Ξέρετε ποιος φταίει για τα βάσανά μας; Οι «λάθος πολλαπλασιαστές του ΔΝΤ». Πρόσφατα ο Αλέξης Τσίπρας –που έπεσε μέσα σε όλες του τις προβλέψεις– ανέφερε στη Νίσυρο: «Ακούω τώρα τελευταία διάφορους τεχνοκράτες, ανόητους θα έλεγα – τους έχουμε υποτίθεται για να μας λένε σωστά τους αριθμούς, ούτε αυτούς δεν μας λένε σωστά. Έχουν παραδεχτεί αρκετές φορές ότι έχουν κάνει λάθος τους αριθμούς, αλλά μας λένε τώρα ξανά ότι το λάθος είναι το σωστό».
Στο ίδιο μήκος κύματος και ο Προκόπης Παυλόπουλος, δεν παραλείπει να κατηγορήσει τα «τα λάθη του ΔΝΤ, στα αρχικά μέτρα που επιβλήθηκαν στην Ελλάδα, με τον λανθασμένο πολλαπλασιαστή σχετικά με την αναμενόμενη ανάπτυξη». Για τον πρόεδρο της Δημοκρατίας για την κρίση φταίνε οι λάθος πολλαπλασιαστές και όχι οι δεκάδες χιλιάδες διορισμοί που έκανε ο ίδιος ως υπουργός της κυβέρνησης Καραμανλή, οι οποίοι αύξησαν το χρέος από 180 δισ. το 2003 σε 300 το 2009.
Ο Ολιβιέ Μπλανσάρ, που ήταν επικεφαλής οικονομολόγος του ΔΝΤ, είχε παραδεχτεί ότι η επίπτωση της περικοπής των δαπανών στην ύφεση της οικονομίας ήταν μεγαλύτερη από όση είχε προϋπολογιστεί. Ο ίδιος διευκρίνισε στη συνέχεια σε άρθρο του στην Καθημερινή (9/02/2013) ότι «στην περίπτωση της Ελλάδας η επίπτωση του πολλαπλασιαστή ελαχιστοποιήθηκε από άλλους απρόσμενους παράγοντες» και συνέχισε υποστηρίζοντας ότι «με δεδομένη τη θέση χρέους της Ελλάδας και τις υφιστάμενες πηγές χρηματοδότησης, δεν υπάρχει άλλη επιλογή από το να συνεχιστεί η συνετή δημοσιονομική συρρίκνωση, όπως έχει σχεδιαστεί, όπου η χώρα έχει σημειώσει σημαντική πρόοδο».
Δεν είναι εφικτό για τους περισσότερους από εμάς να μπούμε στην επιστημονική - τεχνική πλευρά της υπόθεσης των πολλαπλασιαστών. Ωστόσο, είμαστε σε θέση να κατανοήσουμε αυτό που πραγματικά είπε ο Μπλανσάρ.
Δεν αρκεί ένα πρόσωπο, ένα νοικοκυριό ή ένα κράτος να μη θέλει τη λιτότητα. Θα πρέπει να έχει τους πόρους, ώστε να μπορεί να ξοδεύει για να την αποφύγει. Το ελληνικό κράτος ξόδευε το 2009 περίπου 30% περισσότερα από όσα εισέπραττε. Τη διαφορά την κάλυπταν τα δανεικά. Το 2010 οι δανειστές βλέποντας ότι η χώρα δεν έχει σκοπό να περιορίσει τις δαπάνες, διαπίστωσαν –πολύ σωστά όπως αποδείχτηκε– ότι κινδύνευαν να χάσουν τα λεφτά τους και σταμάτησαν να επενδύουν σε ελληνικά ομόλογα.
Αν το ΔΝΤ και οι χώρες της Ευρωζώνης δεν αναπλήρωναν μερικώς την απουσία ιδιωτών δανειστών, χρηματοδοτώντας τη χώρα, το έλλειμμα των 36 δισ. θα έπρεπε να μηδενιστεί αμέσως. Το κράτος θα έπρεπε ξοδεύει όσα είχε και μόνο αυτά, χωρίς ένα ευρώ δανεικά. Έτσι θα είχαμε πολύ μεγαλύτερη λιτότητα και ακόμη μεγαλύτερη ύφεση.
Αν πάλι θέλαμε λιγότερη λιτότητα, θα έπρεπε κάποιος να θέλει να βάλει τα χρήματα που έλειπαν. Και κανείς δεν ήθελε να βάλει περισσότερα. Μάλιστα, πολλές χώρες μέλη του ΔΝΤ –ανάμεσά τους η Ρωσία και η Βραζιλία– ζητούσαν τα χρήματα που πηγαίνουν στην πλούσια Ελλάδα να δοθούν σε φτωχές χώρες του τρίτου κόσμου.
Ακόμη όμως και με λιγότερη λιτότητα, μάλλον δεν θα περιορίζαμε και πολύ την βαθιά ύφεση. Το 2009 η ύφεση ξεπέρασε το 3%, παρότι το κράτος έριξε τόσα δισεκατομμύρια –από τα δανεικά– στην αγορά. Με τη χαμηλή ανταγωνιστικότητα της οικονομίας, η κατανάλωση ενίσχυε κυρίως τις εξαγωγικές χώρες (όπως η Γερμανία και πολλές άλλες), τα προϊόντα των οποίων καταναλώναμε.
Όταν ο Μπλανσάρ λέει ότι «με δεδομένη τη θέση χρέους της Ελλάδας και τις υφιστάμενες πηγές χρηματοδότησης, δεν υπάρχει άλλη επιλογή από το να συνεχιστεί η συνετή δημοσιονομική συρρίκνωση», επισημαίνει ότι δεν υπήρχαν αλλά λεφτά για να δοθούν στην Ελλάδα και ότι η μείωση των δαπανών ήταν μονόδρομος, ανεξάρτητα από την επίπτωση στους πολλαπλασιαστές.
Αυτοί που κατηγορούν το ΔΝΤ και τους Ευρωπαίους για τη λιτότητα –με πρώτο τον Αλέξη Τσίπρα– ουσιαστικά τους κατηγορούν γιατί δεν μας δάνεισαν περισσότερα. Όμως οι ίδιοι για χρόνια κατηγορούσαν το ΔΝΤ και την Ευρωζώνη για το αντίθετο: επειδή μας δάνειζαν. Τους έλεγαν τοκογλύφους και ζητούσαν να αρνηθούμε τα χρήματά τους.
Η λιτότητα ήταν αναγκαστική, αυτό δεν σημαίνει ότι ήταν και δίκαιη. Ακριβώς εδώ βρίσκεται η πραγματική ευθύνη του ΔΝΤ και της Ευρωζώνης. Επέτρεψαν στις ελληνικές κυβερνήσεις να συνεχίσουν και μετά το 2010 να δίνουν συντάξεις σε πενηντάρηδες, να μειώνουν τις Δημόσιες Επενδύσεις (αυξάνοντας ύφεση και ανεργία), να αφήνουν απροστάτευτους φτωχούς και ανέργους, να παρακρατούν τον ΦΠΑ εξαγωγικών επιχειρήσεων και αργότερα να κάνουν προσλήψεις στην ΕΡΤ αντί στα νοσοκομεία.
Πάντως ο μεγαλύτερος πολλαπλασιαστής της ύφεσης ήταν η πολιτική και νομισματική αβεβαιότητα, που κυριάρχησε στη χώρα. Οι έμποροι της παραπλάνησης, του μίσους και της επιθετικότητας υπόσχονταν να καταργήσουν τη λιτότητα με ένα νόμο και κατόρθωσαν να κάνουν την Ελλάδα τη χώρα της ατελείωτης λιτότητας.
Κανείς δεν μιλάει για τους πολλαπλασιαστές στην Ιρλανδία, την Πορτογαλία και την Κύπρο. Γιατί άραγε; Η απόκλιση ήταν μικρότερη στην Πορτογαλία, στην Κύπρο η ύφεση ήταν τελικά χαμηλότερη από την αναμενόμενη, στην Ιρλανδία η ανάπτυξη εκτινάχτηκε και σήμερα το ΑΕΠ βρίσκεται πολύ ψηλότερα από εκεί που ήταν 2009.
Εκεί όμως κανείς δεν μιλούσε για τοκογλύφους, μερκελιστές και δοσίλογους. Και κανείς δεν έπαιξε την τύχη της χώρας στα ζάρια για την εξουσία. Εδώ μόνο είχαμε τους πολλαπλασιαστές της καταστροφής. Οι όποιοι σήμερα κατηγορούν άλλους για να κρύψουν τις δικές τους ευθύνες.
