Πόλεμοι, όπως αυτός της Ουκρανίας, τελειώνουν με τη συνειδητοποίηση ότι η συνέχιση της σύγκρουσης παράγει μεγαλύτερο κίνδυνο από τον τερματισμό της
Σχεδόν τέσσερα χρόνια μετά την εισβολή, η Ουκρανίαδεν θυμίζει πια τίποτα από όσα συνηθίσαμε να ονομάζουμε «πολεμικό μέτωπο». Δεν υπάρχει σταθερότητα, δεν υπάρχει καν ο παλιός ρυθμός των επιχειρήσεων. Υπάρχει μόνο μια αργή, ασταμάτητη φθορά με ό,τι αυτό συνεπάγεται.
Αν η Ρωσία συνεχίσει με αυτό τον ρυθμό, θα χρειαστεί χρόνια για να ολοκληρώσει την κατοχή των περιοχών που θεωρεί «δικές της»
Το ρωσικό πρόβλημα είναι σαφές, όσο κι αν το καθεστώς προσπαθεί να το καλύψει με προπαγάνδα. Όπως σημειώνεται στον Economist, ο Βλαντιμίρ Πούτιν δεν έχει πια στρατηγική νίκης. Η θερινή επίθεση απέτυχε – η όποια προέλαση είναι απειροελάχιστη και με μεγάλο κόστος. Τα νούμερα, αμείλικτα: οι ρωσικές απώλειες έχουν εκτιναχθεί σχεδόν κατά 60%, με συνολικά θύματα που αγγίζουν ή ξεπερνούν το ενάμισι εκατομμύριο. Χιλιάδες άνδρες στέλνονται σε μικρές ομάδες μέσα σε περιοχές που οι Ουκρανοί έχουν μετατρέψει σε πλέγμα επιτήρησης από αέρος. Αν κάποιος καταφέρει να διεισδύσει, κανείς δεν μπορεί να τον ακολουθήσει. Η συγκέντρωση δυνάμεων ισοδυναμεί με αυτοκτονία: μόλις ένα τμήμα ρωσικού στρατού επιχειρήσει να μαζευτεί σε μεγαλύτερη κλίμακα, αφανίζεται από πυρά πυροβολικού ή επιθέσεις drones. Αν η Ρωσία συνεχίσει με αυτό τον ρυθμό, θα χρειαστεί χρόνια για να ολοκληρώσει την κατοχή των περιοχών που θεωρεί «δικές της». Κι αυτά τα χρόνια θα είναι χρόνια φθοράς που, αργά ή γρήγορα, θα επιστρέψουν -με βαρύ κόστος- στο εσωτερικό της χώρας.
Το Κρεμλίνο, ως εκ τούτου, επιλέγει να πλήττει ουκρανικές πόλεις και υποδομές, στοχεύοντας στην κάμψη του ηθικού των Ουκρανών και στη μετατροπή τμημάτων της χώρα σε ερείπια. Αυτή η τακτική, ωστόσο, φέρνει τ’ αντίθετα αποτελέσματα: Οι πόλεις που βομβαρδίζονται δεν παραδίδονται· οι Ουκρανοί σκληραίνουν, ακριβώς επειδή καταλαβαίνουν τι θα σημάνει μια ενδεχόμενη υποχώρηση, μία συνθηκολόγηση.
Την ίδια στιγμή, η σύγχρονη φύση του πολέμου έχει αλλάξει άρδην όσα γνωρίζαμε. Ο ουρανός πάνω από την ανατολική Ουκρανία μετετράπη σ’ ένα ψηφιακό στρώμα γεμάτο απειλές. Χιλιάδες drones, από τα μικρότερα εμπορικά μέχρι τα πιο σύνθετα στρατιωτικά, ίπτανται πάνω από χαρακώματα, μονοπάτια, θάμνους, αποθήκες. Κάποια μεταφέρουν κάμερες, άλλα βόμβες, άλλα περιμένουν ακίνητα μέχρι να ενεργοποιηθούν όταν εντοπίσουν κίνηση.
Οι στρατιώτες περνούν εβδομάδες σε προωθημένες θέσεις χωρίς δυνατότητα αντικατάστασης και η διαδρομή προς τα μετόπισθεν είναι πιο επικίνδυνη από το ίδιο το μέτωπο
Η μετακίνηση τραυματιών είναι πλέον διαδρομή τρόμου. Οι γιατροί δίνουν οδηγίες μέσω τηλεϊατρικής σε ανθρώπους που αιμορραγούν, ενώ τα ρομποτικά οχήματα προσπαθούν να φτάσουν σε σημεία όπου τα κλασικά ασθενοφόρα δεν μπορούν να πλησιάσουν. Οι στρατιώτες περνούν εβδομάδες σε προωθημένες θέσεις χωρίς δυνατότητα αντικατάστασης και η διαδρομή προς τα μετόπισθεν είναι πιο επικίνδυνη από το ίδιο το μέτωπο. Στις ρωσικές δυνάμεις υπάρχουν αναφορές εγκατάλειψης τραυματιών, επειδή η περισυλλογή τους θεωρείται αδύνατη.
Αυτός ο πόλεμος δεν μπορεί να τελειώσει στρατιωτικά χωρίς μια κατάρρευση κάποιου εκ των δύο μερών. Η Ουκρανία δεν μπορεί να παραδοθεί –πολιτικά, κοινωνικά, υπαρξιακά. Η Ρωσία δεν μπορεί να κερδίσει μα δεν μπορεί και να σταματήσει χωρίς να πληρώσει το κόστος μιας στρατηγικής ήττας, που θα διαλύσει το κύρος του καθεστώτος Πούτιν.
Το Κρεμλίνο επενδύει στη φθορά της Δύσης. Ο Πούτιν πόνταρε στον Τραμπ για μια επιβολή ειρήνης με ρωσικούς όρους, αλλά ο μαξιμαλισμός του λειτούργησε ως μπούμερανγκ. Στις αρχές του 2025, ο Αμερικανός πρόεδρος αμφιταλαντεύτηκε προς μια έντονα φιλορωσική κατεύθυνση, αλλά τώρα το περιβάλλον άλλαξε: η Ευρώπη πληρώνει μεγάλο μέρος της ουκρανικής στήριξης, ακυρώνοντας την τραμπική ρητορική περί «εκμετάλλευσης», ενώ ο ίδιος ο Τραμπ δείχνει -προς το παρόν- να έχει αλλάξει πλεύση. Οι κυρώσεις που επέβαλε σε ρωσικές ενεργειακές εταιρείες το φθινόπωρο είναι δηλωτικές μιας νέας κατεύθυνσης.
Η ασφάλεια της Ευρώπης περνά από την επιβίωση της Ουκρανίας
Η Ευρώπη ενδέχεται να δυσκολευτεί πολιτικά τα επόμενα χρόνια, αλλά γνωρίζει ότι μια ήττα της Ουκρανίας θα μεταμορφώσει τον γεωπολιτικό χάρτη προς όφελος της Ρωσίας. Η ιδέα ότι η ήπειρος θα εγκαταλείψει το Κίεβο, ενώ η μάχη μαίνεται, παραμένει πολιτικά αδιανόητη, όσο κι αν ορισμένες κυβερνήσεις προσπαθούν να χτίσουν γέφυρες με το Κρεμλίνο. Η ασφάλεια της Ευρώπης περνά από την επιβίωση της Ουκρανίας – οι πάντες μοιάζει να το έχουν συνειδητοποιήσει αυτό.
Ο Πούτιν περιμένει μία ευκαιρία: Μια εσωτερική κρίση στο Κίεβο, μια μείωση του ουκρανικού ανθρώπινου δυναμικού, μια πολιτική μετατόπιση στην Ουάσιγκτον ή στην Ευρώπη. Η παράταση, ωστόσο, πολλαπλασιάζει το κόστος της ήττας για τη Μόσχα.
Το πραγματικό τέλος του πολέμου δεν θα έρθει στο μέτωπο αλλά εντός Ρωσίας: Η χώρα έχει υποθηκεύσει την οικονομία της, κινδυνεύει να χάσει μεγάλο μέρος μιας γενιάς ανδρών, έχει υποταχθεί στην Κίνα και έχει καταστρέψει ό,τι απέμενε από το διεθνές της κύρος. Όταν οι Ρώσοι αρχίσουν να διατυπώνουν την ερώτηση «για ποιο λόγο;», τότε θα αρχίσει η αντίστροφη μέτρηση.
Κι έτσι οδηγούμαστε στο εξής συμπέρασμα: Πόλεμοι, όπως αυτός της Ουκρανίας, δεν τελειώνουν με διαπραγμάτευση μεγάλων δυνάμεων, αλλά με συνειδητοποίηση, απότομη και βίαιη, ότι η συνέχιση της σύγκρουσης παράγει μεγαλύτερο κίνδυνο από τον τερματισμό της. Η Ουκρανία δεν μπορεί να παραδοθεί. Η Ρωσία δεν μπορεί να κερδίσει. Και η Ευρώπη δεν μπορεί να επιτρέψει μια ρωσική επικράτηση. Το τέλος θα έρθει όταν η αντίφαση γίνει μη ανεκτή, κυρίως στη Μόσχα.
14°
