Τέρμα πια οι ήρωες, να πετάξει κάποιος τα σκουπίδια στην ανακύκλωση

Πάνω στην τέχνη της ζωγραφικής σε τοίχο (γκράφιτι) μπορεί συχνά να ανακαλύψει κάποιος μεγάλες αλήθειες διατυπωμένες με καλλιτεχνική ευαισθησία. Ένας σπουδαίος βρετανός καλλιτέχνης των γκράφιτι και ακτιβιστής των δρόμων είναι ο περίφημος Banksy. Τα έργα του είναι γεμάτα επίκαιρα μηνύματα και σκληρή κοινωνική κριτική διατυπωμένη με ένα μοναδικά προσωπικό ύφος (βλ. Banksy-Ραδιενεργά Γκράφιτι, εκδ. Μεταίχμιο). Μου έκανε ιδιαίτερη εντύπωση το εξής μήνυμα του το οποίο νομίζω αφορά και τα δικά μας τρέχοντα ελληνικά κοινωνικά και δημοσιονομικά ζητήματα: Τέρμα πια οι ήρωες, ας πετάξει κάποιος τα σκουπίδια στην ανακύκλωση.​

Ένα γραμμάριο πράξεων είναι πολύ σπουδαιότερο από δέκα τόνους λόγια, έχει πει κάποιος σοφός, και αυτό που φαίνεται ότι κατεξοχήν απαιτεί σήμερα ο τόπος μας είναι η προσγείωση στην πρακτική πλευρά των ζητημάτων που μας αφορούν. Αυτό που εύκολα μπορεί να διαπιστώσει ένας αντικειμενικός παρατηρητής είναι ότι το κυρίαρχο πνεύμα της ελληνικής εκπαίδευσης, από το δημοτικό σχολείο μέχρι το πανεπιστήμιο, διακατέχεται από θεωρητική μανία, τάση για παπαγαλισμό, απομνημόνευση και διάχυτη πολυλογία. Παρά την διαχρονική αλήθεια την οποία η λαική παράδοση έχει διατυπώσει μέσα από τη φράση «όπου ακούς πολλά κεράσια πάρε μικρά καλάθια» όμως ο Έλλην, ως μοναδικό είδος ευρωπαίου πολίτη, εξακολουθεί να λατρεύει τα παχουλά λόγια, την φλυαρία και την επικοινωνιακή χάβρα. Κλασσικό δείγμα της πραγματικότητας αυτής ο τυπικός χαρακτήρας του παραμυθατζή έλληνα «Μαυρογιαλούρου» πολιτικού, βουλευτή, κυβερνητικού εκπροσώπου, συνδικαλιστή και κάθε μορφής ήρωα των απραγματοποίητων υποσχέσεων. Δυστυχώς όλα τα τρέχοντα δεδομένα δείχνουν ότι η ιδιότητα του ηρωικού «Μαυρογιαλούρου» εξακολουθεί να ζει και να βασιλεύει ακόμη και σήμερα όταν πλέον οι απαιτούμενες λύσεις του ελληνικού προβλήματος, στην πρώιμη μετα-μνημονιακή εποχή, είναι καθαρά πρακτικές και άμεσες.

Εξακολουθούμε ως έλληνες πολίτες να παραμένουμε θαυμαστές των θεωρητικών δηλ. των επί χάρτου μαχών και οι περισσότεροι από τους ήρωες μας πολύ συχνά δεν έχουν συμμετοχή σε καμμία πραγματική μάχη. Η αδυναμία να ολοκληρώσουμε τα έργα μας σε πρακτικό επίπεδο μάλλον ξεκινάει από την παιδική ηλικία, εκεί η κλασσική υπερ-προστατευτική ελληνίδα μητέρα (Μάνα Γκρέκα την αποκαλεί επιτυχημένα δημοφιλής έλληνας ψυχίατρος) αποφεύγει να μεταδώσει στοιχεία πρακτικής αγωγής στα παιδιά της π.χ. να είναι υπεύθυνα για την ατομική τους καθαριότητα, να στρώνουν το κρεβάτι τους, να μην περνούν με κόκκινο φανάρι στο δρόμο, να φοράνε το σωσίβιο πριν μπούν στη βάρκα, να πλένουν το πιάτο τους μετά το φαγητό, να πετάνε τα σκουπίδια και τα χαρτικά στην ανακύκλωση. Γενικά η «Μάνα Γκρέκα» αναλαμβάνει τα πάντα και αντί να βοηθήσει τα πουλάκια της να γίνουν ανεξάρτητα και να πετάξουν μακριά από τη φωλίτσα τους προκαλεί το ακριβώς αντίθετο.

Έτσι η εξάρτηση από την «Μάνα Γκρέκα» διαιωνίζεται και η «Μάνα» εξακολουθεί να ασκεί συχνά δια βίου έλεγχο στη ζωή των παιδιών της. Η έλλειψη κοινής λογικής-πρακτικής αγωγής συνοδεύει έτσι το ελληνόπουλο και στη διάρκεια της ενήλικης ζωής του και μεταφράζεται σε προβληματική κοινωνική συμπεριφορά, ατομοκεντρισμό, κακή οδική συμπεριφορά, ασυνέπεια προς οικονομικές ή άλλες υποχρεώσεις, αδυναμία συνεργασίας-επικοινωνίας με τον συμπολίτη. Και βέβαια στις εξαρτήσεις του «αιώνιου έφηβου» έλληνα ενήλικα, εκτός από τη «Μάνα Γκρέκα», έχει προστεθεί πλέον και η (κατά προέκταση) εξάρτηση από τον βουλευτή, τον νομάρχη, τον δήμαρχο, τον έφορα και πλείστους άλλους Μαυρογιαλούρους. Αν δεν έχει κοπεί ο ομφάλιος λώρος με τη «Μάνα Γκρέκα» τότε η παρατεινόμενη αδυναμία πραγματικής ενηλικίωσης πολλαπλασιάζει τις εξαρτήσεις του «αιώνιου έφηβου» ο οποίος έχει μάθει να προστρέχει άκοπα στο έτοιμο και το εύκολο. Έτσι αποφεύγει να ενεργοποιήσει τις δικές του δυνάμεις και μονίμως απευθύνεται για πρακτική βοήθεια σε πολιτικούς, πιστωτές, δανειστές.

Η κοινωνία, η δημοκρατία και η οικονομία θα λειτουργούσαν περισσότερο εύρρυθμα αν όλοι οι πολίτες έκαναν αυτό που πρέπει σε απλά πρακτικά ζητήματα και με πνεύμα κοινής λογικής. Οι Βρετανοί λένε πολύ σοφά ότι common sense is something not so common (μτφρ. Η κοινή λογική δεν τελικά είναι καθόλου κοινή). Αρκετή θεωρία και φλυαρία κυριαρχεί γύρω μας και αρκετά επιδεικτικό και κούφιο ηρωισμό αναδίδουν τα λόγια των ανθρώπων της εξουσίας. O Banksy έχει τελικά δίκιο: τέρμα πια οι ήρωες, ας πετάξει κάποιος τα σκουπίδια στην ανακύκλωση.