Ο Γιώργος Παναγιωτάκης γράφει για το «Ελλάδα 2021» με αφορμή το αμερικέν Bicentennial 1776-1976.
Η δεκαετία είναι τα 70s. Το πρόσωπο είναι ο θείος Σπύρος, ο οποίος έχει επιστρέψει οριστικά από την Αμερική, όπου βρισκόταν για μισό σχεδόν αιώνα. Δεν έκανε οικογένεια εκεί. Ούτε και πολλά λεφτά. Κατάφερε όμως να αγοράσει ένα διαμέρισμα στην Αθήνα και να το γράψει στις τρεις ανύπαντρες κόρες του αδερφού του, Βαγγέλη –δηλαδή του παππού μου. Ο τελευταίος είχε συνολικά έξι παιδιά, όλα κορίτσια. Η συμφωνία ήταν να τον γηροκομήσουν όταν θα επέστρεφε, πράγμα που έγινε. Έτσι τον γνώρισα και εγώ.
Λίγα πράγματα θυμάμαι από εκείνον. Καθόταν στην πολυθρόνα στη γωνία. Το μάλλινο κουστούμι του ανέδυε μια πολύ συγκεκριμένη μυρωδιά. Στο γιλέκο του κρεμόταν ένα ρολόι με αλυσιδίτσα. Παρότι έλειπε τόσα χρόνια στα ξένα, η προφορά του ήταν πιο πολύ χωριάτικη παρά αμερικάνικη. Υπήρχε και μια έγχρωμη φωτογραφία σε ένα άλμπουμ, την οποία πάντα συνέδεα με εκείνον: Μία παράξενη κατασκευή σαν αποκριάτικο άρμα, γεμάτη με αμερικανικές σημαίες. Από πίσω έγραφε: «Bicentennial 1776-1976». Ήταν, δηλαδή, τραβηγμένη στις διάρκεια των εορτασμών για τα 200 χρόνια αμερικανικής ανεξαρτησίας.
Δεν έχω ιδέα πού έχει πάει αυτή η φωτογραφία. Θα παράπεσε κάπου μεταξύ μετακομίσεων, θανάτων και άλλων τέτοιων επεισοδίων. Ήρθε, πάντως ξαφνικά στη μνήμη μου τις προάλλες, καθώς χάζευα το λογότυπο για το δικό μας Bicentennial και άκουγα την πρόεδρο της επιτροπής «Ελλάδα 2021» να λέει με εκείνο το χαρακτηριστικό ηχόχρωμα στη φωνή, που φέρνει λίγο σε λαϊκό τραγούδι των 70s: «Μπορεί να έχουμε μνήμες χωριστές, ζωές διαφορετικές και όνειρα αλλιώτικα…».
Μιλώντας για μνήμες και ζωές: Τα δύο αδέρφια, ο Σπύρος και ο Βαγγέλης, είχαν μια αρκετά μυθιστορηματική σχέση. Καταρχάς, είχαν βρεθεί μαζί στον πόλεμο (στον Α’ Παγκόσμιο ή στον Μικρασιατικό, οι πληροφορίες που μου δόθηκαν ήταν αντικρουόμενες). Εκεί ο θείος Σπύρος έσωσε τη ζωή του παππού μου, επιστρέφοντας μέσα στη νύχτα στο πεδίο της μάχης για να τον βρει, παρότι οι τραυματιοφορείς τον είχαν θεωρήσει νεκρό -με αποτέλεσμα, μεταξύ άλλων, να είμαι σε θέση να γράφω αυτές τις γραμμές. Αργότερα, τα δύο αδέρφια τσακώθηκαν για (ή με αφορμή) τα πολιτικά. Ο Σπύρος ήταν με τον βασιλιά και ο Βαγγέλης με τον Βενιζέλο. Δεν ξαναμίλησαν ποτέ. Στα μέσα της δεκαετίας του 1920 ο Σπύρος έφυγε για την Αμερική και επέστρεψε γέρος πια, για να ζήσει με τις κόρες του ήδη μακαρίτη αδερφού του.
Να ‘μαι λοιπόν εγώ σήμερα, να σκρολάρω στις εικόνες από τον εορτασμό του 1976. Οι περισσότερες διαπνέονται από εκείνη την κάπως χαζοχαρούμενη διάθεση, την οποία κάποτε εμείς οι καλαίσθητοι την περιγράφαμε ως «αμερικανιά». Υπήρχαν παρελάσεις με άρματα, πλεύσεις με πλοία εποχής, πυροτεχνήματα, μεγάλες εκθέσεις, μασκαρέματα, γιρλάντες, σημαιοστολισμοί, τραγούδια, παιδάκια ντυμένα με τα εθνικά χρώματα, διαφημίσεις της Coca Cola…
Το λογότυπο είναι ένα κόκκινο μπλε αστέρι με στρογγυλεμένες άκρες –όχι και πολύ καλύτερο από το δικό μας. Κυκλοφόρησαν και πολλά επετειακά αντικείμενα: ρούχα, γραμματόσημα, νομίσματα, ταγάρια (η εποχή των χίπις δεν είχε ακόμη περάσει), μετάλλια, αναπτήρες, μπάρμπι, μέχρι και φλιπεράκια. Όποιος μπορούσε να επωφεληθεί από τη γιορτή για να βγάλει κανένα φράγκο, το έκανε. Η επέτειος καταγράφηκε και στο σινεμά. Στο πρώτο «Rocky», για παράδειγμα, που κυκλοφόρησε στις αίθουσες το 1976, ο Apollo Creed, μπαίνει στο ρινγκ ντυμένος Τζορτζ Ουάσινγκτον. Ίσως για αυτό στο τέλος βγαίνει νικητής στον επικό αγώνα του φινάλε ενάντια στο Ρόκι Μπαλμπόα –ο οποίος όμως κερδίζει στην αγάπη.
13°
