Ο Τραμπ υπόσχεται «αιώνια ειρήνη» στη Μέση Ανατολή - Είναι τελικά πραγματικότητα ή ένα επικοινωνιακό πυροτέχνημα;
Ο Ντόναλντ Τραμπ φαίνεται πως βγήκε νικητής από τη χειρότερη κρίση στις σχέσεις των ΗΠΑ με το Ιράν. Ο Αμερικανός πρόεδρος εκμεταλλεύτηκε τη συγκρατημένη πυραυλική απάντηση του Ιράν τη Δευτέρα στις αεροπορικές επιθέσεις των ΗΠΑ σε πυρηνικές εγκαταστάσεις της Τεχεράνης, παρουσιάζοντάς την ως ένδειξη αποσυμφόρησης. «ΣΥΓΧΑΡΗΤΗΡΙΑ ΚΟΣΜΕ, ΗΡΘΕ Η ΩΡΑ ΤΗΣ ΕΙΡΗΝΗΣ!», έγραψε πανηγυρικά στο Truth Social.
Σύμφωνα με ανάλυση του CNN, η ενθουσιώδης στάση του υποδήλωνε ότι θεωρεί την εμπλοκή των ΗΠΑ στη σύγκρουση λήξασα — τουλάχιστον προς το παρόν. Λίγες ώρες αργότερα, ανακοίνωσε και την επίτευξη εκεχειρίας μεταξύ Ισραήλ και Ιράν, που θα τεθεί σε ισχύ αργότερα την Τρίτη. Βέβαια, οι εκεχειρίες στη Μέση Ανατολή είναι συχνά εύθραυστες και βραχύβιες, όπως φάνηκε από τις επιθέσεις εκατέρωθεν λίγο πριν την ενεργοποίησή της.
Ωστόσο, ο Τραμπ ήδη προβάλλει τον εαυτό του ως ειρηνοποιό και άσο των συμφωνιών, μόλις 48 ώρες μετά από μαζικές βομβιστικές επιδρομές των ΗΠΑ κατά του Ιράν.
«Πιστεύω πως αυτή η εκεχειρία είναι απεριόριστη. Θα κρατήσει για πάντα», δήλωσε στο NBC News το βράδυ της Δευτέρας, προβλέποντας ότι «το Ισραήλ και το Ιράν δεν θα ξαναπυροβολήσουν το ένα το άλλο ποτέ ξανά».
Όντως εξασφάλισαν οι ΗΠΑ —όπως ισχυρίστηκε ο Τραμπ— την «εξάλειψη» του ιρανικού πυρηνικού προγράμματος, που αποτελεί υπαρξιακή απειλή για το Ισραήλ; Ή πρόκειται για ακόμα μια κλασική αυταπάτη του Τραμπ, ενώ η απουσία του αποθέματος εμπλουτισμένου ουρανίου που μπορεί γρήγορα να μετατραπεί σε πυρηνική βόμβα, σημαίνει ότι επίκειται νέα, βαθύτερη κρίση;
Μια γρήγορη λήξη των εχθροπραξιών θα διαμορφώσει την προεδρία και την υστεροφημία του Τραμπ, προσφέροντας επιτυχία σε μια εξωτερική πολιτική που μέχρι τώρα είχε να επιδείξει κυρίως αποτυχίες, όπως η παγωμένη ειρηνευτική διαδικασία στην Ουκρανία. Θα αλλάξει όμως η παγκόσμια εικόνα για τον «κύριο του χάους», αν όντως συμβάλει στην αποκλιμάκωση μιας ματωμένης περιοχής;
Τι θα κάνει τώρα το Ισραήλ; Εμπιστεύεται ο Τραμπ τον Μπενιαμίν Νετανιάχου ότι θα σταματήσει τις επιθέσεις κατά του Ιράν; Και θα κάνει το Ισραήλ κάποια κίνηση για να ανακουφίσει τη φρίκη των Παλαιστινίων στη Γάζα, όπου χιλιάδες λιμοκτονούν ή πεθαίνουν;
Και στην Τεχεράνη, θα οδηγήσει η ταπείνωση του θεοκρατικού καθεστώτος και η διάλυση του περιφερειακού του δικτύου φόβου σε μια πολιτική «άνοιξη» που επιθυμούν πολλοί Ιρανοί πολίτες;
Ο πρόεδρος μπορεί να ισχυριστεί ότι πέτυχε τη σημαντικότερη στρατιωτική και διπλωματική επιτυχία της θητείας του. Ρίσκαρε —κάτι που πολλοί θεωρούσαν ανεύθυνο— πιστεύοντας πως θα μπορούσε να πλήξει το ιρανικό πυρηνικό πρόγραμμα χωρίς να παρασύρει τις ΗΠΑ σε νέα μέση ανατολική περιπέτεια τύπου Ιράκ.
Ύστερα από μέρες προειδοποιητικών δηλώσεων, η τακτική του έμοιαζε με ριψοκίνδυνο στοίχημα. Βεβαίως, είχε και τύχη. Αλλά έδειξε στρατηγική ευφυΐα και αποφασιστικότητα — και θα καμαρώνει για την τολμηρή αποστολή των βομβαρδιστικών B-2 που μετέφεραν διατρητικές βόμβες σε αποστολή-μαμούθ από το Μιζούρι.
Αν η σύγκρουση αποκλιμακωθεί τώρα, ο Τραμπ μπορεί να επωφεληθεί πολιτικά στο εσωτερικό, ειδικά στο Ρεπουμπλικανικό κόμμα και στη βάση του MAGA, όπου ορισμένοι υποστηρικτές ένιωθαν ότι αθέτησε την υπόσχεσή του να μη ξεκινήσει νέους πολέμους.
Η κρίση αποκάλυψε επίσης την ταυτότητα της δεύτερης προεδρίας Τραμπ: δεν είναι πλέον όργανο των παραδοσιακών Ρεπουμπλικανών «γερακιών», αλλά ούτε και αποκλειστικός εκφραστής του απομονωτισμού των «Πρώτα η Αμερική». Ένας στενός κύκλος εμπιστοσύνης έχει διαμορφωθεί γύρω του: ο αρχηγός των Ενόπλων Δυνάμεων Νταν Κέιν, ο διευθυντής της CIA Τζον Ράτκλιφ και ο ειδικός απεσταλμένος Στιβ Γουίτκοφ. Αντίθετα, το μέλλον της επικεφαλής της Εθνικής Υπηρεσίας Πληροφοριών Τάλσι Γκάμπαρντ και του υπουργού Άμυνας Πιτ Χέγκσεθ διαγράφεται αβέβαιο.
Ο πρόεδρος σκοπεύει να επανεκκινήσει τις διαπραγματεύσεις για μια νέα συμφωνία για το ιρανικό πυρηνικό πρόγραμμα. Αλλά έχει δείξει επίσης ότι δεν διστάζει να χρησιμοποιήσει συντριπτική στρατιωτική ισχύ — καταρρίπτοντας τη φήμη ότι η διπλωματία του ΤΑΚΟ («Trump Always Chickens Out» – Ο Τραμπ πάντα δειλιάζει) είναι αδύναμη.
Ωστόσο, η κρίση αποκάλυψε και πιο ανησυχητικές πτυχές της ηγεσίας του:
Εμπλέκει τις ΗΠΑ σε στρατιωτικές επιχειρήσεις χωρίς προετοιμασία ή διαβούλευση.
Πολιτικοποιεί τις αποστολές αποκλείοντας τους Δημοκρατικούς από την ενημέρωση.
Εξακολουθεί να περιφρονεί το Κογκρέσο και να αγνοεί τις συμμαχίες.
Δεν έχει ακόμη παρουσιάσει δημόσια τις πληροφορίες που τον οδήγησαν να ισχυριστεί ότι το Ιράν ήταν «εβδομάδες μακριά» από την απόκτηση πυρηνικού όπλου — ισχυρισμό που αντικρούεται από τις αμερικανικές υπηρεσίες πληροφοριών.
Και περιφρόνησε τις ειρηνευτικές προσπάθειες των συμμάχων, καταδεικνύοντας ότι οι ΗΠΑ κινούνται πια ξεκάθαρα βάσει μονομερών συμφερόντων.
Ο ίδιος ήδη γράφει τη δική του εκδοχή της ιστορίας του, μιλώντας για «τον 12ήμερο Πόλεμο». Οι ισχυρισμοί του περί εξάλειψης του ιρανικού πυρηνικού προγράμματος φαίνεται να είναι ένα επικοινωνιακό τρικ για να υποβαθμίσει τυχόν αντικρουόμενα στοιχεία. Όποιος Αμερικανός αξιωματούχος τολμήσει να τον διαψεύσει, θα χρειαστεί θάρρος.
Ο Τραμπ δήλωσε ότι στόχος της επιχείρησης ήταν «η καταστροφή της δυνατότητας πυρηνικού εμπλουτισμού του Ιράν και ο τερματισμός της πυρηνικής απειλής από τον υπ’ αριθμόν ένα κρατικό χορηγό της τρομοκρατίας».
Αρχικές εκτιμήσεις δείχνουν σοβαρές ζημιές στις εγκαταστάσεις στο Ισφαχάν, τη Νατάνζ και το Φόρντο. Όμως είναι πολύ νωρίς για θριαμβολογίες.
Ο επικεφαλής της Διεθνούς Υπηρεσίας Ατομικής Ενέργειας Ραφαέλ Γκρόσι δήλωσε στο CNN ότι το Ιράν «προστάτευσε» ένα απόθεμα 400 κιλών ουρανίου εμπλουτισμένου στο 60% — πολύ κοντά στο 90% που απαιτείται για πυρηνική βόμβα.
Η στρατηγική Τραμπ είναι να «βομβαρδίσει» το Ιράν πίσω στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων. Όμως το Ιράν μπορεί να βγάλει το αντίθετο συμπέρασμα: ότι για να επιβιώσει η επανάσταση, πρέπει να αποκτήσει το δικό του αποτρεπτικό όπλο.
«Η απόφαση του Τραμπ να πλήξει το Ιράν ήταν μια ανεύθυνη κλιμάκωση που πιθανότατα θα το φέρει πιο κοντά σε πυρηνικά όπλα», δήλωσε η Κέλσι Ντάβενπορτ της Ένωσης Ελέγχου Εξοπλισμών.
Ο Τζόζεφ Σιρινσιόνε, ειδικός στη μη διάδοση, προειδοποίησε ότι δεν μπορείς να βομβαρδίσεις τη γνώση ούτε το ήδη εμπλουτισμένο ουράνιο. Αν το Ιράν διαθέτει κρυφές ποσότητες, μπορεί να φτιάξει έναν πυρήνα βόμβας σε 5 ημέρες — και 10 βόμβες σε 3 εβδομάδες.
Αν αυτά επιβεβαιωθούν, ο πανηγυρισμός του Τραμπ θα μείνει στην ιστορία ως πολιτική αμέλεια και πυροδότηση μιας νέας παγκόσμιας κρίσης.
Μια αλλαγμένη Μέση Ανατολή
Η αδύναμη ιρανική απάντηση με πυραύλους προς βάση των ΗΠΑ στο Κατάρ, που αναχαιτίστηκε εύκολα, έδειξε αδυναμία. Η Ισλαμική Δημοκρατία παραχώρησε ακόμη και τον εναέριο χώρο της στην ισραηλινή πολεμική αεροπορία.
Το δίκτυο του Σώματος των Φρουρών της Επανάστασης — Χεζμπολάχ, Χαμάς και Χούθις — έχει υποστεί βαριές απώλειες, ενώ το Ισραήλ εμφανίζεται ως κυρίαρχη δύναμη. Παράλληλα, σύμμαχοι των ΗΠΑ, όπως η Σαουδική Αραβία και το Κατάρ, ενισχύονται.
Η πολιτική αβεβαιότητα αυξάνεται και στο εσωτερικό του Ιράν, καθώς πλησιάζει η δύση της εποχής του Αγιατολάχ Χαμενεΐ. Η επόμενη εξέγερση ίσως βρει το καθεστώς πιο ευάλωτο, αν και πιθανότερο είναι να εντείνει την καταστολή.
Αλλά και στο Ισραήλ το πολιτικό τοπίο είναι τεταμένο. Ο Νετανιάχου κατηγορείται ότι σύρει τη χώρα σε πόλεμο για να αποφύγει την πολιτική λογοδοσία για τις επιθέσεις της 7ης Οκτωβρίου 2023. Αν όμως επέλθει σχετική ηρεμία, μπορεί να ενισχυθεί προσωρινά πολιτικά, έχοντας πλήξει το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν — τον διαχρονικό του στόχο.
Η σχέση Τραμπ-Νετανιάχου θα έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον. Ο Αμερικανός πρόεδρος σπάνια χάνει ευκαιρία να ζητήσει ανταλλάγματα — ίσως επιχειρήσει να αξιοποιήσει την «οφειλή» του Ισραήλ για να προωθήσει ειρήνη στη Γάζα.
12°
