«Η Χώρα των Τεράτων» του Maurice Sendak: Κριτική για το βιβλίο που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Παπαδόπουλος σε μετάφραση Γιάννη Παλαβού.
Πολλοί λένε –και όχι μόνο αναγνώστες, αλλά κριτικοί λογοτεχνίας, ιστορικοί, και εξειδικευμένοι οργανισμοί– πως αυτό είναι το καλύτερο παιδικό βιβλίο που γράφτηκε ποτέ. Αν μη τι άλλο, φιγουράρει διαρκώς στις πρώτες θέσεις κάθε λίστας με τα καλύτερα βιβλία για παιδιά που συντάσσεται τα τελευταία σχεδόν εξήντα χρόνια.
Υπάρχουν όμως και άλλοι δύο τρόποι για να διαπιστώσεις την ποιότητά του. Ο ένας είναι πόσο ελκύει τα παιδιά, και κυρίως πόσες φορές θα σου ζητήσουν να τους το ξαναδιαβάσεις – δηλαδή, να το διαβάσετε μαζί. (Η συνήθης απάντηση εδώ είναι: «Άπειρες».) Ο δεύτερος έχει να κάνει με τους ενήλικες: κάθε καλό παιδικό βιβλίο ΟΦΕΙΛΕΙ να είναι ένα ψυχωφελές, διασκεδαστικό, ευχάριστο ή και απολαυστικό βιβλίο ΚΑΙ για έναν πεπειραμένο ενήλικα αναγνώστη. Αλλιώς ΔΕΝ είναι καλό. (Δεν σημαίνει ότι δεν θα αρέσει στα παιδιά ένα βιβλίο που ο εν λόγω πεπειραμένος ενήλικας αναγνώστης θα βρει κακό, βαρετό, ασήμαντο κ.ο.κ. Σημαίνει όμως ότι δεν είναι καλό βιβλίο.)
Η «Χώρα των Τεράτων» πληροί όλες τις παραπάνω προϋποθέσεις και με το παραπάνω. Για την ακρίβεια, είναι πολύ περίεργο να μην αρέσει σε κάποιον, και ακόμη πιο περίεργο να μην τον εντυπωσιάσει. Και εδώ μιλάμε για τους ενήλικες. Τα παιδιά –ακόμη και εκείνα που στην αρχή απλώς θα τα ξαφνιάσει– απλώς θα μαγευτούν. Και θα το διαβάσουν (παρέα με τον ενήλικα που τα φροντίζει) ξανά και ξανά και ξανά. Μέχρι να χαλάσει το βιβλίο, να ξεκολλήσει το εξώφυλλο και να πρέπει να αγοραστεί καινούργιο αντίτυπο. Δεν υπάρχουν πολλά τέτοια βιβλία στην παγκόσμια παιδική λογοτεχνία. Εδώ έχουμε να κάνουμε με το απόλυτο, το αρχετυπικό picture book.
Για όλους αυτούς τους λόγους προξενεί εντύπωση το γεγονός ότι μέχρι σήμερα δεν είχε εκδοθεί στη γλώσσα μας. Η πολυτελής έκδοση που κυκλοφόρησαν οι Εκδόσεις Παπαδόπουλος (σε μετάφραση Γιάννη Παλαβού) είναι, παραδόξως, η πρώτη στα ελληνικά. Και, μολονότι κατανοούμε πως ένα βιβλίο σαν κι αυτό – ένα βιβλίο στο οποίο πρωταγωνιστεί ένα «κακό» παιδί· ένα κακό παιδί και… τέρατα– όντως δεν είχε θέση σε μία βαθιά συντηρητική κοινωνία όπως η ελληνική του τέλους της δεκαετίας τού ’60 και του ’70, ή, ακόμη χειρότερα, στην υπερπολιτικοποιημένη δεκαετία τού ’80, και πάλι δεν μπορεί παρά να μας κάνει μεγάλη εντύπωση αυτή η βιβλιογραφική έλλειψη.
Τα σχέδια του Σέντακ είναι μαγικά, αστεία, γαργαντουικά, παιχνιδιάρικα, βαριά σαν σύννεφα και ανάλαφρα σαν όνειρα μαζί –όλο το βιβλίο άλλωστε είναι ένα όνειρο–, γεμάτα χρώμα, αναφορές και «ήρεμους» συμβολισμούς – ή, αν θέλετε, και κανέναν. Ο μικρός Μαξ, ο πρωταγωνιστής μας, μπορεί να είναι ο μυθικός Οδυσσέας, αλλά μπορεί να είναι και οποιοδήποτε παιδί θέλει απλώς να κάνει μια σκανταλιά – ή και περισσότερες. Η «Χώρα των Τεράτων» είναι ένα ανατρεπτικό, «αναρχικό» βιβλίο-ύμνοςστη δύναμη της φαντασίας, ένα ραπ τραγούδι για την υπόσχεση της αγάπης, για την ανάγκη της ελευθερίας, και για το παιχνίδι με το ακατόρθωτο. Και βέβαια για τα τέρατα. Και για μια πάντα ζεστή σούπα.
Το βιβλίο έχει πουλήσει πάνω από 25.000.000 αντίτυπα παγκοσμίως, έχει μεταφραστεί σε πάνω από 30 γλώσσες, έχει αγαπηθεί από παιδιά, από παιδιά που έγιναν γονείς, και από γονείς που έγιναν παππούδες, και εξακολουθεί να διαβάζεται και να αγαπιέται από τις νέες γενιές όπου γης.
18°
