Ήταν το Ιράν λίγους μήνες μακριά από την παραγωγή μιας πυρηνικής βόμβας; Η ανάλυση του BBC
Το Ισραήλ έπληξε δεκάδες στόχους σε όλο το Ιράν, προκαλώντας ζημιές στο εργοστάσιο εμπλουτισμού ουρανίου στο Νατάνζ και δολοφονώντας ανώτατους στρατιωτικούς διοικητές και πυρηνικούς επιστήμονες στην Τεχεράνη.
Μετά το πρώτο κύμα επιθέσεων το βράδυ της Πέμπτης, ο Ιρανός υπουργός Εξωτερικών καταδίκασε τις επιθέσεις του Ισραήλ χαρακτηρίζοντάς τες «ανεύθυνες» και είπε ότι στόχευαν τις «ειρηνικές πυρηνικές εγκαταστάσεις» της χώρας του. Το Ιράν απάντησε με αντεπιθέσεις μέσω αεροπορικών πληγμάτων κατά του Ισραήλ.
Ο Αμπάς Αραγτσί δήλωσε ότι το Νατάνζ λειτουργούσε υπό την παρακολούθηση του Διεθνούς Οργανισμού Ατομικής Ενέργειας (IAEA), και ότι οι επιθέσεις ενείχαν τον κίνδυνο «ραδιολογικής καταστροφής».
Ωστόσο, ο πρωθυπουργός του Ισραήλ, Μπενιαμίν Νετανιάχου, δήλωσε ότι η επιχείρηση ήταν αναγκαία για να «αναχαιτιστεί η ιρανική απειλή για την ίδια την επιβίωση του Ισραήλ».
Είπε ότι το Ισραήλ έδρασε επειδή «αν δεν σταματούσε, το Ιράν θα μπορούσε να παράγει πυρηνικό όπλο σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα».
Το Ισραήλ θεωρείται ευρέως ότι διαθέτει πυρηνικά όπλα, αν και ούτε το επιβεβαιώνει ούτε το διαψεύδει.
Υπάρχουν αποδείξεις ότι το Ιράν εργαζόταν για την κατασκευή πυρηνικής βόμβας;
Ο ισραηλινός στρατός δήλωσε ότι είχε συγκεντρώσει πληροφορίες που έδειχναν «συγκεκριμένη πρόοδο» στις προσπάθειες του ιρανικού καθεστώτος για παραγωγή εξαρτημάτων για πυρηνικά όπλα, συμπεριλαμβανομένου πυρήνα μεταλλικού ουρανίου και έναρξης νετρονίων για την πρόκληση πυρηνικής έκρηξης.
Η Κέλσι Ντάβενπορτ, διευθύντρια πολιτικής μη διάδοσης στον αμερικανικό οργανισμό Arms Control Association, δήλωσε ότι ο Ισραηλινός πρωθυπουργός «δεν παρουσίασε σαφείς ή πειστικές αποδείξεις ότι το Ιράν βρισκόταν στο χείλος της εξοπλιστικής ανάπτυξης».
«Το Ιράν βρίσκεται σε σχεδόν μηδενικό χρόνο διάσπασης εδώ και μήνες», είπε στο BBC, αναφερόμενη στον χρόνο που απαιτείται για να αποκτήσει το Ιράν αρκετό σχάσιμο υλικό για μία βόμβα, εάν το επιλέξει.
«Ομοίως, η εκτίμηση ότι το Ιράν θα μπορούσε να κατασκευάσει ένα πρόχειρο πυρηνικό όπλο μέσα σε λίγους μήνες δεν είναι καινούργια.»
Πρόσθεσε ότι ορισμένες από τις πυρηνικές δραστηριότητες του Ιράν θα μπορούσαν να έχουν εφαρμογή στην ανάπτυξη όπλων, αλλά οι αμερικανικές υπηρεσίες πληροφοριών είχαν εκτιμήσει ότι το Ιράν δεν εμπλέκεται σε βασικές εργασίες εξοπλισμού.
Τον Μάρτιο, η διευθύντρια της Εθνικής Υπηρεσίας Πληροφοριών των ΗΠΑ, Τουλσί Γκάμπαρντ, δήλωσε στο Κογκρέσο ότι το απόθεμα εμπλουτισμένου ουρανίου του Ιράν βρισκόταν «στα υψηλότερα επίπεδα» και «άνευ προηγουμένου για κράτος χωρίς πυρηνικά όπλα».
Ωστόσο, πρόσθεσε ότι η κοινότητα πληροφοριών των ΗΠΑ «εξακολουθεί να αξιολογεί ότι το Ιράν δεν κατασκευάζει πυρηνικά όπλα και ότι ο Ανώτατος Ηγέτης [Αγιατολάχ Αλί] Χαμενεΐ δεν έχει εγκρίνει το πυρηνικό πρόγραμμα όπλων που είχε αναστείλει το 2003».
«Αν ο Νετανιάχου είχε κίνητρο αποκλειστικά τον κίνδυνο εξάπλωσης, το Ισραήλ πιθανότατα θα είχε μοιραστεί αυτές τις πληροφορίες με τις ΗΠΑ και η αρχική επίθεση θα στόχευε όλα τα βασικά πυρηνικά εργοστάσια του Ιράν», πρόσθεσε η Ντάβενπορτ.
Την προηγούμενη εβδομάδα, ο IAEA ανέφερε στην τριμηνιαία του έκθεση ότι το Ιράν είχε συγκεντρώσει αρκετό ουράνιο εμπλουτισμένο μέχρι και 60% — ένα μικρό τεχνικό βήμα πριν το 90% που απαιτείται για όπλα — για να κατασκευάσει εν δυνάμει εννέα πυρηνικές βόμβες. Αυτό αποτελούσε «σοβαρή ανησυχία» λόγω του κινδύνου εξάπλωσης, πρόσθεσε.
Ο οργανισμός επίσης ανέφερε ότι δεν μπορούσε να επιβεβαιώσει πως το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν είναι αποκλειστικά ειρηνικό, επειδή το Ιράν δεν συνεργαζόταν με την έρευνα για σωματίδια ουρανίου που βρέθηκαν από επιθεωρητές σε τρεις αδήλωτες πυρηνικές τοποθεσίες.
Τι γνωρίζουμε για το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν;
Το Ιράν πάντα υποστήριζε ότι το πυρηνικό του πρόγραμμα είναι απολύτως ειρηνικό και ότι ποτέ δεν προσπάθησε να κατασκευάσει πυρηνικό όπλο.
Ωστόσο, μια δεκαετής έρευνα του IAEA αποκάλυψε αποδείξεις ότι το Ιράν διεξήγαγε «μια σειρά δραστηριοτήτων σχετικών με την ανάπτυξη πυρηνικής εκρηκτικής συσκευής» από τα τέλη της δεκαετίας του 1980 μέχρι το 2003, όταν το λεγόμενο «Project Amad» σταμάτησε.
Το Ιράν συνέχισε κάποιες δραστηριότητες μέχρι το 2009 — όταν οι δυτικές δυνάμεις αποκάλυψαν την κατασκευή της υπόγειας εγκατάστασης εμπλουτισμού στο Φόρντο — αλλά μετά από αυτό, δεν υπήρχαν «αξιόπιστες ενδείξεις» για ανάπτυξη όπλων, σύμφωνα με τον οργανισμό.
Το 2015, το Ιράν υπέγραψε συμφωνία με έξι παγκόσμιες δυνάμεις, βάσει της οποίας αποδέχθηκε περιορισμούς στις πυρηνικές του δραστηριότητες και αυστηρή επιτήρηση από τους επιθεωρητές του IAEA, με αντάλλαγμα την άρση των κυρώσεων.
Οι βασικοί περιορισμοί αφορούσαν την παραγωγή εμπλουτισμένου ουρανίου, το οποίο χρησιμοποιείται τόσο σε καύσιμα αντιδραστήρων όσο και σε πυρηνικά όπλα.
Το Ιράν αντέδρασε παραβιάζοντας όλο και περισσότερο τους περιορισμούς — ειδικά αυτούς που αφορούσαν τον εμπλουτισμό.
Σύμφωνα με τη συμφωνία, δεν επιτρεπόταν εμπλουτισμός στο Φόρντο για 15 χρόνια. Ωστόσο, το 2021 το Ιράν άρχισε πάλι να εμπλουτίζει ουράνιο σε καθαρότητα 20%.
Την Πέμπτη, το διοικητικό συμβούλιο των 35 εθνών του IAEA κήρυξε επίσημα το Ιράν σε παραβίαση των υποχρεώσεών του για μη διάδοση για πρώτη φορά εδώ και 20 χρόνια.
13°
