Ντόναλντ Τραμπ: Οι τακτικισμοί του προέδρου των ΗΠΑ και ο αντίκτυπός τους.
Πολύ μεγάλη μερίδα της διεθνούς κοινής γνώμης εξέλαβε τις πρόσφατες δηλώσεις Τραμπ και Χέγκσεθ ως πλήρη εγκατάλειψη του Ζελένσκι, και κατ‘ επέκταση ως άτακτη αμερικανική υποχώρηση. Η αλήθεια είναι ότι το σύνολο των λεγομένων του ΥΠΑΜ υπονοούσε στήριξη της Ουκρανίας σε βάθος χρόνου, όμως εκτός ΝΑΤΟ, δηλαδή κάτι ανάλογο με ό,τι ισχύει στη Νότια Κορέα, αλλά δίχως οποιαδήποτε παρουσία Αμερικανών στρατιωτών. Αν θέλουμε να είμαστε ρεαλιστές, δεν υπήρχε ποτέ περίπτωση ο Πούτιν να αποδεχτεί συμφωνία που να μην περιείχε την παραπάνω πρόβλεψη, μαζί με τη διατήρηση όσων εδαφών κατέχει αυτή τη στιγμή, διότι ο λαός του θα την εκλάμβανε ως παταγώδη αποτυχία. Ωστόσο η μελλοντική διαπραγμάτευση θα συμπεριλάβει την άρση κυρώσεων και τα δεσμευμένα 300 δισ. δολάρια σε δυτικές τράπεζες, έναντι των οποίων η Μόσχα θα αναγκαστεί να προσφέρει κάποια ανταλλάγματα. Εάν λοιπόν κρατήσει σκληρή στάση, τότε θα ρισκάρει νέα στρατιωτική βοήθεια στο Κίεβο και περισσότερες κυρώσεις, δηλαδή αβέβαιη εξέλιξη του πολέμου όταν η οικονομία της αρχίζει να έχει εμφανή προβλήματα (πληθωρισμός, υψηλά επιτόκια, έλλειψη εργατικού δυναμικού).
Ωστόσο το πρόβλημα της αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής είναι πολύ μεγαλύτερο από τα τεκταινόμενα στην ανατολική Ευρώπη. Τους τελευταίους μήνες ο Αμερικανός πρόεδρος έχει διατυπώσει ουρανομήκεις ανοησίες, όπως την επιβολή οριζόντιων δασμών 25% στους δύο γείτονες των ΗΠΑ, την προσάρτηση του Καναδά, την αγορά/κατάληψη της Γροιλανδίας, την ανάκτηση της διώρυγας του Παναμά, και -ίσως κορυφαία όλων- την έξωση των Παλαιστινίων από τη Γάζα και τη μετατροπή της ζώνης σε…Ατλάντικ Σίτι της Ανατολικής Μεσογείου. Είναι κατανοητό πως η υπερδύναμη πλέον ανησυχεί ειλικρινά για την ισχύ του Πεκίνου, με αποτέλεσμα να επιθυμεί πλήρη έλεγχο κρίσιμων εμπορικών οδών και πηγών πρώτων υλών σε διάφορα σημεία του πλανήτη. Επίσης η κλιματική αλλαγή θα μπορούσε να επιβάλει εδαφική επέκταση προς βορρά, στην περίπτωση που οι νότιες αμερικανικές πολιτείες καταστούν οριακά κατοικίσιμες. Τούτων λεχθέντων, οι απειλές αυτές βρίσκονται σε μεγάλο χρονικό βάθος και μπορούν να αντιμετωπιστούν με ειρηνικά μέσα, όμως οι εντυπώσεις από τις μεγαλοστομίες Τραμπ επηρεάζουν ιδιαίτερα αρνητικά το σήμερα, ειδικά επειδή τείνουν να εκλαμβάνονται ως ασυναρτησίες.
Πάρτε για παράδειγμα την προαναφερθείσα ρωσοουκρανική σύγκρουση. Κατά τη διάρκεια της η Ρωσία απώλεσε εκατοντάδες χιλιάδες άνδρες (δικούς της αλλά και Βορειοκορεάτες), τεράστιο μέρος του αξιοποιήσιμου αποθέματος σοβιετικών όπλων, τις πιο ισχυρές μονάδες του στόλου της Μαύρης Θάλασσας, τον ταμιευτήρα ύδρευσης της Κριμαίας, και φυσικά το κύρος των ενόπλων δυνάμεων και των οπλικών συστημάτων της. Η όλη επιτυχία της οφείλεται πρωτίστως στους δυτικούς φόβους αποσταθεροποίησης της χώρας σε περίπτωση ήττας, και εξαντλείται σε μια πρόσθετη -κατεστραμμένη- λωρίδα γης (ασήμαντη μπροστά στην εδαφική της επιφάνεια) και σε τίποτα παραπάνω, καθώς μετά τα γεγονότα του Ντονμπάς το 2014 δεν υπήρχε η παραμικρή πιθανότητα εισόδου της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ. Αντίθετα, δεν επετεύχθησαν οι πραγματικοί στρατηγικοί στόχοι της εισβολής: η αέναη δορυφοροποίηση της Ουκρανίας μέσω πολιτικής αλλαγής, ή έστω ο απόλυτος έλεγχος των ακτών της Μαύρης Θάλασσας, από την Αζοφική ως και την Υπερδνειστερία. Μετά τρία χρόνια μαχών για μια -αρχικά τριήμερη- επιχείρηση παρόμοια εκείνης στην Τσεχοσλοβακία το 1968, η Ρωσία βγαίνει βαριά λαβωμένη: πέρα από τις απώλειες έμψυχου και άψυχου υλικού, έχασε τον μεγαλύτερο (και πιο εξαρτημένο) πελάτη της Gazprom, εκδιώχθηκε από τις βάσεις της στη Συρία, παρακολούθησε ανήμπορη τις Σουηδία και Φινλανδία να μπαίνουν στο ΝΑΤΟ, προσκολλήθηκε υποχρεωτικά στην κινεζική οικονομία, και πλέον αντιμετωπίζει σοβαρό ενδεχόμενο απόκτησης πυρηνικών όπλων από τους άλλοτε υποτελείς της στην Κεντρική Ασία.
Ωστόσο, όταν ξεκινάς διαπραγματεύσεις έχοντας εκ των προτέρων αποδεχθεί δημόσια τις απαιτήσεις των απέναντι, τότε κινδυνεύεις να βρεθείς μπροστά σε μια κακή συμφωνία, με πιθανότατες αρνητικές επιπτώσεις • δεν αρκεί να δηλώνεις πως δεν θα επαναληφθεί η αποτυχημένη Συμφωνία του Μινσκ, πρέπει και να το εξασφαλίζεις παντί τρόπω. Κοντολογίς, χάρη σε λίγες επιπόλαιες κουβέντες της αμερικανικής ηγεσίας, ο Πούτιν έφτασε να θεωρείται θριαμβευτής ανάμεσα σε όσους ενημερώνονται από τα τρολ και τους τίτλους των ΜΜΕ, ενώ ο Τραμπ αναξιόπιστος σύμμαχος και εταίρος.
Αρκετοί επικοινωνιολόγοι αποδίδουν τις λεκτικές υπερβολές και λογικές ακροβασίες του Αμερικανού προέδρου σε τακτικισμό • συνδυάζοντάς τες με τον διάσημο πια καταιγισμό προεδρικών διαταγμάτων και με την παρόμοια δραστηριότητα του Έλον Μασκ, εντοπίζουν μια προσπάθεια περαιτέρω συσπείρωσης της εκλογικής βάσης εν όψει των midterms του 2026. Το επιτελείο του Λευκού Οίκου προσπαθεί να στήσει ψεύτικες νίκες και επικοινωνιακά τετελεσμένα, αδιαφορώντας για την ουσία των πραγμάτων. Σκοπός είναι να πειστεί η αμερικανική κοινωνία πως το Οβάλ Γραφείο προωθεί ραγδαίες αλλαγές παντού, τις οποίες τελικά κανείς δεν θα μπορέσει να εμποδίσει, είτε πρόκειται για δικαστές, είτε για το Κογκρέσο, είτε για την κοινωνία των πολιτών, είτε για τα φιλελεύθερα μίντια, είτε για ξένους παράγοντες. Σκοπός είναι να πειστούν όλοι ότι επιτέλους θα…αδειάσει ο βάλτος (drain the swamp), και θα κλείσει η σπουδαιότερη εκκρεμότητα του 2016.
Η παραπάνω -μάλλον κοντόφθαλμη- τακτική θα μπορούσε να προσφέρει άμεσα εσωτερικά οφέλη στον Τραμπ, όπως στενότερο έλεγχο των νομοθετικών σωμάτων και του Ανώτατου Δικαστηρίου (ειδικά για το δεύτερο υπήρξε και αντίστοιχη άγαρμπη απόπειρα το 1937, από τον Ρούζβελτ). Εν τούτοις, την ίδια στιγμή υπονομεύει τη διεθνή θέση των ΗΠΑ, με επικίνδυνες απρόβλεπτες συνέπειες για τις ισορροπίες σε όλο τον πλανήτη. Στη μεταψυχροπολεμικη περίοδο οι Αμερικανοί λειτούργησαν ως εγγυητές της παγκόσμιας τάξης, δια του διεθνούς δικαίου μα και των όπλων τους. Σίγουρα προχώρησαν σε απαράδεκτες επεμβάσεις (χαρακτηριστική εκείνη στο Ιράκ το 2003) που ακολουθήθηκαν από αμέτρητα αθώα θύματα, όμως σε γενικές γραμμές θεωρούνταν πολύ πιο τίμιος…δυνάστης σε σχέση με άλλους • δεν είναι τυχαία η μαζική ένταξη των ανατολικοευρωπαϊκών κρατών στους ευρωατλαντικούς θεσμούς αμέσως μετά την κατάρρευση του Παραπετάσματος. Έχοντας τούτη την έξωθεν καλύτερη μαρτυρία, επέβαλαν το δολάριο ως παγκόσμιο αποθεματικό και συναλλακτικό μέσο, τα δε κρατικά και εταιρικά αξιόγραφά τους εξακολουθούν να είναι περιζήτητα. Τώρα, για χάρη μικροκομματικών στόχων με αμφίβολο αποτέλεσμα, διακινδυνεύουν τα πάντα. Με τον Τραμπ στο τιμόνι, οι ΗΠΑ σπρώχνουν τον κόσμο μας σε μια αβέβαιη μεταβατική περίοδο, σε μια εποχή τεράτων με εντελώς άγνωστη κατάληξη. Δυστυχώς ζούμε σε ασυνήθιστα ενδιαφέροντες καιρούς.
14°
