Καναδικές εκλογές 2025 | Άμεση ανάλυση: Η σημασία της επικράτησης του του LDP και του Μαρκ Κάρνεϊ
Το γεγονός πως η διεθνής κοινότητα –σύσσωμη, χωρίς εξαιρέσεις– έστρεψε, έστω και για μία ημέρα, την προσοχή της στις εθνικές καναδικές εκλογές, αποδεικνύει πέραν πάσης αμφιβολίας την πολυδιάστατη και την τρέχουσα μεταβαλλόμενη γεωπολιτική πραγματικότητα. Εν προκειμένω, ο Μαρκ Κάρνεϊ, διάδοχος του Τζάστιν Τριντό στην καναδική πρωθυπουργία, οδήγησε το κεντρογενές σοσιαλδημοκρατικό κόμμα του, Liberal Party of Canada (LDP), σε μια αδιανόητη εκλογική ανατροπή, επικρατώντας εναντίον του επικεφαλής του συντηρητικού Conservative Party of Canada (CPC), Πιερ Πολιέβρ. Το τελικό αποτέλεσμα αναμένεται να κυμανθεί ανάμεσα στο 43.5% για το LDP και το 41.5% για το CPC, με τα υπόλοιπα κόμματα του καναδικού πολιτικού συστήματος να καταποντίζονται.
Σε έναν ουδέτερο πολιτικό χρόνο, ακόμα και το γεγονός πως ο Κάρνεϊ κάλυψε μια δημοσκοπική διαφορά περίπου 20% από τον Ιανουάριο –όταν διαδέχθηκε τον Τριντό στην πρωθυπουργία– μέχρι και σήμερα, μετά βίας θα καταγραφόταν στις διεθνείς συνειδήσεις και πιθανότατα θα απασχολούσε απλώς την επικαιρότητα εκτός των καναδικών περιφερειών, ως μια απροσδόκητη πολιτική εξέλιξη ενός σχετικά άγνωστου στον υπόλοιπο κόσμο πολιτικού συστήματος. Ωστόσο, οι φετινές καναδικές εκλογές ήταν οι πρώτες στην ιστορία της χώρας στις οποίες το διακύβευμα των διμερών σχέσεων μεταξύ της Οτάβα και της Ουάσιγκτον αποτέλεσε μακράν το καταλυτικότερο, ως προς τη συμπεριφορά του εκλογικού σώματος. Ακόμα περισσότερο, το γεγονός πως ο –κατά τ’ άλλα μετριοπαθής– Κάρνεϊ κεφαλαιοποίησε πολιτικά ένα πρωτοφανές συναίσθημα καναδικού εξαιρετισμού, αποτελεί ένα φαινόμενο το οποίο δεν θα πρέπει να αναλυθεί μονομερώς στο πλαίσιο των καναδικών εκλογών. Ο λόγος είναι πως η κοινή συνισταμένη των δύο αυτών παραμέτρων δεν είναι άλλη από τη συνθήκη που αψηφά καθημερινά τις σταθερές εντός του διεθνούς συστήματος: ο Ντόναλτ Τραμπ έχει επιστρέψει στον Λευκό Οίκο, μαινόμενος.
Καναδικές εκλογές 2025: Πώς εξηγείται η επικράτηση του LDP
Μέχρι και τον Ιανουάριο, ο Πολιέβρ φαινόταν πως θα οδηγούσε το CPC σε μια κολοσσιαία νίκη, σχηματίζοντας μια αυτοδύναμη συντηρητική κυβέρνηση και στρέφοντας τον Καναδά προς μια περισσότερο soft εθνοκεντρική κατεύθυνση, στην οποία ο Τραμπ θα αποτελούσε φυσικό σύμμαχο. Η ηγεσία του Πολιέβρ ταυτίστηκε με τη στροφή του CPC προς έναν νεο-ρεπουμπλικανικού τύπου συντηρητισμό, η οποία επιταχύνθηκε από την πηγαία αντίδραση ενός σημαντικού τμήματος του καναδικού εκλογικού σώματος εναντίον του Τριντό και των αλλεπάλληλων πολιτικά ορθών ακροβασιών στις οποίες είχε προχωρήσει, ειδικά τα τελευταία έτη της πρωθυπουργίας του. Ωστόσο, η επιστροφή του Τραμπ στην Ουάσιγκτον άλλαξε άρδην τα δεδομένα των καναδικών εκλογών. Η απειλή –και η μερική εφαρμογή– πρωτοφανών αμερικανικών δασμών στην εισαγωγή καναδικών προϊόντων στην αμερικανική αγορά και η (εξωφρενική) θέση πως ο Καναδάς θα αποτελέσει την 51η πολιτεία των ΗΠΑ, τόνωσε τάχιστα τα πατριωτικά αισθήματα του καναδικού εκλογικού σώματος, το οποίο ωστόσο δεν μετακινήθηκε προς τον ασαφή ημι-εθνικισμό του Πολιέβρ, αλλά προς τον μετριοπαθή Κάρνεϊ. Ο λόγος είναι πως, παρότι ο επικεφαλής του συντηρητικού κόμματος παρουσίασε πειστικές θέσεις σε ό,τι αφορά τη μείωση του κόστους ζωής και των πληθωριστικών πιέσεων, δεν αντιλήφθηκε τη ραγδαία μεταβολή του θυμικού της καναδικής κοινωνίας, από την οποία είχε εξαρχής ευνοηθεί: μπορεί το καναδικό εκλογικό σώμα να μην άντεχε να βλέπει και να ακούει άλλο τον Τριντό, ωστόσο ακριβώς το ίδιο ίσχυσε και για την περίπτωση του Τραμπ, σε υπερθετικό μάλιστα βαθμό.
Ο Κάρνεϊ φρόντισε εξαρχής ν’ απαντήσει αποφασιστικά στις αμερικανικές προκλήσεις, από τη στιγμή που ανέλαβε ο Τραμπ τα καθήκοντά του
Η καταστροφική τελευταία θητεία του Τριντό, σε μακροοικονομικό και αφηγηματικό επίπεδο, είχε δημιουργήσει την τέλεια καταιγίδα για το LDP. Είναι μάλλον ασφαλές να θεωρήσει κανείς πως, αν η Κάμαλα Χάρις είχε επικρατήσει του Ντόναλντ Τραμπ τον Νοέμβριο του 2023, το καναδικό εκλογικό σώμα θα τιμωρούσε το κυβερνών κόμμα, στέλνοντάς το πίσω στα αντιπολιτευτικά έδρανα, και υποβιβάζοντας την πρωθυπουργία Κάρνεϊ σε μια μικρή παρένθεση της καναδικής πολιτικής ιστορίας. Αντιθέτως, το δέος –αν όχι το μένος– που προκάλεσε τόσο η εμπορική πολιτική του Τραμπ απέναντι στον Καναδά όσο και ο απαξιωτικός τρόπος με τον οποίο ο Αμερικανός πρόεδρος αναφέρεται συχνά πυκνά σε έναν εκ των στενότερων εμπορικών και γεωπολιτικών εταίρων της Ουάσιγκτον, με τον οποίο μάλιστα οι ΗΠΑ μοιράζονται μια ατελείωτη συνοριακή γραμμή αλλά και ένα κοινό πολιτισμικό υπόβαθρο, δημιούργησε τον ορισμό του rally ’round the flag φαινομένου για τον Κάρνεϊ. Η εμπορική και διπλωματική μετριοπάθεια του Καναδού πρωθυπουργού, όπως και η προσήλωσή του στο πολυπολικό διεθνές σύστημα –του οποίου ο Καναδάς αποτελεί αναπόσπαστο τμήμα από τα τέλη του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου μέχρι και σήμερα– μετουσιώθηκαν σε μια θυμική αντίρροπη δύναμη απέναντι στον νεο-απομονωτικό και παραδειγματικό εξαιρετισμό της αμερικανικής κυβέρνησης· μια αντίδραση της σταθερότητας απέναντι στην αβεβαίοτητα, μια μικρή πολιτική εκδίκηση της μετριοπάθειας απέναντι στη ρητορική και πολιτική υπερβολή και την απαξίωση της καναδικής ιστορίας και επικυριαρχίας.
Η νίκη του Κάρνεϊ σηματοδοτεί την αντίδραση των κεντρογενών φιλελεύθερων δυνάμεων απέναντι στο φαινόμενο του τραμπισμού
Σε ένα ευρύτερο επίπεδο, η νίκη του Κάρνεϊ –η οποία αναμένεται να συμπληρωθεί κι από την επικράτηση του νυν Αυστραλού πρωθυπουργού Άντονι Αλμπανέζι, και του όμορου ιδεολογικά Εργατικού Κόμματος της Αυστραλίας έναντι του αρκετά δεξιόστροφου Φιλελεύθερου Κόμματος (Liberal Party)– σηματοδοτεί την αντίδραση των κεντρογενών φιλελεύθερων δυνάμεων απέναντι στο φαινόμενο του τραμπισμού αλλά και των εκάστοτε εγχώριων μιμητών του. Το κρίσιμο στοιχείο στη συγκεκριμένη δυναμική που αναπτύσσεται, είναι πως τόσο το LDP στον Καναδά όσο και οι Αυστραλοί Εργατικοί (όπως και οι επικεφαλής τους) δεν επένδυσαν διπλά στα μέχρι πρότινως κραταιά αφηγήματα της πολιτικής ορθότητας και του δικαιωματισμού, αντιθέτως μετακινήθηκαν ταχύτατα προς το κέντρο, προτεραιοποιώντας θέσεις τις οποίες είχαν αφήσει να μονοπωλούν οι πολιτικοί τους αντίπαλοι, όπως την αντιμετώπιση της παράνομη μετανάστευσης, την εξυγίανση του στεγαστικού ζητήματος –το οποίο έχει πλέον υπαρξιακές διαστάσεις και στις δύο χώρες– αλλά και την ενίσχυση των αμυντικών δαπανών, των διπλωματικών δεσμών και των συνετών μακροοικονομικών πολιτικών, ώστε να εξυπηρετηθούν και να ενισχυθούν οι μακροχρόνιες οικονομικές προοπτικές και των δύο χωρών. Με άλλα λόγια, το αποτέλεσμα των καναδικών εκλογών –και το διαφαινόμενο αποτέλεσμα των εκλογών στην Αυστραλία– υποδεικνύει πως η επιστροφή του Τραμπ στον Λευκό Οίκο έχει επιταχύνει μια αυτο-διόρθωση των κεντρωγενών κομμάτων δύο εκ των ισχυρότερων εταίρων των ΗΠΑ, με ό,τι αυτό συνεπάγεται, τόσο σε εθνικό επίπεδο όσο και αναφορικά με το μέλλον των διμερών σχέσεων και των δύο χωρών με τις ΗΠΑ· ενδεικτικά, στο πλαίσιο της πρώτης του τοποθέτησης ως εκλεγμένος πρωθυπουργός του Καναδά, ο Κάρνεϊ σημείωσε πως η ξεχωριστή σχέση της χώρας του με τη γείτονα δεν υφίσταται πλέον.
Σε κάθε περίπτωση, ακόμα κι αν ο Κάρνεϊ κατέγραψε έναν ιστορικό θρίαμβο, το γεγονός πως δεν θα καταφέρει να σχηματίσει αυτοδύναμη κυβέρνηση –καθώς αναμένεται να λάβει 167 έδρες, τη στιγμή που χρειάζεται 172 για να εξασφαλίσει την αυτοδυναμία– υποδεικνύει πως σε καμία των περιπτώσεων οι απανταχού ορκισμένοι επικριτές του Τραμπ δεν θα πρέπει να βιαστούν να θριαμβολογήσουν. Ακριβώς το ίδιο ισχύει και στην περίπτωση που επικρατήσει ο Αλμπανέζι έναντι του τραμπιστή αντιπάλου του, Πίτερ Ντούτον. Η τεταμένη διεθνής πολιτική σκηνή καλλιεργεί υπεραπλουστευτικά αφηγήματα, τα οποία οδηγούν σε βιαστικά συμπεράσματα. Εύκολα μπορεί κανείς να φανταστεί μια οριακή επικράτηση των Καναδών Συντηρητικών και του Πολιέβρ, αν ο Τραμπ είχε αποφύγει τις επεκτατικές ακροβασίες περί προσάρτησης του Καναδά, ή τις παλινδρομήσεις σχετικά με την επιβολή αμερικανικών δασμών στην εισαγωγή καναδικών προϊόντων. Την ίδια στιγμή, ο Κάρνεϊ δεν έχει πολλά περιθώρια αποτυχίας, καθώς, ως επικεφαλής μιας μειοψηφικής κυβέρνησης, θα πρέπει να προχωρήσει σε μια σειρά συμβιβασμών με τους πολιτικούς του αντιπάλους, αντιμετωπίζοντας από κοινού την αμερικανική κυβέρνηση και τις όποιες στρατηγικές επιλογές, όσο κι αν αποκλίνουν από την παράδοση της αμερικανικής εμπορικής και εξωτερικής πολιτικής.
Το κύριο συμπέρασμα των καναδικών εκλογών –και εκείνο που πρακτικά αφορά τη διεθνή κοινότητα– είναι πως στον τρέχοντα πολιτικό χρόνο, όλος ο κόσμος περιστρέφεται γύρω από τον Ντόναλντ Τραμπ. Κι ο ίδιος είναι μάλλον εξαιρετικά ευχαριστημένος με τη συγκεκριμένη συνθήκη.
