύμπαν του 21ου αιώνα: το διαδίκτυο. Η εταιρεία Huawei, η σημαία της Κίνας στη μάχη αυτή, έχει μπει από καιρό στο στόχαστρο των ΗΠΑ. Το τελευταίο επεισόδιο της αναμέτρησής τους ήταν η ξαφνική αποφυλάκιση πριν από λίγες μέρες της κόρης του ιδρυτή της Huawei και οικονομικής διευθύντριας της εταιρείας, Μανγκ Γουαντζό, που ήταν κρατούμενη επί τρία ολόκληρα χρόνια στο σπίτι της στον Καναδά ύστερα από βαριές κατηγορίες των ΗΠΑ εναντίον της. Η Κίνα ανταπέδωσε την αμερικανική κίνηση καλής θέλησης απελευθερώνοντας επίσης δύο Καναδούς και δύο Αμερικανούς πολίτες που κρατούσε φυλακισμένους ως αντίποινα για την αιχμαλωσία της Μανγκ Γουαντζό.

Τα επεισόδια αυτά σηματοδοτούν την έναρξη μιας τεχνολογικής και πολιτικής έντασης ανάμεσα στις δύο χώρες που δεν έχει προηγούμενο στη σύγχρονη ιστορία τους. Ο νέος ψυχρός πόλεμος δεν έχει πλέον ως φόντο του μόνο θάλασσες που διασχίζουν στρατιωτικά υποβρύχια ή εργοστάσια που κατασκευάζουν πυρηνικά όπλα. Έχει ως φόντο του τον κυβερνοχώρο, κατεβατά αλγορίθμων, τεχνητή νοημοσύνη και 5G δίκτυα. Ας πάρουμε όμως την ιστορία του απ’ την αρχή.

Η εταιρεία Huawei ιδρύθηκε το 1987 από τον Ρεν Τζένφε, ο οποίος εργάζονταν πιο πριν για τον κινεζικό στρατό. Ο Ρεν μεγάλωσε μέσα στην απόλυτη φτώχεια, αλλά σήμερα είναι ένας από τους πιο πλούσιους ανθρώπους στη Γη. Η επιχείρησή του είναι η ισχυρότερη εταιρεία της Κίνας, ο σημαντικότερος κατασκευαστής δικτύων τηλεπικοινωνίας και ο τρίτος κατασκευαστής κινητών τηλεφώνων παγκοσμίως (μετά τη Samsung και την Apple). Η Huawei επίσημα είναι ιδιωτική αλλά το ιδιοκτησιακό της καθεστώς παραμένει θολό. Η επιχείρηση κατηγορείται από τους Αμερικανούς πως έχει γιγαντωθεί χάρη στις στενές σχέσεις της με το κινεζικό κράτος – κάτι που η ίδια αρνείται.

Η Huawei είναι ο μεγαλύτερος προμηθευτής 5G δικτύων στον κόσμο και έχει απέναντί της μόνο δύο ανταγωνιστές: τη σουηδική Ericson και τη φιλανδική Nokia. Παραδόξως (για ένα τόσο κρίσιμο τομέα τεχνολογίας) δεν υπάρχει καμία αμερικανική εταιρεία που να μπορεί να την ανταγωνιστεί. Καθώς μπαίνουμε στην εποχή του 5G, όπου θα στηριχθεί σύσσωμο το διαδίκτυο και η τεχνητή νοημοσύνη της επόμενης γενιάς, τα διακυβεύματα είναι μεγάλα.

Η Αμερική έχει βάλει στη μαύρη λίστα της τη Huawei από το 2019, όταν απαγόρεψε στους ψηφιακούς της κολοσσούς (όπως την Google ή το Facebook) να συνάπτουν συμφωνίες μαζί της υποστηρίζοντας ότι η επιχείρηση μπορεί να διαρρέει ευαίσθητες πληροφορίες προς την Κίνα - κάτι που η εταιρεία βέβαια επίσης αρνείται. Η Ουάσιγκτον έχει εξαπολύσει μάλιστα διεθνή επίθεση εναντίον της Huawei πιέζοντας άλλα κράτη να απαγορέψουν τη συνεργασία μαζί της. Μέχρι τώρα η Αυστραλία, η Νέα Ζηλανδία, η Ιαπωνία και η Βρετανία απέρριψαν έτσι τη σύμπραξή τους με τη Huawei. Αντίθετα η Ε.Ε. προτρέπει κάθε μέλος της να επιλέξει μόνο του πώς θα κινηθεί (η Ελλάδα π.χ. τείνει προς συνεργασία της με την Ericson), ο Καναδάς ακόμη εξετάζει τη θέση του, ενώ ο Πούτιν έχει υπογράψει μια πελώρια συμφωνία για το χτίσιμο του αχανούς ρωσικού 5G δικτύου από τη Huawei. Χαρακτήρισε δε τη σύγκρουση ανάμεσα στις ΗΠΑ και την Κίνα ως «τον πρώτο τεχνολογικό πόλεμο της ερχόμενης ψηφιακής εποχής».

Μέσα σε αυτό το κλίμα φυλακίστηκε το 2018 στον Καναδά η κόρη του ιδρυτή της Huawei, η Μανγκ Γουαντζό, μετά από απαίτηση και κατηγορίες των ΗΠΑ ότι παραβίασε κυρώσεις της Αμερικής εναντίον του Ιράν. Ο πατέρας της απέρριψε τις κατηγορίες ως «πολιτικά υποκινούμενες» και η Κίνα φυλάκισε λίγο μετά δύο καναδούς πολίτες με την κατηγορία της κατασκοπείας. Τελικά μόλις πριν λίγες μέρες, στα τέλη του περασμένου Σεπτέμβρη, η Μανγκ Γουαντζό υπέγραψε μια συμφωνία με τις ΗΠΑ που οδήγησε στην αποφυλάκισή της και την επιστροφή της στην Κίνα όπου την υποδέχτηκαν ως ηρωίδα. Και πάλι όμως οι κατηγορίες εναντίον της Huawei και η θέση της στη μαύρη λίστα των ΗΠΑ παραμένουν ακέραιες˙ όπως ακέραιη παραμένει ωστόσο και η δεσπόζουσα θέση της στη διεθνή αγορά.

Ο τεχνολογικός πόλεμος ανάμεσα στις ΗΠΑ και την Κίνα καλά κρατεί και μοιάζει να βλέπουμε μόλις το πρώτο του επεισόδιο. Το ίντερνετ γίνεται αναγκαίο για τον 21ο αιώνα όσο ήταν και ο ηλεκτρισμός για τον 20ο. Ήδη λίγοι μπορούν να φανταστούν τη ζωή τους αποκομμένη από αυτό. Πρόσφατα έπεσε μόνο το Facebook και το Instagram μόλις για 6 ώρες κοστίζοντας €160 εκατομμύρια στην παγκόσμια οικονομία. Μια σύντομη διακοπή της σύνδεσης στο web είναι ικανή πια να δημιουργήσει στιγμές πανικού, ενώ μια μόνιμη θεωρείται περίπου αδιανόητη. Πολιτικές διεργασίες, τραπεζικές συναλλαγές, ιατρικά δεδομένα, εμπορικές διεργασίες, στρατιωτικής σημασίας πληροφορίες και ένας τεράστιος όγκος από προσωπικά στοιχεία ρέουν και εγκιβωτίζονται μέσα του έχοντας μετατρέψει την ύπαρξη του κυβερνοχώρου σε έναν απαραίτητο πυλώνα λειτουργίας κρατών, επιχειρήσεων και ατόμων ήδη απ’ τη πρώτη γενιά ανθρώπων που το επινόησε.

Μόλις τρεις δεκαετίες μετά τη γένεση του κυβερνοχώρου παραπάνω από τον μισό πληθυσμό του πλανήτη (59,5%) αποτελεί ενεργό του μέρος. Το φαινόμενο εντυπωσιάζει όχι μόνο με το μέγεθος αλλά και με την ταχύτητα εξάπλωσής του. Προηγούμενες τεχνολογικές επαναστάσεις (όπως η γεωργία, η εκτύπωση ή η ατμομηχανή) χρειάστηκαν χιλιετίες ή αιώνες μέχρι να αφήσουν σε μαζική κλίμακα το αποτύπωμά τους. Το διαδίκτυο πάλι εγκαθιδρύθηκε στη συνείδηση της ανθρωπότητας σε μια ανάσα χρόνου. Σε λίγες δεκαετίες όταν δεν θα υπάρχει κανένα μεμονωμένο άτομο και καμία κοινωνική δομή που να μην έχει γεννηθεί και γαλουχηθεί στους κόλπους του, η πρακτική και ψυχική μας εξάρτηση από εκείνο θα τείνει να είναι αδιάρρηκτη. Η σχέση ανάμεσα στον χρήστη και στο διαδίκτυο θα είναι σε τέτοια βαθιά σύνδεση που θα συνθλίψει τις ιδέες μας για το τι θεωρούμε ότι είναι τα Μέσα.

Δεν είναι τυχαίο ότι το web αποτελεί σήμερα τη μεγαλύτερη πλουτοπαραγωγική πηγή της παγκόσμιας οικονομίας. Την ώρα που γράφονται αυτές οι γραμμές οι πλουσιότεροι άνθρωποι στον κόσμο δεν προέρχονται από τον χώρο της βαριάς βιομηχανίας του πετρελαίου ή των όπλων. Προέρχονται απ’ τον χώρο του διαδικτύου και της πληροφορικής. Στην πρώτη θέση με τους δισεκατομμυριούχους των ΗΠΑ για παράδειγμα θα δούμε τον ιδρυτή της Amazon, τον Τζεφ Μπέζος, στην τρίτη τον Μαρκ Ζάκενμπεργκ του Facebook, στην τέταρτη τον Μπιλ Γκέιτς της Microsoft, στην πέμπτη και στην έκτη τους Λάρι Πέιτζ και Σέργκεϊ Γκριν της Google, στην έβδομη τον Έλισον της Oracle, και στην ένατη τον Μπόλμερ της Microsoft. Επτά στους δέκα πλέον βαθύπλουτους ανθρώπους του καιρού μας προέρχονται από το πεδίο της ψηφιακής επιχειρηματικότητας. Η πιο ισχυρή εταιρεία στον κόσμο έγινε πριν ένα χρόνο η ψηφιακή Apple ξεπερνώντας σε τζίρο ακόμη και τον κολοσσό της κρατικής εταιρείας πετρελαίων της Σαουδικής Αραβίας (Aramco).

Όλα αυτά φανερώνουν το απύθμενο εκτόπισμα που θα έχει στο μέλλον η τεχνολογία του διαδικτύου και την παρούσα σημασία της διαμάχης μεταξύ ΗΠΑ και Κίνας. Οι ΗΠΑ κατά τις προηγούμενες δεκαετίες πρωτοστάτησαν στην τρίτη βιομηχανική επανάσταση και έτσι κατέκτησαν την πολιτική πρωτοκαθεδρία του πλανήτη. Το ίδιο είχε κάνει προηγουμένως η Αγγλία στις αρχές της βιομηχανικής επανάστασης σφυρηλατώντας τη βρετανική αυτοκρατορία - τη μεγαλύτερη πολιτεία που είχε ως τότε υπάρξει. Η σύγχρονη Κίνα δεν θέλει να χάσει το τρένο της ψηφιακής επανάστασης και τις κοσμογονικές αλλαγές που φέρει γι’ αυτό και ρίχνει όλες τις δυνάμεις της στην κατάκτησή του. Ας μη λησμονούμε ότι μέχρι τον 15ο αιώνα η Κίνα ήταν ένας πολιτισμός πολύ πιο τεχνολογικά προηγμένος από τη μεσαιωνική Ευρώπη, γι’ αυτό και πιο πλούσιος. Απομένει να φανεί ποια πολιτική οντότητα στον αιώνα μας, η Δημοκρατία της Δύσης ή η δεσποτεία της Κίνας, θα είναι η πρωτεύουσα δύναμη στη θαυμαστή ψηφιακή εποχή που ξημερώνει.