Τα δύο σενάρια για το τέλος του πολέμου στην Ουκρανία - Οι επιλογές Πούτιν και τα διλήμματα Ζελένσκι
Η διμερής συνάντηση του Ντόναλντ Τραμπ με τον Βλαντιμίρ Πούτιν στην Αλάσκα ολοκληρώθηκε, χωρίς ωστόσο να δοθεί απάντηση στο μεγαλύτερο ερώτημα: πώς θα τελειώσει ο πόλεμος στην Ουκρανία. Σύμφωνα με ανάλυση της Wall Street Journal, δύο πιθανά σενάρια διαμορφώνονται για το μέλλον της σύγκρουσης, ανάλογα με τις αποφάσεις του Κρεμλίνου και τις αντοχές του Κιέβου.
Ο Πούτιν φέρεται να ξεκαθάρισε στον Τραμπ ότι απορρίπτει μια απλή κατάπαυση του πυρός και ζητά συνολική ειρηνευτική συμφωνία που να καλύπτει τους στρατηγικούς του στόχους. Από την άλλη, ο Ζελένσκι ίσως αναγκαστεί να αποδεχθεί απώλεια εδαφών, ώστε να διασφαλίσει την επιβίωση της χώρας του ως ανεξάρτητου και κυρίαρχου κράτους. Το αντίθετο σενάριο, όμως, είναι η Ουκρανία να χάσει πολύ γρήγορα και γη αλλά και κυριαρχία και να βρίσκεται ξανά στη σφαίρα επιρροής της Μόσχας, αναφέρει το ίδιο μέσο στην ανάλυσή του.
Το τι από τα δύο θα συμβεί αλλά και το πότε, παραμένει άγνωστο. Τα μάτια όλου του κόσμου είναι τώρα στη συνάντηση του Βολοντίμιρ Ζελένσκι με τον Ντόναλντ Τραμπ (το βράδυ της Δευτέρας) στη Ουάσινγκτον. Όπως είπε ο Αμερικανός, αν πάει καλά στη συνέχεια θα κάνουν τριμερή και με τον Βλαντιμίρ Πούτιν.
Ο Ρώσος πρόεδρος μπλόκαρε την πίεση των ΗΠΑ και της Ευρώπης για κατάπαυση του πυρός που θα πάγωνε την τρέχουσα γραμμή του μετώπου, ακολουθούμενη από συνομιλίες για τον έλεγχο των ουκρανικών εδαφών και τις εγγυήσεις για την ασφάλεια της Ουκρανίας. Αντ’ αυτού, ο Βλάντιμιρ Πούτιν άφησε να εννοηθεί ότι θα συνεχίσει τον πόλεμο μέχρι η Ουκρανία και η Δύση να είναι πρόθυμες να ικανοποιήσουν τους ευρύτερους γεωπολιτικούς στόχους του.
«Είμαστε πεπεισμένοι ότι, για να είναι βιώσιμη και μακροπρόθεσμη η ουκρανική διευθέτηση, πρέπει να εξαλειφθούν όλες οι βαθύτερες αιτίες της κρίσης, οι οποίες έχουν επανειλημμένα συζητηθεί, πρέπει να ληφθούν υπόψη όλες οι εύλογες ανησυχίες της Ρωσίας και πρέπει να αποκατασταθεί μια δίκαιη ισορροπία στον τομέα της ασφάλειας στην Ευρώπη και στον κόσμο στο σύνολό του», δήλωσε ο Πούτιν μετά τη σύνοδο κορυφής.
Ο Βλάντιμιρ Πούτιν δήλωσε ότι θα πρέπει επίσης να διασφαλιστεί η ασφάλεια της Ουκρανίας – αλλά οι προηγούμενες συνομιλίες έχουν δείξει ότι ο διάβολος κρύβεται στις λεπτομέρειες.
Η έμφαση που δίνει στις «βασικές αιτίες» -η τυπική συντομογραφία του για μια σειρά από παράπονα σχετικά με την πολιτική πορεία της Ουκρανίας προς τη Δύση και την επέκταση του στο ΝΑΤΟ- δείχνει ότι δεν έχει εγκαταλείψει τους πρωταρχικούς του στόχους να αποκαταστήσει την ρωσική πολιτική κυριαρχία στην Ουκρανία, να ανοικοδομήσει τη σφαίρα επιρροής της Μόσχας στην ανατολική Ευρώπη και να ανακτήσει το καθεστώς μιας παγκόσμιας μεγάλης δύναμης. Γι’ αυτό πήγε στον πόλεμο το 2022.
Η ηγεσία της Ουκρανίας έχει σιωπηλά αποδεχτεί ότι δεν διαθέτει τη στρατιωτική δύναμη για να ανακτήσει πλήρως τα σύνορά της. Την περασμένη εβδομάδα, ο Βολοντίμιρ Ζελένσκι έδειξε την προθυμία του να διαπραγματευτεί για το εδαφικό ζήτημα σε βιντεοκλήσεις με τον ΝτόνλντΤραμπ και Ευρωπαίους ηγέτες.
Το Κίεβο και οι ευρωπαϊκές χώρες λένε ότι δεν θα αναγνωρίσουν ποτέ νομικά τα κέρδη της Ρωσίας αλλά δίνουν το σήμα ότι θα ζήσουν με την πραγματικότητα του de facto ρωσικού ελέγχου.
Αλλά το μεγαλύτερο ερώτημα είναι τι θα συμβεί στο υπόλοιπο 80% της Ουκρανίας.
Το Κίεβο και οι Ευρωπαίοι σύμμαχοί του θέλουν να προστατεύσουν τη μελλοντική ασφάλεια και κυριαρχία του εναπομείναντος τμήματος της Ουκρανίας με έναν συνδυασμό ισχυρής ουκρανικής στρατιωτικής άμυνας και δυτικής βοήθειας: ο λεγόμενος «συνασπισμός των προθύμων» με επικεφαλής το Ηνωμένο Βασίλειο και τη Γαλλία θέλει να αναπτύξει ορισμένα από τα δικά του στρατεύματα στην Ουκρανία ως περαιτέρω αποτρεπτικό μέσο έναντι μιας μελλοντικής ρωσικής επίθεσης.
Οι Ευρωπαίοι ηγέτες ελπίζουν ότι οι ΗΠΑ θα συμμετάσχουν στις εγγυήσεις ασφαλείας για την Ουκρανία και τις τελευταίες ημέρες έχουν ενθαρρυνθεί από το φαινομενικό «άνοιγμα» του Ντόναλντ Τραμπ σε αυτό. Ο οποιοσδήποτε πιθανός ρόλος των ΗΠΑ, παραμένει ακόμη ασαφής.
Ένα τέτοιο αποτέλεσμα θα έμοιαζε με το τέλος του Κορεατικού πολέμου το 1953, ο οποίος άφησε τη χερσόνησο διαιρεμένη, αλλά τη Νότια Κορέα προστατευμένη έκτοτε, κυρίως από αμερικανικά στρατεύματα. Για τον Πούτιν, ωστόσο, ένα αποτέλεσμα τύπου Κορέας θα ισοδυναμούσε με ιστορική αποτυχία.
Θα κρατούσε το 20% της γης της Ουκρανίας -εκείνες της οποίες θα είχαν μετατραπεί σε ερείπια- αλλά θα έχανε οριστικά το μεγαλύτερο μέρος της Ουκρανίας, ενώ παράλληλα θα παρακολουθούσε δυτικά στρατεύματα να προστατεύουν μια χώρα που επιμένει ότι είναι αδελφό έθνος της Ρωσίας.
Οι λόγοι του Πούτιν για μια τέτοια υποχώρηση μπορεί να είναι ότι φοβάται ότι ο πόλεμος επιβάλλει μη βιώσιμους οικονομικούς και πολιτικούς κινδύνους για την εσωτερική σταθερότητα της Ρωσίας – ή ότι η Ρωσία δεν θα μπορούσε να αντιμετωπίσει μια κλιμάκωση των κυρώσεων υπό την ηγεσία των ΗΠΑ. Μέχρι στιγμής, όμως, οι περισσότεροι παρατηρητές βλέπουν ελάχιστους λόγους να πιστεύουν ότι αυτό είναι αλήθεια.
Ο Ντόναλντ Τραμπ και άλλοι Αμερικανοί αξιωματούχοι έχουν αφήσει να εννοηθεί ότι η Ουάσινγκτον θα μπορούσε να πλήξει την οικονομία της Ρωσίας με καταστολή των εσόδων από το πετρέλαιο, μέσω τιμωρητικών δασμών σε Ρώσους αγοραστές πετρελαίου, κυρώσεων σε τραπεζικές συναλλαγές, απαγόρευσης του ρωσικού σκιώδους στόλου πετρελαιοφόρων και άλλων μέτρων.
Οι περισσότεροι αναλυτές λένε ότι οι κυρώσεις θα μπορούσαν να αυστηροποιηθούν, αλλά οι σημαντικές επιπτώσεις θα χρειαστούν χρόνο.
Διαίρεση με υποταγή
Οι απαιτήσεις της Ρωσίας περιλαμβάνουν τη μείωση των ενόπλων δυνάμεων της Ουκρανίας, τον περιορισμό των όπλων της και των προμηθειών της σε όπλα προερχόμενα από τη δύση, και την αλλαγή του πολιτικού της καθεστώτος —συμπεριλαμβανομένου του συντάγματός της, της ηγεσίας της και των πολιτικών της σχετικά με τη γλώσσα, την ιστορία και την εθνική ταυτότητα .
Ο μεγαλύτερος κίνδυνος για την Ουκρανία δεν είναι απλώς η απώλεια της ανατολής και του νότου της. Είναι ότι ό,τι απομένει δεν θα είναι σε θέση να αντισταθεί σε μια τρίτη ρωσική εισβολή, μετά από εκείνες του 2014 και του 2022. Η απειλή θα μπορούσε να αναγκάσει το Κίεβο να δείξει σεβασμό στις επιθυμίες της Μόσχας σχετικά με την ηγεσία της και τις πολιτικές της στο εσωτερικό και στο εξωτερικό.
Ένα τέτοιο αποτέλεσμα θα μετέτρεπε το εναπομείναν κομμάτι της Ουκρανίας σε ρωσικό προτεκτοράτο, κάτι που θα ισοδυναμούσε με συνθηκολόγηση για ένα έθνος που θέλει να εδραιώσει τη δημοκρατία του και να ενσωματωθεί με την Ευρώπη και τη Δύση. Οι Ουκρανοί αγωνίζονται να το αποτρέψουν.
Το πεδίο της μάχης παραμένει ο μόνος τρόπος με τον οποίο ο Βλάντιμιρ Πούτιν θα μπορούσε να επιτύχει τέτοιους όρους συνθηκολόγησης. Αν και οι ρωσικές δυνάμεις συνεχίζουν να σημειώνουν μόνο περιορισμένα κέρδη σε τετραγωνικά μίλια, ο κύριος στόχος τους είναι να εξαντλήσουν τον στρατό της Ουκρανίας – και τη θέληση της χώρας να πολεμήσει.
Μετά από 3,5 χρόνια αδυσώπητου πολέμου, τα ουκρανικά στρατεύματα είναι κουρασμένα, μειονεκτούν αριθμητικά και δυσαρεστημένα με τους δικούς τους στρατηγούς αλλά συνεχίζουν να αντιστέκονται. Και η φύση του πολέμου -με τα drones να κυριαρχούν ολοένα και περισσότερο- ευνοεί την άμυνα έναντι της επίθεσης.
«Δεν βλέπω τον ουκρανικό στρατό να καταρρέει. Αλλά σε ένα αρκετά μακρύ χρονοδιάγραμμα, θα μπορούσαμε να φτάσουμε σε ένα σημείο όπου, εάν η Ουκρανία δεν αντιμετωπίσει τα προβλήματα της δημιουργίας και διαχείρισης δυνάμεων, μπορεί να μην ηττηθεί στο πεδίο της μάχης, αλλά θα εξαντληθεί ολοένα και περισσότερο», δήλωσε ο Μάικλ Κόφμαν , στρατιωτικός εμπειρογνώμονας στο Carnegie Endowment for International Peace.
Τα πλεονεκτήματα της Ρωσίας σε πληθυσμό, αριθμό στρατευμάτων και οικονομικούς πόρους καθιστούν την πολεμική της προσπάθεια να φαίνεται πιο βιώσιμη από αυτήν της Ουκρανίας, λένε οι περισσότεροι αναλυτές. «Αλλά η ιστορία αυτού του πολέμου δείχνει ότι η Ουκρανία έχει αποδειχθεί προσαρμόσιμη και ανθεκτική», δήλωσε ο Κόφμαν.
Ενάντια στις πιθανότητες, η Ουκρανία έχει μέχρι στιγμής βρει τρόπους να παρατείνει την αντίστασή της και να κρατήσει το αποτέλεσμα ανοιχτό.
13°
