Ο Βασίλης Ι. Μπενόπουλος «Σε μια στιγμή»

«Προσπαθώ –εδώ και μήνες– και ίσως πάρει χρόνια, να παρατηρήσω την αναπνοή χωρίς να την επηρεάσω. Είναι ίσως το δυσκολότερο πράγμα, και το πιο απλό. Μόλις προσπαθήσεις να παρατηρήσεις τον ρυθμό της αναπνοής σου, αρχίζεις να την ελέγχεις. Αυξομειώνεις ταχύτητα, σταματάς, ξαναρχίζεις. Στόχος να μπορείς να δοθείς ελεύθερα στην παρατήρηση, με όλο το εύρος των αισθήσεών σου. Υπομονή–. Η παρατήρηση έχει μια γλυκιά σοφία. Δεν προσφέρει καμία κρίση, δεν κατηγορεί, δεν μπερδεύει το φαινόμενο –αυτό που παρατηρεί– με καμία ηθική διάσταση ή προβληματισμό, δεν καλύπτει το φαινόμενο με το πέπλο του παρατηρητή. Παρατηρεί αυτό που είναι, που δεν είναι τίποτα άλλο από αυτό που είναι».

Ο Βασίλης Ι. Μπενόπουλος γεννήθηκε στην Αθήνα το 1998. Ζει στο Λονδίνο και σπουδάζει Πολιτικές Επιστήμες, Φιλοσοφία και Δίκαιο (LLB) στο Dickson Poon School of Law του King’s College London. Έχει δημοσιεύσει κείμενα στην εφημερίδα «Καθημερινή» και στο λογοτεχνικό περιοδικό Νέα Εστία. Μόλις κυκλοφόρησε το πρώτο του βιβλίο με διηγήματα με τίτλο «Σε μια στιγμή» από τις εκδόσεις Αρμός. Μιλάει στην Athens Voice για την πρώτη του συγγραφική προσπάθεια, την Ευρωπαϊκή Ένωση και το Brexit, μέσα από τα μάτια ενός φοιτητή στο Λονδίνο.

Ποια ήταν τα ερεθίσματα για να γράψεις το βιβλίο «Σε μια στιγμή»;
Νομίζω ο Hemingway είχε πει ότι ένα έργο πρέπει να μπορεί να σταθεί μόνο του, να υπερασπιστεί τον εαυτό του, να λύσει όλα τα ερωτήματα – να αρχίζει και να τελειώνει χωρίς να χρειάζεται επεξηγήσεις, εισαγωγές, σχόλια ή διευκρινίσεις. Σκέφτομαι τώρα, όμως, πως κανένα έργο τέχνης δεν στέκεται μόνο του και ανεξάρτητα από τον δημιουργό του. 

Έγραψα τις ιστορίες σε μια διαδικασία διαλογισμού, παρατήρησης δηλαδή. Πιστεύω πως ο ρόλος του συγγραφέα δεν είναι να χαρακτηρίσει αλλά να περιγράψει, όχι να σου πει τι έγινε αλλά να σου δείξει. Ή ακόμα καλύτερα, να υπαινιχθεί. Να αφήσει τον αναγνώστη να βγάλει νόημα από το διάλογο, τις κινήσεις κ.λπ. Είναι δύσκολο, και κανείς δεν μπορεί να το καταφέρει, μπορεί μόνο να προσπαθήσει. Ο στόχος μου ήταν να σπρώξω τον αναγνώστη μέσα σε χώρους και καταστάσεις χωρίς καμία εξήγηση και να τον αφήσω να παρατηρήσει κι αυτός. Στις ιστορίες προσπάθησα απλά να ξεδιπλώσω την εικόνα, και να αφήσω τον αναγνώστη να κατανοήσει τους χαρακτήρες και τις συνθήκες. Προσπάθησα σε κάποιες στιγμές να εξαφανίσω τον αφηγητή. Τελικά όμως δεν υπάρχει τρόπος να γράψεις για οτιδήποτε χωρίς να παρουσιάσεις μια περιορισμένη οπτική του. Ο αφηγητής, ο συγγραφέας, όσο και αν προσπαθεί να κρυφτεί, είναι εκεί. Έγραψα τις ιστορίες ανάμεσα στο Λονδίνο και την Αθήνα.  

Βρίσκουμε αυτοβιογραφικά στοιχεία μέσα στο βιβλίο;
Κάθε συγγραφέας, καθώς γράφει, ενσωματώνει στο κείμενό του εικόνες, φράσεις, σκέψεις και φιγούρες από την ζωή του, τα ταξίδια του, τις αναμνήσεις του. Αυτό είναι μια φυσική διαδικασία, και κάνει το κείμενο πιο ειλικρινές και πιο αληθινό. Αυτό δεν σημαίνει ότι το βιβλίο είναι δημοσιογραφικό. Συνήθως ένας χαρακτήρας, για παράδειγμα, είναι ένας συνδυασμός από τρία ή τέσσερα αληθινά πρόσωπα, προσαρμοσμένος στη δομή και την έκταση της ιστορίας. Η εντατική ενασχόλησή μου με την ανατολική φιλοσοφία τον τελευταίο χρόνο επηρέασε τις σκέψεις μου και με πολλούς τρόπους το βιβλίο είναι προϊόν αυτής της περιόδου.

Ποια βιβλία διάβασες πρόσφατα και ποιοι είναι οι αγαπημένοι σου συγγραφείς;
Οι ιστορίες του Edgar Allan Poe ήταν η εισαγωγή μου στο shortstory, και γι’ αυτό τον κρατάω πάντα κοντά μου. Επανέρχομαι στον Borges συχνά, και κάθε φορά μου αρέσει περισσότερο. Η δουλειά του γύρω από το άπειρο και πάνω στη Βιβλιοθήκη της Βαβέλ έχει καθορίσει τον τρόπο που βλέπω την έννοια της συγγραφικής δημιουργίας. Επανέρχομαι επίσης στα διηγήματα του Salinger, τα οποία θεωρώ συγκλονιστικά. Το βιβλίο Nine Stories περιέχει μερικά από τα κορυφαία διηγήματα του 20oύ αιώνα. Διάβασα στο «New Yorker» πρόσφατα την εξήςφράση: «Νo creative writer, if they are honest, can swallow another contemporary». Η αλήθεια όμως είναι πως απολαμβάνω πάρα πολύ τα βιβλία του Patrick Modiano, ο οποίος πήρε το Νόμπελ το 2014. Η δουλειά του πάνω στη μνήμη είναι πολύ ενδιαφέρουσα και συχνά κρατάω σημειώσεις πάνω στους τρόπους με τους οποίους χτίζει ατμόσφαιρα και παρουσιάζει τις φιγούρες στα βιβλία του. Θέλω κάποια στιγμή να του γράψω. Αυτή τη στιγμή διαβάζω τον πρώτο τόμο από τις «Ακυβέρνητες πολιτείες» του Τσίρκα.

Από νεαρή ηλικία αρθρογραφείς για θέματα Ευρωπαϊκής Ένωσης και όχι μόνο. Με την κρίση του προσφυγικού, με το Brexit προ των πυλών, ποιες είναι οι νέες προκλήσεις που έχει να αντιμετωπίσει η Ευρωπαϊκή Ένωση;
Νομίζω πως όλος ο πλανήτης πέρασε μέσα από μια μεγάλη κρίση την τελευταία δεκαετία, και είδαμε πολλές αλλαγές στην οικονομία και στην κοινωνία. Η επόμενη δεκαετία, που ξεκινάει τον Ιανουάριο του 2020, θα είναι μια φρέσκια δεκαετία, με νέες αλλαγές. Αν όμως η προηγούμενη δεκαετία ήταν η δεκαετία της σύγκρουσης, της αποσάθρωσης και της αμφισβήτησης, η επόμενη θα είναι αυτή της δημιουργίας, της προόδου και της ισορρόπησης. Η Ευρωπαϊκή Ένωση πέρασε μέσα από μια βαθιά κρίση αμφισβήτησης. Τα επόμενα χρόνια, καθώς σταθεροποιείται η νέα τάξη πραγμάτων, η ΕΕ θα αναγκαστεί να πάρει μεγάλες αποφάσεις για τον τρόπο που διοικείται. 

Σαν φοιτητής στο Λονδίνο πώς βλέπεις το όλο θέμα του Brexit και πώς επηρεάζει αυτό τις σχέσεις μας με τους Βρετανούς;
Νομίζω ότι τα πράγματα δεν είναι όσο τραγικά όσο φαίνονται. Ενώ πιστεύω πως το Ηνωμένο Βασίλειο θα ήταν πιο ασφαλές και πιο δυνατό παραμένοντας στην ΕΕ, θεωρώ πως αυτή τη στιγμή, η αναστροφή του Brexit θα προκαλούσε ακόμα μεγαλύτερες αντιδράσεις στην κοινωνία, που παραμένει διχασμένη και απηυδισμένη. Το Brexit φαίνεται πως θα προχωρήσει μετά τις εκλογές, και μέχρι στιγμής, ανεξάρτητα από ό,τι γράφουν τα πρωτοσέλιδα, όλα προχωρούν όπως προβλέπουν οι κανόνες του Συντάγματος. Το Ηνωμένο Βασίλειο είναι μια πολύ ώριμη δημοκρατία με ισχυρότατους θεσμούς και πολλή δυνατή ισορροπία ανάμεσα στις εξουσίες. Τα δικαστήρια ελέγχουν την κυβέρνηση σε κάθε της βήμα, όπως και το Κοινοβούλιο. Ακόμα και η προκήρυξη των εκλογών ήταν μια λογική λύση στο κοινοβουλευτικό αδιέξοδο. Η διαδικασία της εξόδου από την ΕΕ είναι αργή και δυναμική, καθώς υπάρχουν πολλοί και διαφορετικοί παίκτες που προσπαθούν να καθορίσουν το τελικό αποτέλεσμα. Χρειάζεται ψυχραιμία. Είμαι αισιόδοξος πως οι σχέσεις μας με τους Βρετανούς δεν θα αλλάξουν. Η Ευρώπη έχει διασφαλίσει ότι τα δικαιώματα των πολιτών της, για τώρα τουλάχιστον, θα παραμείνουν.

Γράφεις κάθε μέρα;
Προσπαθώ να αφιερώνω λίγη ώρα στο γράψιμο κάθε μέρα, αλλά συχνά δυσκολεύομαι, όχι λόγω χρόνου, αλλά επειδή θεωρώ πως το γράψιμο απαιτεί μνημειώδεις φυσικές αντοχές και ενέργεια και πολλές φορές αισθάνομαι πώς δεν μπορώ να προχωρήσω όπως θα ήθελα. Φαντάζομαι πως αυτό συμβαίνει σε οποιονδήποτε δημιουργεί, και η διαδικασία υπέρβασης αυτής της αμφιβολίας και της κόπωσης είναι κομμάτι της δουλειάς.