Το σχόλιο του Μάνου Βουλαρίνου για την ατιμωρησία των εγκληματιών στην Ελλάδα με το πρόσχημα της έλλειψης παιδείας
Δεν πρέπει να υπάρχει ούτε ένας κάτοικος της χώρας πάνω απο 10 ετών που να μην ξέρει ότι ο φόνος είναι κάτι κακό. Ολοι ξέρουν ότι μια δολοφονία, και μάλιστα εναντίον ενός τυχαίου θύματος με τον οποίον ο δράστης δεν έχει ούτε μισό προσωπικό προηγούμενο, είναι πράξη απολύτως απαξιωμένη ηθικά. Ακόμα και χαμηλού επιπέδου άνθρωποι, με φτωχή «παιδεία» που λέμε, δεν μπορούν να δικαιολογήσουν μια τέτοια δολοφονία. Και σίγουρα όλοι γνωρίζουν οτι ο νόμος προβλέπει μεγάλη τιμωρία. Δεν πρόκειται για πράξη για την οποία ευθύνεται η «παιδεία» του δράστη ο οποίος μια χαρά γνωρίζει και πόσο άσχημο είναι αυτό που κάνει και την τιμωρία που προβλέπεται. Το κακό είναι ότι γνωρίζει και κάτι άλλο: οι πιθανότητες να τιμωρηθεί, οι πιθανότητες να υποστεί τις προβλέψεις του νόμου, είναι ελάχιστες.
Καταλαβαίνω οτι το γενικόλογο καταφύγιο του «είναι θέμα παιδείας» είναι ζεστό και ανακουφιστικό. Καθησυχάζει τους πάντες. Η «παιδεία» γενικώς και αορίστως, δεν μπορεί να επιβληθεί, δεν είναι κάτι που διορθώνεται, δεν είναι κάτι για το οποίο ευθύνονται συγκεκριμένοι άνθρωποι. Η επίκληση στην «παιδεία» χαρίζει (ψευδ)αίσθηση σοβαρότητας σ’ αυτόν που την ξεστομίζει και ταυτοχρόνως δεν ενοχλεί κανέναν. Είναι μια επίκληση που τροφοδοτεί την απραξία και τη στασιμότητα ειδικά από τη στιγμή που όσοι μιλούν για «έλλειμμα παιδείας» ποτέ δεν λένε πιο συγκεκριμένα τι είναι αυτό που λείπει. Γιατί τότε θα πρεπει να πουν μια λέξη που είναι πολύ ενοχλητική: τιμωρία.
Παρότι οι ειναιθεμαπαιδειασάκηδες συχνά δεν το συνειδητοποιούν, η τιμωρία, η σχέση δηλαδή μεταξύ μιας κακής ενέργειας και των συνεπειών που υφίσταται αυτός που την κάνει, είναι ένα από τα πιο σημαντικά κομμάτια της παιδείας. Και είναι αυτό που όλο και περισσότερο λείπει από κάθε εκπαιδευτική ή «εκπαιδευτική» διαδικασία. Μπορεί ο χάρακας στο χέρι να μην είναι η καλύτερη ιδέα αλλά η αντικατάσταση της με το τίποτα απολύτως είναι ακόμα χειρότερη. Μπορεί οι άθλιες συνθήκες φυλάκισης να μην ταιριάζουν στις αξίες μας αλλά η αντικατάσταση τους με την απόλυτη ελευθερία κινήσεων εγκληματιών και παραβατικών δεν ταιριάζει με την ύπαρξη κοινωνίας. Η προσπάθεια για «εκσυγχρονισμό» αντί να αντικαταστήσει τις ξεπερασμένες ή υπερβολικά σκληρές τιμωρίες με άλλες κατάργησε την τιμωρία γενικώς. Έτσι, ενώ το τι είναι λάθος εξακολουθεί να είναι σαφές σε όποιον δεν έχει κάποιο σοβαρό νοητικό πρόβλημα, αυτό το λάθος παύει όλο και περισσότερο να έχει συνέπειες. Είναι απλώς λάθος. Το οποίο αφού δεν έχει συνέπειες και αφού συχνά συνοδεύεται από μια στιγμιαία απόλαυση ή/και διαρκή κέρδη, γίνεται όλο και πιο γοητευτικό και όλο και λιγότερο τρομακτικό.
Όταν π.χ. η βίαιη συμπεριφορά δεν τιμωρείται ή τιμωρείται πολύ σπάνια, όλο και περισσότεροι συμπολίτες που είναι επιρρεπείς στη βία θα μπαίνουν στον πειρασμό να την ασκήσουν. Είτε για να ικανοποιήσουν τα κόμπλεξ τους είτε για να κερδίσουν χρήμα (συχνά και για τα δύο).
Και φυσικά αυτό δεν ισχύει μόνο για τα βαριά εγκλήματα.
Ας πάρουμε τον δρόμο. Ένας Έλληνας οδηγός γνωρίζει πόσο παράνομο και επικίνδυνο είναι να περνάς με κόκκινο όσο το γνωρίζει και ένας Γερμανός. Η μόνη διαφορά του δεύτερου από τον πρώτο είναι οτι ο δεύτερος μεγάλωσε σε κοινωνία που το να περνάς με κόκκινο δεν απαγορεύεται μόνο αλλά τιμωρείται κιόλας. Και επειδή τιμωρείται αποφεύγεται. Φυσικά η συνεχής αποφυγή δημιουργεί συνήθεια αλλά αυτή δεν θα δημιουργούταν ποτέ χωρίς την τιμωρία.
Φίλες, φίλοι και οι υπόλοιποι. Καμία γενικώς και αορίστως «παιδεία» δεν είναι υπεύθυνη για τις παραβατικές συμπεριφορές είτε αυτες είναι βαριά εγκληματικές είτε απλώς ενοχλητικές. Η απουσία τιμωρίας, αυτή η αίσθηση ατιμωρησίας, είναι που κάνει αυτές τις συμπεριφορές να πληθαίνουν και να χειροτερεύουν. Όσο πιο γρήγορα το πάρουμε χαμπάρι τόσο περισσότερες οι ελπίδες να αλλάξει κάτι προς το καλύτερο. Διαφορετικά μπορούμε να κουνάμε επικριτικά το κεφάλι και να μονολοογούμε «δεν υπάρχει παιδεία» πιστεύοντας ότι λέμε κάτι βαθύ ενω δεν λέμε τίποτα απολυτως. Και μπράβο μας.
8°
