Το γεωπολιτικό ντόμινο μιας πιθανής κατάρρευσης του καθεστώτος στο Ιράν - Το ρίσκο του Τραμπ

Ο πρώην πρόεδρος των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ, υπονόησε ενδεχόμενη αλλαγή καθεστώτος στο Ιράν με το σύνθημα «MIGA» (Make Iran Great Again), προκαλώντας αντιδράσεις και διευκρινίσεις από τον Λευκό Οίκο. Αναλυτές εκτιμούν ότι μια τέτοια εξέλιξη θα μπορούσε να αποσταθεροποιήσει τη χώρα και την ευρύτερη περιοχή, ενισχύοντας σκληροπυρηνικά στοιχεία και ενδεχομένως προκαλώντας αγώνα για πυρηνικά όπλα. Η έλλειψη διαδόχου του Χαμενεΐ και η παρουσία αποσχιστικών κινημάτων εντείνουν τον κίνδυνο χάους. Παρά τη δυσαρέσκεια προς το καθεστώς, πολλοί Ιρανοί απορρίπτουν ξένες επεμβάσεις, ενισχύοντας τελικά την εθνική συσπείρωση γύρω από την κυβέρνηση.

Σύμφωνα με αναλυτές που επικαλείται το CNN, η ανατροπή της ιρανικής κυβέρνησης δεν διασφαλίζει απαραίτητα την εγκαθίδρυση φιλοδυτικής διοίκησης. Αντιθέτως, θα μπορούσε να οδηγήσει σε σοβαρές και απρόβλεπτες εξελίξεις στην περιοχή. Η αποδυνάμωση ή η κατάρρευση του καθεστώτος μπορεί να δώσει ώθηση σε σκληροπυρηνικές δυνάμεις στο εσωτερικό του Ιράν. Ορισμένοι αναλυτές προειδοποιούν ότι σε περίπτωση στρατιωτικών επιθέσεων από τις ΗΠΑ ή το Ισραήλ, τέτοιες δυνάμεις ενδέχεται να κινηθούν προς την απόκτηση πυρηνικών όπλων ως μέσο αποτροπής.

Διάδοχος ή χάος;

Το ερώτημα που τίθεται είναι κατά πόσο είναι εφικτή μια αλλαγή καθεστώτος στο Ιράν, χωρίς να ανοίξει ο δρόμος για την αποσταθεροποίηση ή ακόμη και τη διάλυση του κράτους. Το σενάριο όπου στρατιωτικές δυνάμεις καταλαμβάνουν την εξουσία —ιδίως μετά τον θάνατο του ανώτατου ηγέτη Αλί Χαμενεΐ, ο οποίος δεν έχει επισήμως ορίσει διάδοχο— δεν φαίνεται να εξυπηρετεί τις αμερικανικές επιδιώξεις. Αν και, σύμφωνα με τους New York Times, έχει υπάρξει ανεπίσημη αναφορά σε τρεις ανώτερους κληρικούς ως πιθανούς αντικαταστάτες, ένα ασταθές μεταβατικό στάδιο θα μπορούσε να ευνοήσει την παρέμβαση στρατιωτικών φατριών.

Το Ιράν είναι επίσης μια χώρα με έντονες εθνοτικές και αποσχιστικές εντάσεις, καθώς φιλοξενεί κοινότητες που επί χρόνια διεκδικούν αυτονομία ή ανεξαρτησία. Η κατάρρευση της κεντρικής εξουσίας θα μπορούσε να προκαλέσει εσωτερικό κατακερματισμό, με απρόβλεπτες συνέπειες για τη σταθερότητα ολόκληρης της Μέσης Ανατολής. Όπως δήλωσε χαρακτηριστικά ο Τρίτα Πάρσι, εκτελεστικός αντιπρόεδρος του Quincy Institute, «η πτώση του καθεστώτος ισοδυναμεί με πτώση του κράτους και παράδοση στο χάος που θα ακολουθήσει».

Το περιοδικό Time επισημαίνει πως ο μεγαλύτερος κίνδυνος για ΗΠΑ και Ισραήλ δεν είναι μόνο η αποτυχία μιας πολιτικής μετάβασης, αλλά και το ενδεχόμενο η επίθεση να ενεργοποιήσει ισχυρά αντανακλαστικά εθνικισμού στους Ιρανούς. Παρά την ευρεία λαϊκή δυσαρέσκεια προς το καθεστώς, μεγάλο μέρος του πληθυσμού εξακολουθεί να ταυτίζεται βαθιά με την εθνική ταυτότητα και την ιστορική του κληρονομιά.

Σχετικό Άρθρο

Κοσμος Ο Τραμπ μιλά για αλλαγή καθεστώτος στο Ιράν - Επιμένει ότι οι ΗΠΑ «εξολόθρευσαν» τα πυρηνικά

Newsroom 23.06.2025, 11:37

Ενδεικτικά, ακτιβιστές και υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων καταδίκασαν μέσω Telegram τις επιθέσεις του Ισραήλ, κάνοντας λόγο για ιστορική πορεία γενοκτονιών και παραβίασης ηθικών και διεθνών αρχών. Κάλεσαν, μάλιστα, σε εθνική ενότητα και υπεράσπιση της ανεξαρτησίας, της εδαφικής ακεραιότητας και της ειρήνης.

Το ερώτημα που προκύπτει είναι αν, αντί να αποδυναμώσουν το καθεστώς, οι στρατιωτικές επιθέσεις των ΗΠΑ και του Ισραήλ, εν τέλει, ενισχύσουν την εσωτερική συσπείρωση των Ιρανών γύρω από την ηγεσία τους.