16 με 22/9. Η Αθήνα, μουδιασμένη από το κλίμα κατάρρευσης της οικονομίας και με τα σκουπίδια να την πνίγουν, δεν συμμετέχει στο θεσμό. Ανεπίσημα, με διάθεση για δράση και οδηγό τη φαντασία, οι ομάδες της πόλης, ποδηλάτες και πεζοί, παίρνουν την πρωτοβουλία να διεκδικήσουν τους δρόμους από τα αυτοκίνητα.
Σου αρέσει η πόλη σου; Σκουπίδια παντού, ηχορύπανση, καυσαέριο, απουσία ελεύθερων χώρων, κατάληψη πεζοδρομίων από αυτοκίνητα. Δεν μπορείς να μην αναρωτηθείς: πόσο αξιοπρεπές είναι να ζεις υπό αυτές τις συνθήκες, και μάλιστα να τις θεωρείς δεδομένες. Λες και «πόλη» εξ ορισμού σημαίνει βρομιά, θόρυβος, δυσκολία μετακίνησης· λες και, αφού επιλέγουμε τον αστικό τρόπο ζωής, είμαστε καταδικασμένοι να ζούμε στην ασχήμια. Σκέψεις αυτονόητες κι όμως ξεχασμένες στο πίσω μέρος του μυαλού μας ξυπνούν με την ευκαιρία της Ευρωπαϊκής Εβδομάδας Κινητικότητας, ενός θεσμού επίσημα σχεδιασμένου από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή Περιβάλλοντος που καλεί τις πόλεις να δώσουν τη δυνατότητα στους πολίτες να σκεφτούν νέους τρόπους μετακίνησης.
Νέους, δηλαδή άλλους από τον «παίρνω το αυτοκίνητό μου και κατεβαίνω στο κέντρο». Που σημαίνει, απίστευτο χάσιμο χρόνου σε μόνιμα μποτιλιαρισμένους δρόμους, μολυσμένη ατμόσφαιρα, ιδιώτευση, νεύρα, φασαρία. Ζώντας σε μια πόλη που πάσχει από την αλόγιστη χρήση του αυτοκινήτου, η φετινή 10η επέτειος του θεσμού με θέμα «Εναλλακτική Κινητικότητα» έρχεται να μας θυμίσει πόσο αυτό είναι επιζήμιο για την υγεία και την ποιότητα ζωής μας. Καθώς πρόθεση της Διεύθυνσης Περιβάλλοντος της Επιτροπής είναι οι πόλεις να συμμετάσχουν έμπρακτα, προωθώντας εναλλακτικά μέσα έναντι των αυτοκινήτων ιδιωτικής χρήσης, οι προϋποθέσεις για να συμπεριληφθούν στον επίσημο κατάλογο είναι: 1. Επίσημος εορτασμός της «εβδομάδας χωρίς αυτοκίνητο» με εκδηλώσεις στο δήμο. 2. Εφαρμογή ενός τουλάχιστο μόνιμου μέτρου βιώσιμης κινητικότητας (π.χ. ένα νέο πεζόδρομο). 3. Το κλείσιμο ενός δρόμου της πόλης για τα αυτοκίνητα για μία ολόκληρη μέρα.
Οι ευρωπαϊκές πόλεις βλέπουν το θεσμό αυτό σαν ευκαιρία να τεστάρουν τους σχεδιασμούς τους σχετικά με πολιτικές βιώσιμης μετακίνησης... Η Αθήνα, επίσημα τουλάχιστον, έμεινε εκτός. Όπως διαβάζω, πρωτοβουλίες όπως του Θάνου Βλαστού, αναπληρωτή καθηγητή στο ΕΜΠ κι επικεφαλής της Μονάδας Βιώσιμης Κινητικότητας, να συντονιστούν τα αρμόδια υπουργεία, έπεσαν στο κενό.
Κρίμα, γιατί δεν θα στοίχιζε πολλά. Το κλείσιμο ενός δρόμου από τα αυτοκίνητα θα έδινε μια ευκαιρία στους Αθηναίους για μια βόλτα στην πόλη τους και το κάλεσμα σε καλλιτεχνικές και άλλες ομάδες για διάφορες δράσεις θα έβρισκε ανταπόκριση και θα έδινε άλλο χρώμα. Έστω για λίγο. Δεν θα άλλαζε κάτι, δεδομένης και της οικονομικής στενότητας, αλλά έστω σε συμβολικό επίπεδο χειρονομίες από την πλευρά της πολιτείας που θα υπογράμμιζαν μία πιο αισιόδοξη ματιά για το μέλλον αυτής της πόλης, έχουν σημασία. Όπως και η απουσία τους.
Χωρίς κεντρικό σχεδιασμό, λοιπόν, ομάδες επαναδιεκδίκησης του δημόσιου χώρου συντονίζονται με την Εβδομάδα Κινητικότητας, με τους ποδηλάτες, που μας έχουν συνηθίσει ούτως ή άλλως στις ομαδικές τους ποδηλατοπορείες, να συμμετέχουν δυναμικά. Στις 16/9, συμμετέχοντας στην παγκόσμια δράση PARK(ing) Day, οι Lunch Street Party θα «σπείρουν» σε μια θέση ελεγχόμενης στάθμευσης στη Σκουφά ένα… μίνι πάρκο με γλάστρες και σεζλόνγκ «ταΐζοντας» το παρκόμετρο για το χώρο. Στις 17/9 η κίνηση πολιτών ΠΕΖΗ στέλνει κάλεσμα για πορεία με καροτσάκια από την Ακαδημίας μέχρι το Μοναστηράκι με ό,τι διαθέτει ο καθείς (παιδικό, αναπηρικό, για τα ψώνια), σε μια διαδρομή που φαντάζει mission impossible στα αθηναϊκά πεζοδρόμια. Η μεγάλη κατάληψη, πάντως, είναι προγραμματισμένη για τις 18/9, την ημέρα που οι Ποδηλάτ(ισσ)ες αποφάσισαν ποδηλατοπορεία στο κέντρο κλείσιμο της Πανεπιστημίου, με διάφορες δράσεις, σε μια προσπάθεια να θυμίσουν στους εξαγγέλλοντες τα εξαγγελθέντα περί πεζοδρόμησής της.
Υ.Γ. 1. Στις δυνατότητες της βιώσιμης μετακίνησης θα εστιάσει η ημερίδα «Με το ποδήλατο για μια ανθρώπινη πόλη», που διοργανώνεται στο πλαίσιο του Athens Bike Festival (Τεχνόπολη στις 16-18/9) στις 18/9, με τη συμμετοχή του κ. Βλαστού και κεντρικό ομιλητή τον πολεοδόμο Jeff Risom της έμπειρης ομάδας Ghel Architects από την Κοπεγχάγη, η οποία έχει μελετήσει τέτοιες λύσεις για τη Νέα Υόρκη, τo Μέξικο Σίτι, το Ρίο ντε Τζανέιρο.
Υ.Γ. 2 Ο Δήμος Θεσσαλονίκης εντάσσεται στις πόλεις που υλοποίησαν και τα τρία μέτρα και γι’ αυτό περιλαμβάνεται μεταξύ των «χρυσών συμμέτοχων», με εκδηλώσεις όπως πεζοδρομήσεις, χαριστικό παζάρι και μουσικά δρώμενα, καλλιτεχνικές δράσεις. Όπως είπε χαρακτηριστικά ο δήμαρχος Γιάννης Μπουτάρης «στόχος είναι οι παραπάνω δράσεις να αποκτήσουν μόνιμο και τακτικό χαρακτήρα και να περάσουν το μήνυμα στην κοινωνία ότι η μετακίνηση πεζών, ποδηλατών και μέσων μαζικής συγκοινωνίας αποτελούν πρώτη προτεραιότητα αλλά και εναλλακτικό και φιλικό προς το περιβάλλον τρόπο ζωής». Μπράβο στη Θεσσαλονίκη!
Υ.Γ. 3 Το 2010, με θέμα «Μετακινούμαι έξυπνα, ζω καλύτερα», 2.221 τοπικές αρχές, αριθμός ρεκόρ, υπόγραψαν τη χάρτα της Ευρωπαϊκής Εβδομάδας Κινητικότητας και καταχώρισαν τις δραστηριότητές τους στον δικτυακό τόπο της εκστρατείας www.mobilityweek.eu. Οι συμμετέχουσες πόλεις δεσμεύτηκαν να εφαρμόσουν ένα τουλάχιστον μόνιμο μέτρο. Την περασμένη χρονιά, συμμετείχαν 2.178 πόλεις -αριθμός ρεκόρ-, ενώ θεσπίστηκαν 4.441 μόνιμα μέτρα.
Y.Γ. 4 To carpooling.gr είναι μια ανεξάρτητη πύλη που συνδέει τους ταξιδιώτες που κινούνται προς την ίδια κατεύθυνση, φέρνει σε επαφή ανθρώπους που σχεδιάζουν να κάνουν την ίδια διαδρομή και θέλουν να μοιραστούν τα έξοδά του.
10°
