Νέες μαφίες, νέοι κίνδυνοι: Η ξένη διείσδυση στο ελληνικό έγκλημα
Η μετατόπιση ισχύος μπορεί να δημιουργήσει μια σειρά σοβαρών κινδύνων. Έχουν σκεφτεί οι αρμόδιοι σενάρια αντιμετώπισης της κατάστασης ή βλέποντας και κάνοντας;
Τι μπορεί να συμβεί όταν οι τοπικές/εθνικές ομάδες οργανωμένου εγκλήματος εκτοπίζονται ή διασπώνται από ξένες ομάδες; Ποια είναι τα σενάρια εξέλιξης του οργανωμένου εγκλήματος σ’ αυτή την περίπτωση σε ένα κράτος;
H βαθμολογία της Ελλάδος στον παγκόσμιο δείκτη οργανωμένου εγκλήματος είναι 5.35, αυξημένη κατά 0.42 μονάδες σε σχέση με το 2021, και στην ανθεκτικότητα 5.17, μειωμένη κατά 0.08 μονάδες σε σχέση με το 2021. Οι ΗΠΑ έχουν δείκτη εγκληματικότητας 5,67, αλλά ανθεκτικότητας 7,13.
Ο παγκόσμιος δείκτης οργανωμένου εγκλήματος (Global Organized Crime Index) είναι έκθεση της διεθνούς πρωτοβουλίας κατά του οργανωμένου εγκλήματος (Κυβέρνηση ΗΠΑ, Ευρωπαϊκή Ένωση, ENACT Αφρικής), που μετρά την έκθεση μιας χώρας στην οργανωμένη εγκληματικότητα και την ανθεκτικότητά της σ’ αυτή.
Ο βαθμός εγκληματικότητας συγκροτείται από α) την έκταση, την κλίμακα και τον αντίκτυπο 15 εγκληματικών αγορών (π.χ. διακίνηση ηρωίνης, κοκαΐνης, λαθρεμπόριο όπλων, εκβιασμοί και προστασία κ.λπ.) και β) τη δομή και επιρροή πέντε τύπων εγκληματικών δικτύων (ομάδες τύπου μαφίας, χαλαρά εγκληματικά δίκτυα, κρατικά ενσωματωμένοι φορείς, π.χ. πολεοδομίες, ξένοι φορείς και φορείς του ιδιωτικού τομέα, π.χ. ιδιωτικές επιχειρήσεις εμπορίας καυσίμων). Όσο ο δείκτης πλησιάζει το 10, τόσο μεγαλύτερη είναι η έκθεση μιας χώρας στο οργανωμένο έγκλημα.
Η Ελλάδα έχει ανεβεί 13 θέσεις (79/193) σε σχέση με το 2021 στο σκορ εγκληματικότητας, δηλαδή είναι πιο εκτεθειμένη στο οργανωμένο έγκλημα σε σχέση με το 2021, και έχει πέσει εννέα θέσεις στην ανθεκτικότητα (81/193), δηλαδή τα μέτρα είναι αναποτελεσματικά, ελλιπή και έχουν μειωθεί οι αντιστάσεις της στο έγκλημα. Να σημειωθεί ότι αυτή η έκθεση είναι του 2023. Δεν έχουν αξιολογηθεί ακόμη οι εξελίξεις των δύο τελευταίων ετών.
Το αρμόδιο Υπουργείο και η κυβέρνηση θα έπρεπε να ανησυχούν ιδιαίτερα για τον αριθμό των δολοφονιών και για τον χαλαρό τρόπο δράσης των εγκληματιών, που φαίνεται να κάνουν περίπατο σε μια απροστάτευτη και ανίδεη (;) χώρα
Το ερώτημα που τίθεται, και ίσως φανεί παράδοξο, είναι τι μπορεί να συμβεί όταν οι τοπικές/εθνικές ομάδες οργανωμένου εγκλήματος εκτοπίζονται ή διασπώνται από ξένες ομάδες; Τι έχει δείξει η διεθνής εμπειρία, ποια είναι τα σενάρια εξέλιξης του οργανωμένου εγκλήματος σ’ αυτή την περίπτωση σε ένα κράτος; Η απάντηση είναι ότι η προκύπτουσα μετατόπιση ισχύος μπορεί να δημιουργήσει μια σειρά σοβαρών κινδύνων. Δεν σημαίνει ότι όλοι οι κίνδυνοι υπάρχουν ή ότι όλοι έχουν την ίδια ένταση παντού. Δεν υπονοώ επίσης σε καμία περίπτωση ότι υπάρχει καλό και κακό οργανωμένο έγκλημα, καλό ελληνικό και κακό ξένο, καλοί και κακοί δράστες. Όμως, το να μη γνωρίζουμε βασικά στοιχεία, διαφορές και πιθανές εξελίξεις μάς καθιστά ακόμη περισσότερο ευάλωτους.
Κλιμάκωση της βίας. Οι ξένες ομάδες συγκρούονται με ακόμη μεγαλύτερη ένταση με απομεινάρια τοπικών/εθνικών ομάδων, με τις αρχές επιβολής του νόμου ή με άλλες ξένες ομάδες για την ολοκληρωτική κυριάρχησή τους. Οι ξένες ομάδες, ιδίως αν προέρχονται από περιοχές με ακραία βία (π.χ. καρτέλ ή ομάδες που υποστηρίζονται από παραστρατιωτικές οργανώσεις), μπορεί να εισάγουν πιο βίαιες τακτικές, όπως μαζικές δολοφονίες ή δημόσιες επιδείξεις βίας.
Αποδυναμωμένη επιβολή του νόμου και εμβάθυνση της διαφθοράς. Η εθνική αστυνομία μπορεί να μην είναι εξοπλισμένη ή εκπαιδευμένη για να αντιμετωπίσει ιδιαίτερα στρατιωτικοποιημένες ξένες ομάδες, οπότε αποδυναμώνεται η επιβολή του νόμου. Οι ξένες ομάδες συχνά χρησιμοποιούν δωροδοκίες ή ακραίο εξαναγκασμό για να διεισδύσουν ή να ελέγξουν τους τοπικούς θεσμούς, επιδεινώνοντας τη διαφθορά και υπονομεύοντας τη δημοκρατική διακυβέρνηση.
Επιπτώσεις στην κοινωνία και την οικονομία. Αυξάνει ο φόβος στην κοινωνία, βλάπτεται σοβαρά η οικονομία και η κοινωνική συνοχή. Μικρές επιχειρήσεις ή ακόμη και κοινότητες, π.χ. μεταναστών, μπορεί να γίνουν στόχοι εκβιασμών ή καταναγκαστικής εργασίας. Πλήττεται ο υγιής ανταγωνισμός.
Παράλληλες δομές εξουσίας. Οι ξένες εγκληματικές ομάδες μπορεί να αρχίσουν να παρέχουν υπηρεσίες (προστασία, δάνεια, επίλυση συγκρούσεων) σε περιοχές όπου το κράτος είναι αδύναμο, αποκτώντας τον έλεγχο ολόκληρων κοινοτήτων ή περιοχών.
Διεθνείς επιπτώσεις και εσωτερική ασφάλεια. Η διεθνής κοινότητα μπορεί να επιβάλει κυρώσεις ή ταξιδιωτικούς περιορισμούς, επηρεάζοντας το εμπόριο, τον τουρισμό και τη διπλωματία.
Εάν οι ξένες εγκληματικές ομάδες συνδέονται με συγκεκριμένες χώρες, αυτό μπορεί να πυροδοτήσει πολιτικές ή συνοριακές εντάσεις ή οι εγκληματικές ομάδες να ενισχύσουν εχθρικές ενέργειες προς τη χώρα, που λειτουργούν έναντι ανταλλαγμάτων.
Κατά τη γνώμη μου, όλοι οι κίνδυνοι, πλην του πέμπτου, αφορούν την Ελλάδα σε μικρότερο ή μεγαλύτερο βαθμό, ενώ σε κάποιους μάλιστα είναι ιδιαίτερα εκτεθειμένη, όπως στις επιπτώσεις στην υγιή επιχειρηματικότητα και στην περίπτωση της εσωτερικής ασφάλειας.
Έχουν σκεφτεί οι αρμόδιοι σενάρια αντιμετώπισης της κατάστασης ή βλέποντας και κάνοντας;
