Ο θάνατος του Ραϊσί, το ένταλμα σύλληψης Νετανιάχου και οι χώρες-παρίες της Μέσης Ανατολής

Έως και τον θάνατό του ο Εμπραχίμ Ραϊσί ήταν ο πλέον υπάκουος, ο πιο δουλικός πρόεδρος στην ιστορία της Ισλαμικής Δημοκρατίας του Ιράν έναντι της Ανώτατης Θρησκευτικής Αρχής, του «Υπέρτατου Καθοδηγητή». Για την ακρίβεια, όλοι ανεξαιρέτως οι προκάτοχοί του είχαν τελικά πέσει σε δυσμένεια. Ο Ραϊσί, ο αποκαλούμενος «Χασάπης της Τεχεράνης», ήταν ο πολιτικός, δικαστικός και διοικητικός υπεύθυνος χιλιάδων εκτελέσεων αντικαθεστωτικών πολιτών, από την ηλικία των 25 ετών καθοδηγητικό γρανάζι των επιτροπών θανάτου των Φρουρών της Επανάστασης. Ένας από τους 4 ανθρώπους με δικαίωμα ζωής και θανάτου επί των πολιτών που συλλαμβάνονταν για αντικαθεστωτική στάση ή δράση κατά τη διάρκεια της Περιόδου του Τρόμου στο μετα-επαναστατικό Ιράν του Αγιατολάχ Χομεϊνί. Κατά τη διάρκεια της καριέρας του ανέλαβε ανώτατα δικαστικά αξιώματα, που του έδιναν την απόλυτη εξουσία να ασκεί δικαίωμα ελέγχου στις ζωές των συμπολιτών του. Μέχρι τον βίαιο θάνατό του εκπροσωπούσε την περσική εκδοχή της «Ζωής των Άλλων» στην πλέον βάρβαρη μορφή που θα μπορούσε να φανταστεί το ανθρώπινο μυαλό. 

O Ραϊσί ήταν ο θεσμικός εκτελεστής των ανθρώπων που εναντιώνονταν στην εξουσία των θρησκευτικών ταγών της εξουσίας. Τα χέρια του βάφτηκαν με αίμα εκατοντάδων εφήβων, κυρίως κοριτσιών αλλά και αγοριών, που αψήφησαν τη μαντίλα του Ισλάμ και διεκδίκησαν αξιοπρεπείς όρους κοινωνικής διαβίωσης. Ο Ραϊσί βρίσκεται πίσω από κάθε σημαντική επιχείρηση στο Ιράν κατά πολιτών που επιχείρησαν να αμφισβητήσουν το θεοκρατικό καθεστώς. Πίσω από κάθε επιχείρηση λογοκρισίας, απαγόρευσης βιβλίων και έργων τέχνης.  Ήταν η ίδια η ψυχή του καθεστώτος καταπίεσης και ενεργούς καταστολής με όχημα και εκτελεστικό βραχίονα τους Φρουρούς της Επανάστασης.

Η δουλικότητά του έναντι της ανώτατης θρησκευτικής ηγεσίας της χώρας τού επέτρεψε τελευταίως να διεκδικήσει με αξιώσεις την διαδοχή του Υπέρτατου Καθοδηγητή Αγιατολάχ Aλί Χαμενεΐ, ο οποίος κατά πληροφορίες ασθενεί βαρέως.

Ο υπεσυντηρητισμός του Ραϊσί και ο φανατικός αντιδυτικισμός του, η ιδεολογική του ταυτοποίηση με το ευρασιατικό μοντέλο και η απόφασή του να προτάξει τις σχέσεις του Ιράν με την Κίνα και τη Ρωσία θα οδηγούσαν την Τεχεράνη σε ακόμη μεγαλύτερη ρήξη με τη Δύση. Ο Ραϊσί ήταν ο κλασικός πολιτικός ανατολικού τύπου, ο οποίος δεν θα είχε κανέναν ηθικό ενδοιασμό να σύρει τη χώρα του σε μια πολεμική αναμέτρηση, αρκεί η αναμέτρηση αυτή να κατέληγε σε επέκταση της επιρροής του Σιιτισμού στην υφιστάμενη γεωγραφία του Ισλάμ και την ακόμη μεγαλύτερη γεωπολιτική επιρροή της Τεχεράνης έναντι των Σουνιτών - αραβικών κρατικών οντοτήτων της περιοχής.

Οι οργανώσεις της αντιπολίτευσης στο Ιράν και οι πυρήνες αντίστασης στο θεοκρατικό καθεστώς θεωρούν πως ο Ραϊσί ήταν πίσω από το κύμα καταστολής του κινήματος των νεαρών πολιτών, που ξέσπασε με αφορμή τη δολοφονία της Mahsa (Jina) Amini το 2022. Ήταν το κορίτσι που κατηγορήθηκε για άσεμνη περιβολή και απρεπή συμπεριφορά, διότι αρνήθηκε να φορέσει χιτζάμπ. Δολοφονήθηκε από τους βασανιστές της στις φυλακές των Φρουρών της Επανάστασης, όπως και δεκάδες –αν όχι εκατοντάδες– άλλα παιδιά μετά το κύμα συμπαράστασης που εκδηλώθηκε στην Περσία.

Ο Εμπραχίμ Ραϊσί ήταν επίσης ένας από τους πιο ένθερμους υποστηρικτές της επιστροφής της λεγόμενης Αστυνομίας Ηθών, αυτού του ανελέητου και τρομοκρατικού μηχανισμού στους δρόμους του Ιράν, καλώντας σε σκληρό αγώνα κατά των γυναικών που βγαίνουν στους δρόμους χωρίς χιτζάμπ. 

Επισημαίνει η «Le Monde» της 20ης Μαΐου: «Αυτός ο απόγονος του Προφήτη (όπως προφανώς θα διατεινόταν σε περίπτωση που θα ανακηρυσσόταν Υπέρτατος Καθοδηγητής) έδειξε την αδιάκοπη πίστη του στον σκληρό πυρήνα της Ισλαμικής Δημοκρατίας του Ιράν, συμπεριλαμβανομένου του Ανώτατου Οδηγού, των Φρουρών της Επανάστασης (ιδεολογικός στρατός της χώρας) και του μηχανισμού ασφαλείας της χώρας παίζοντας σημαντικό ρόλο σε όλες σχεδόν τις περιπτώσεις παραβίασης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων από την επανάσταση το 1979».

Το 1988, ο Εμπραχίμ Ραϊσί ήταν ένας από τους τέσσερις θρησκευτικούς δικαστές που καταδίκασαν χιλιάδες πολιτικούς κρατούμενους σε θάνατο. Έχοντας γίνει εισαγγελέας της Τεχεράνης το 2014, προήχθη στη συνέχεια στη θέση του επικεφαλής του δικαστικού συστήματος πέντε χρόνια αργότερα. Την ίδια χρονιά μπήκε στη μαύρη λίστα των Ιρανών ηγετών, που επιβλήθηκε από τις Ηνωμένες Πολιτείες για «συνενοχή σε σοβαρές παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων».

Το καθεστώς είναι υποχρεωμένο να προκηρύξει εκλογές για την εκλογή νέου προέδρου της Δημοκρατίας. Πρόκειται για ένα παιγνίδι στημένο εξαρχής. Για τον λόγο αυτόν, οι πολίτες του Ιράν δεν προσέρχονται στις κάλπες. Στις τελευταίες προεδρικές εκλογές ο Ραϊσί εξελέγη με μια αποχή ρεκόρ στην ιστορία της Ισλαμικής Δημοκρατίας με κάτω από το 50% των εγγεγραμμένων να ψηφίζουν. Κόλαφος.

Πολλά ερωτήματα διατυπώθηκαν ήδη για το μέλλον της Περσίας. Κανένας, ωστόσο, εκ των σοβαρών αναλυτών που διαθέτουν γνώση και προσωπική εμπειρία όσον αφορά την πολιτική πραγματικότητα στην Τεχεράνη δεν αναμένει σημαντικές εξελίξεις. Ούτε οι «άσπονδοι γείτονες» του Ιράν, κυρίως η Σαουδική Αραβία,  βλέπουν ανατροπές. Οι υποψήφιοι για την προεδρία στις επερχόμενες εκλογές δεν αναμένεται να αμφισβητήσουν το πολιτικό status quo. Ένας από αυτούς, και κατά παράβαση των λεχθέντων από τον Αγιατολάχ Χομεϊνί περί δυναστειών, ενδέχεται να είναι ο γιος του σημερινού Υπέρτατου Καθοδηγητή, του Aγιατολάχ Χαμενεΐ. 

Στην άλλη άκρη του κόσμου ένας διεθνής θεσμός προσέθετε μία ακόμη διάσταση στο ήδη βεβαρημένο γεωπολιτικά και γεωστρατηγικά τοπίο της ευρύτερης Μέσης Ανατολής. Τη διάσταση της Περιφερειακής Ζώνης με χώρες παρίες.

Η δημοκρατική δύση και οι χώρες παρίες

«Δεν θα μπορούσα να είμαι πιο σαφής. Όσοι δεν συμμορφώνονται με τον νόμο, δεν πρέπει να παραπονεθούν αργότερα όταν το Γραφείο μου αναλάβει δράση». Και όντως ο Εισαγγελέας του Διεθνούς Δικαστηρίου, Καρίμ Χαν, δεν θα μπορούσε να ήταν σαφέστερος.  Όπως ιδιαίτερα σαφής ήταν και ο σχετικός  τίτλος της «Jerusalem Post» τη Δευτέρα 20 Μαΐου. «Έφθασε και αυτή η ημέρα. Το Διεθνές Δικαστήριο εξέδωσε εντάλματα σύλληψης για τον Νετανιάχου και τον Γκαλάντ και τους ηγέτες της Χαμάς».

Τόσο η «Haaretz» όσο και η «Jerusalem Post» ήταν σαν να το περίμεναν εδώ και καιρό. Από το Αφγανιστάν, το Ιράν, το πρώην Ιράκ, τη Συρία (γιατί όχι και την Τουρκία), αλλά τώρα και το Ισραήλ, τα παλαιστινιακά εδάφη, τα σκοτεινά αραβικά βασίλεια, μιλάμε για μια ολόκληρη υποήπειρο που έχει περάσει ή ζούσε μονίμως σε καθεστώτα νομικής ανυποληψίας και θεσμοποιημένης παραβατικότητας και συστηματικής παραβίασης της Χάρτας του ΟΗΕ. Το να χαρακτηριστούν όλες οι προαναφερθείσες χώρες σε κράτη παρίες είναι ζήτημα χρόνου ή απλά εκτίμησης και ειδικών συμφερόντων.  

Πρώτη η εβραϊκή εφημερίδα «Haaretz» διερωτήθηκε εδώ και εβδομάδες αν η μοναδική πραγματική Δημοκρατία της Μέσης Ανατολής, δυτικού τύπου και προδιαγραφών, έχει περάσει τη λεπτή  αόρατη γραμμή. Αυτή της συστηματικής παραβίασης των κανόνων μιας πολιτισμένης, δυτικής δημοκρατικής διοίκησης. 

Όταν η Κάρλα ντελ Πόντε ανέλαβε να διεκπεραιώσει τη δίκη για την Πρώην Γιουγκοσλαβία, εκδίδοντας τα εντάλματα σύλληψης ηγετών από την εμπόλεμη ζώνη, όλες οι δυτικές χώρες στήριξαν τις ενέργειές της. Ο Μιλόσεβιτς, ο Μλάντιτς, Κροάτες φασίστες και Βόσνιοι εγκληματίες καταδικάστηκαν. Τότε όλη η Δύση καλωσόρισε τις αποφάσεις του Δικαστηρίου.

Η ιστορική απόφαση του Διεθνούς Δικαστηρίου να εκδώσει εντάλματα σύλληψης για όλους τους πρωταγωνιστές του δράματος  στη Γάζα, θέτει αυτήν καθ’ εαυτήν τη Δύση ενώπιον ενός υπαρξιακού ζητήματος. Θα στηρίξει αυτήν την απόφαση; Θα επιδείξει θάρρος και κυρίως θα αποδείξει πως διακατέχεται από ωριμότητα και ανακλαστικά πολιτικής επιβίωσης; Ήταν ήδη ορατό το ενδεχόμενο να τεθεί σε διεθνή απομόνωση ο πρωθυπουργός του Ισραήλ, Μπένζαμιν Νετανιάχου. Το Διεθνές Δικαστήριο εξισορρόπησε την κατάσταση αποφασίζοντας τη καταδίωξη και της ηγεσίας της Χαμάς.

«Is Israel Becoming a Pariah State?». Το ερώτημα το υποβάλλει η «Haaretz» με άρθρο της στις 21 Μαρτίου 2024. Δύσκολα θα περίμενε κανείς από ένα ισραηλινό έντυπο να αναρωτιέται κάτι τέτοιο. Και όμως. Σε αυτήν την εκτεταμένη περιοχή του κόσμου, τα κράτη παρίες είναι  μια συνήθης ιστορική πραγματικότητα.

 Κινδυνεύει, λοιπόν, η Δημοκρατία στο Ισραήλ; Παραβιάζονται τα ανθρώπινα δικαιώματα σε μια χώρα, όπου κάθε τέτοια σκέψη είναι θεωρητικά αδιανόητη;

Πριν από δύο εβδομάδες σε πρωτοσέλιδο της ίδιας εφημερίδας δημοσιευόταν το εξής ρεπορτάζ. Ένας φωτορεπόρτερ, o Άλεξ Λέβακ, που ταξίδευε μαζί με συναδέλφους του κάπου στη Γάζα εντός οχήματος, το οποίο συνοδευόταν από ένοπλο Ισραηλινό στρατιώτη, ζήτησε για κάποιο λόγο να βγει από το αυτοκίνητο. Ο  Ισραηλινός στρατιώτης που επιτηρούσε την ομάδα σήκωσε το όπλο του και ρώτησε τον φωτορεπόρτερ «Είσαι Εβραίος;». Σχολιάζει λοιπόν η εφημερίδα «Haaretz»: «Πρόκειται για μια ερώτηση που ποτέ και κανένας δεν θα έπρεπε να απευθύνει σε έναν άνθρωπο όπου της Γης». Και θα συμπληρώναμε με το αυτονόητο. Κανένας Εβραίος, πολίτης του Ισραήλ, δεν νομιμοποιείται να απευθύνει ένα τέτοιο ερώτημα «Are you Jewish?» σε έναν οποιοδήποτε άνθρωπο. Ποτέ μετά το Ολοκαύτωμα. Εικοσιτέσσερις ώρες μετά την ιστορική απόφαση του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου, η ίδια ισραηλινή εφημερίδα κυκλοφόρησε την Τρίτη 21 Μαΐου με τον εξής τίτλο: «ICC Prosecutor Khan Has Created a New Reality for Israel - and It Could End Badly». Τουτέστιν, μεθερμηνευόμενο, ο Εισαγγελέας του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου εγκαινιάζει μια νέα πραγματικότητα για το Ισραήλ. Το ζήτημα θα μπορούσε να εξελιχθεί πολύ άσχημα.

Στη Μέση Ανατολή διακυβεύεται για μία ακόμη φορά η πολιτική ταυτότητα της Δύσης. Τα όρια είναι σχεδόν αδιόρατα και τα περιθώρια ελιγμών στενεύουν επικίνδυνα. Το ζήτημα δεν αφορά μόνον την τρέχουσα πολιτική και τις στρατηγικού επιπέδου ισορροπίες. Αφορά κυρίως την ψυχή της Δημοκρατίας (Republic) και τους κανόνες που θεσπίστηκαν με αίμα, δάκρυα και ιδρώτα.