«Για εκείνα τα παρτέρια που αντίκριζα μικρή»

Ας πούμε ότι είμαι εδώ για να σας πω μια ιστορία με εικόνες και λέξεις... Τα παιδικά μου χρόνια ένα χάος. Χάος από παιχνίδι, αναμνήσεις, αφηγήσεις, και τη γιαγιά μου πρωτοστάτη. Να προσπαθεί να μου εξηγήσει κάθε απόγευμα με κουλουράκια και γάλα κακάο γιατί στον κήπο της αντί για μαργαρίτες είχαν φυτρώσει λέξεις. Μια γλάστρα «Πρόσφυγας» στο περβάζι παραπέρα αντί για μπιγκόνιες, τρεις με την ονομασία «Μετανάστευση», και το μπροστινό παρτέρι της αυλής; Ένα παρτέρι «Πόνος». Φυτεμένα απ' όταν ήρθε από την Αλβανία, μάλλον ανθεκτικά στις αντίξοες συνθήκες για να τη συντροφεύουν 60 χρόνια μετά, μαζί και το σοκολατούχο μου γάλα. Λίγα χρονιά μετά, μετά από πολλές ιστορίες και καθημερινά μαθήματα από την κοινωνία ήρθε η αμήχανη στιγμή που αντιλήφθηκα πως δεν ήταν η φύση των φυτών αλλά το αδιάκοπο πότισμα από την Κοινωνία και το Κράτος που μάλλον ολημερίς ολονυχτίς ξημεροβραδιάζονταν για να περιποιούνται τον κήπο μας.

Κάθε απόγευμά μας και μια νέα ιστορία, ένα νέο μάθημα, μια κατάθεση ψυχής από γιαγιά σε εγγονή για το πόσο ξένη ένιωθε όταν ήρθε στην Ελλάδα. Η αντίδρασή μου; Τίποτα παραπάνω από την παιδική αθωότητα του τότε. Ένα χαμόγελο, μια αγκαλιά, γιατί απλά στα 4 μου δεν ήξερα τι σημαίνει πρόσφυγας, μετανάστης, κοινωνική ένταξη, πρόνοια. Οι βαρύγδουπες αυτές έννοιες μού χτύπησαν ξανά την πόρτα στην εφηβεία μου και η παιδική μου αθωότητα δεν ήταν εκεί να με προστατεύσει. Δηλώσεις για το μεταναστευτικό πρόβλημα, βίντεο ανθρώπων που περνούσαν τα σύνορα με βάρκες στα ελληνικά νησιά και φτάνανε οι μισοί από όσοι ξεκίνησαν, εικόνες καθηλωτικές που, ενώ τις μετέδιδε το μαύρο κουτί, ένιωθες λες και ζωντάνευαν στον τοίχο του σαλονιού. Αν δεν με πιστεύετε; Ορίστε κάτι λίγο.

Μια μικρή σκηνή από αυτές που ζωντάνευαν στο σαλόνι μου. Και στη συνέχεια; Δηλώσεις  Ελλήνων του θεάματος, της πολιτικής, των φώτων, ανθρώπων που με μια τους λέξη ασκούν δυστυχώς επιρροή −ως επί το πλείστον− στη μάζα του σήμερα, να μιλάνε για το μεταναστευτικό και το προσφυγικό ζήτημα πιο υποτιμητικά από ποτέ, ή −καλύτερα− να μη μιλάνε καν. Να μιλάνε για ανθρώπους που ελπίζουν, παλεύουν, αναζητούν ένα καλύτερο αύριο, για ανθρώπους που χάνονται καθημερινά στις θάλασσες του Αιγαίου, με πλήρη αδιαφορία. Ή ακόμα χειρότερα, «άνθρωποι» του σήμερα να μην αποδέχονται αυτούς τους μαχητές. Να τους ονομάζουν ξένους, κλέφτες, απατεώνες και να λήγουν το μονόλογό τους με ένα τραγικό (κυριολεκτικά) φινάλε. «ΝΑ ΦΥΓΟΥΝ». Το φινάλε αυτό ηχούσε όχι μόνο στα αφτιά των μαχητών, αλλά και σε εμένα, της τότε έφηβης, συνοδευόμενο από και άλλα τέτοια ντεμοντέ στιχάκια, με το «μας έχουν πάρει τις δουλειές» να έχει κλέψει την παράσταση του τότε. Και δυστυχώς, και του σήμερα...

Από τότε; Άρχισα να μισώ τις ειδήσεις. Και προσπαθώντας να αποφύγω την τηλεόραση του σαλονιού μου, ξεκίνησαν οι πρώτες βόλτες στο κέντρο της πόλης. Και αναζητώντας την ανθρωπιά στους δρόμους της Κυψέλης, όταν πηγαίναμε με τη μητέρα μου στο πατρικό της, αντίκρισα μια αυλαία και ένα φινάλε χειρότερο από εκείνο του μαύρου κουτιού. Ανθρώπους να κοιμούνται στον δρόμο, χωρίς χαμόγελα, χωρίς ελπίδα στα μάτια, στο κρύο και ακόμα πιο κρύα τα βλέμματα και οι κινήσεις των περαστικών που ετοιμαζόντουσαν να περάσουν τη διάβαση. Έψαχνα, έψαχνα παντού. Κάποιον, κάτι, αυτό που στην έκθεση του Λυκείου ονομάζαμε πρόνοια. Και στη συνέχεια κατέληξα να ψάχνω έντρομη την είσοδο του μετρό για να επιστρέψω πίσω στο κλουβί μου. Άρχισα να ψάχνω και ιδού τη βρήκα!

Άρχισα να ενημερώνομαι, να αποκτάω κρίση, να αναζητάω εγώ τους φταίχτες, να αντιλαμβάνομαι πως το μεταναστευτικό και προσφυγικό ζήτημα ήταν πάντα εκεί και συνεχίζει να είναι όσο οι Διεθνείς Οργανισμοί το αγνοούν, όσο η κοινωνία μας το θεωρεί ΠΡΟΒΛΗΜΑ, όσο εμείς δεν είμαστε εκεί. Αλλά περιμένοντας στη γωνία με τα βλέμματά μας να εξακολουθούν να φωνάζουν «μας έχετε πάρει τις δουλειές». Κάπου εκεί ανάμεσα στις φωνές ήρθε −περιέργως− αυτό το μαύρο κουτί που στην αρχή απέφευγα, να φωτίσει το σαλόνι μου. Ήρθε με ένα επεισόδιο μιας σειράς −που ξεχώριζε τότε ανάμεσα στο υπόλοιπο «σκουπιδαριό» γιατί δεν ονόμαζε τα ζητήματα προβλήματα− με δέκα λεπτά εικόνας να διδάξει πως «οι οικονομικοί μετανάστες βοήθησαν την ελληνική οικονομία», πως «οι μετανάστες δεν παίρνουν τις δουλειές μας, αλλά τις δουλείες που δεν θέλουμε», πως «αν δύο σκυλάκια γεννηθούν σε δύο διαφορετικά κομμάτια γης, δεν σημαίνει πως δεν πρέπει να κάνουν παρέα».

Το δεκάλεπτο αυτό μήνυμα το πέρασαν πέρα από τους ηθοποιούς της σειράς και η Ζωντανή Βιβλιοθήκη, μια βιβλιοθήκη στην οποία δεν ξεφυλλίζονται βιβλία αλλά άνθρωποι, από τον Πόντο, την Αλβανία, τη Βουλγαρία μέχρι την Τανζανία και πίσω. Μια μικρή ομάδα εθελοντών κατάφερε με μια τέτοια πρωτοβουλία να κάνει αυτό που δεν έκανε ένα κράτος. Την ένταξη. Μπορεί όχι την οικονομική, αλλά σίγουρα την κοινωνική. Κρίμα που η ομάδα ήταν μικρή και όχι μια ολόκληρη κοινωνία.

Κλείνω τα μάτια. Μυρίζω τα κουλουράκια της γιαγιάς μου. Μεταφέρομαι στο 2019 χωρίς τη Ζωντανή Βιβλιοθήκη και την ομάδα ηρώων της. Οι ήρωές της μεταφέρθηκαν στη Χίο, τη Λέσβο, τη Σάμο. Φύλακες-άγγελοι εκείνων των 3.866 προσφύγων από τους 5.813 που έφτασαν στη Λέσβο, των 685 που ακούμπησαν τη στεριά της Χίου και των 1.262 τυχερών που κατέφθασαν ως τη Σάμο, σύμφωνα με το ΑΠΕ, τον Αύγουστο του 2019. Νέοι εθελοντές, φοιτητές της σχολής μου, Ανθρώπων με το άλφα κεφαλαίο που είναι εθελοντές όχι μόνο στα λόγια αλλά και στην πράξη. Που βοήθησαν στην ένταξη πιο αποτελεσματικά και επαγγελματικά από ευρωπαϊκούς ΜΚΟ. Που άφησαν τα σπίτια τους και εγκαταστάθηκαν στους προσφυγικούς οικισμούς για βδομάδες. Που βοήθησαν με την καρδιά τους. Που ήταν σαν τη Δάφνη.

Η αυλαία στα πάνελ των τηλεοράσεων και της πραγματικότητας δεν έχει πέσει ακόμα. Επιτρέπει ακόμα στον κάθε τηλεθεατή του φανταστικού κα του πραγματικού κόσμου να εντοπίζει την ανευθυνότητα χρόνων, την αδιαφορία σε κάθε πεζοδρόμιο, την ανεπάρκεια σε κάθε φορέα προστασίας, την εθελοτυφλία του καθενός από εμάς, αλλά και την ελπίδα σε μια Ζωντανή Βιβλιοθήκη, σε έναν νέο που θα αποφασίσει να μην πάει για titchu και καφέ αλλά να γίνει εθελοντής. Σε εκείνον τον μετανάστη που κοιμόταν στη Χίο σε σκηνή στους 0 βαθμούς τον χειμώνα και κατάφερε να σταθεί στα πόδια του μόνος.

Η δική μου αυλαία κλείνει με εμένα χωρίς να με προστατεύει η παιδική μου αθωότητα, με εμένα να ελπίζω ακόμα και σήμερα πως κανένα παρτέρι δεν θα έχει τα λουλούδια που είχε το δικό μας. Πως δεν θα έρχεται το Κράτος και η Κοινωνία να τα ποτίζει, αλλά η Κοινωνική Αποδοχή και η Πρόνοια. Πως κανένας 22χρονος δεν θα αντικρίζει μελλοντικά στην αρχική του αυτό που αντικρίζουμε εμείς.