Το «Flesh» του Ντέιβιντ Σολόι, που βραβεύτηκε με Booker, είναι ένα ωμό μυθιστόρημα για το σώμα, την αρρενωπότητα και την κοινωνική άνοδο στη σύγχρονη Δύση.
Νικητής του φετινού λογοτεχνικού βραβείου Bookerείναι ο Καναδός-Ούγγρος συγγραφέας Ντέιβιντ Σολόι, με το μυθιστόρημα «Flesh» που κάποιους αναγνώστες ενθουσίασε μα κάποιους άλλους ξένισε με τον ωμό ρεαλισμό της γραφής του.
Μπορεί ο Σολόι (David Szalay, γεν. 1974) να μην είναι γνωστός στο ευρύ κοινό, χαίρει όμως της εκτίμησης των κριτικών. Δεν είναι, άλλωστε, η πρώτη φορά που ο Σολόι προτάθηκε για το βραβείο Booker. Το 2016 το μυθιστόρημά του AllThatManIs, το οποίο αποτελείται από εννέα κεφάλαια που ακολουθούν ισάριθμους άντρες σε διαφορετικά μέρη και ηλικιακά στάδια της ζωής τους, έφτασε επίσης στην βραχεία λίστα του βραβείου.
Στη συνέχεια τον βλέπουμε να δημιουργεί ερωτική σχέση με την σαραντάχρονη, παντρεμένη γειτόνισσά του η οποία με κάποιο πρόσχημα τον παρασύρει σε μια ερωτική περιπέτεια που θα οδηγήσει στο θάνατο του άντρα της από τα χέρια του Ίστβαν. Μπορεί στη θέα του γυμνού σώματος της ερωμένης του ο Ίστβαν να νιώθει αρχικά απώθηση μα στη συνέχεια δένεται μαζί της και της εκφράζει τον έρωτά του. Ο θάνατος του άντρα της είναι ατύχημα, αλλά ο ήρωάς μας, σοκαρισμένος από την τροπή των γεγονότων και ανίκανος να υπερασπιστεί τον εαυτό του όταν έρχεται αντιμέτωπος με την αστυνομία, καταλήγει στη φυλακή για φόνο.
Το στίγμα του εγκλεισμού στη φυλακή θα καθορίσει την μετέπειτα πορεία του Ίστβαν. Μετά το τέλος της ποινής του, θα βρεθεί στρατιώτης στο Ιράκ για να επιστρέψει ένα χρόνο αργότερα βαθιά τραυματισμένος από όσα έχει βιώσει, θα αρχίσει τις δοσοληψίες με τον υπόκοσμο καταλήγοντας να πουλά ναρκωτικά στα σύνορα Κροατίας-Ουγγαρίας, ώσπου να πάρει τελικά την απόφαση να μεταναστεύσει στο Λονδίνο όπου θα πιάσει δουλειά ως σεκουριτάς σε ένα στριπτιζάδικο στο Σόχο.
Μια τυχαία γνωριμία θα αλλάξει ριζικά την καθημερινότητα του Ίστβαν εξασφαλίζοντάς του πρόσβαση στον κόσμο της οικονομικής ελίτ της Βρετανίας. Ακολουθεί μια σειρά καταιγιστικών γεγονότων και ανατροπών που διατηρούν αμείωτο το ενδιαφέρον του αναγνώστη ως το τέλος.
Ο Σολόι γράφει για τα σημαντικά θέματα που απασχολούν τον μέσο αναγνώστη: τον θάνατο, την ερωτική ευχαρίστηση, την απόκτηση αγαθών, την καθημερινότητα σε μια καπιταλιστική, καταναλωτική κοινωνία, τις ανάγκες και τους περιορισμούς του σώματος και τον τρόπο με τον οποίο αυτό καθορίζει την πορεία μας.
Ο πρωταγωνιστής του Flesh χρησιμοποιεί το σώμα του ως εργαλείο προκειμένου να επιβιώσει, να βγάλει χρήματα, να ανέλθει κοινωνικά. Την ίδια στιγμή, το σώμα του είναι αυτό που τον θέτει σε κίνδυνο, τον οδηγεί στη φυλακή, στον στρατό, στο κρεβάτι της εύπορης κυρίας Nyman – το σώμα σφραγίζει απόλυτα την ταυτότητά του.
Το μυθιστόρημα διερευνά την εμπειρία του να μεγαλώνει κανείς στις κοινωνίες της Δύσης και τους τρόπους με τους οποίους οι αντιλήψεις μας περί αρρενωπότητας διαμορφώνουν την προσωπική ταυτότητα των αντρών.
Η διηγηματική ένταση κορυφώνεται σχεδόν σε κάθε κεφάλαιο, κυρίως μέσω σκηνών όπου κυριαρχεί η δράση, καθώς ο συγγραφέας δεν μας αποκαλύπτει πολλά για την εσωτερική ζωή του πρωταγωνιστή. Ο Σολόι επιλέγει να παρατηρεί τον ήρωα απέξω -πώς κινείται στον χώρο, τι φοράει, τι πίνει και τι τρώει- λες και δεν έχει πρόσβαση στον εσωτερικό του κόσμο.
Η λιτή, ωμά ρεαλιστική γραφή, που αποφεύγει σκόπιμα τη συναισθηματολογία, μπορεί να μην αρέσει σε όλους μα, κατά την άποψή μου, η αφηγηματική οπτική του Flesh εκφράζει άριστα την εποχή μας: την αποσπασματικότητα της σκέψης, την κυριαρχία της εικόνας, την ταύτιση μας με τα προϊόντα που χρησιμοποιούμε ως να είναι σημαντικές επιλογές που εκφράζουν το ποιοι είμαστε, τον άκρατο καταναλωτισμό, την έκφραση των θυμικών καταστάσεων όχι μέσω της γλώσσας μα μέσω της δράσης.
Ο Ίστβαν αποφεύγει την ενδοσκόπηση, παραμένοντας μέχρι τέλους αποξενωμένος από το περιβάλλον του, αποστασιοποιημένος από τα συναισθήματά του, ένα αληθινό αίνιγμα για τον αναγνώστη.
Είναι ένας άντρας που δίνει την εντύπωση ότι δεν αναλαμβάνει πρωτοβουλίες αλλά αφήνει απλώς τη ζωή να τον οδηγεί. Αυτό το βλέπουμε χαρακτηριστικά τόσο στην σχέση του με την γειτόνισσα, όσο και στην σχέση του με την Έλεν, τη γυναίκα της ζωής του. Και στις δύο περιπτώσεις είναι οι γυναίκες που τον επιλέγουν και τον προσεγγίζουν. Ο Ίστβαν αφήνεται σε αυτές λες και δεν μπορεί να αντισταθεί στη μοίρα του. Είμαι μάλιστα ενδιαφέρον ότι και στις δύο περιπτώσεις αρχικά κάνει σεξ με τις γυναίκες χωρίς να τις βρίσκει ιδιαίτερα ελκυστικές, σαν να μην μπορεί να αντισταθεί στην ανάγκη του για σωματική επαφή.
Ο πρωταγωνιστής του Flesh βρίσκεται από την εργατική τάξη της Ουγγαρίας στον κόσμο των πολυεκατομμυριούχων της Βρετανίας, αποτελώντας το νέο αίμα, τον γοητευτικό, μυστηριώδη και λιγομίλητο προλετάριο που ταράσσει τα λιμνάζοντα ύδατα της άρχουσας τάξης. Αν και η ζωή του αλλάζει δραματικά ο ίδιος παραμένει απόμακρος και δύσκολος στην επαφή, ακολουθώντας χωρίς πολλή σκέψη τα ένστικτα και τις επιταγές του σώματός του.
Η κοινωνική του τάξη, οι αντιλήψεις του περί ανδρισμού, τα πολλαπλά τραύματα που έχει υποστεί -φυλακή, στρατιωτική θητεία- η ωραία του εμφάνιση (που ποτέ δεν περιγράφει ο συγγραφέας αλλά την αντιλαμβανόμαστε από το γεγονός ότι τόσες γυναίκες τον ποθούν) καθορίζουν την τύχη του.
Ο Ίστβαν είναι σκληρός, ανθεκτικός, δραστήριος, τολμηρός, ανταγωνιστικός με τους άλλους άντρες, ενίοτε βίαιος, λιγομίλητος: το στερεότυπο του δυνατού, επικίνδυνου άντρα, γνωρίσματα που δεν καταφέρνει να αλλάξει ούτε η συμμετοχή του στην ψυχοθεραπευτική διαδικασία.
Τις μόνες στιγμές που ο συγγραφέας επιτρέπει στον ήρωα να γίνει πιο τρυφερός, πιο ανθρώπινος, είναι κατά τη διάρκεια της επαφής με τον γιο του. Σύντομα ο αναγνώστης συνειδητοποιεί ότι τα σημαντικότερα δεν είναι αυτά που λέει ο ήρωας, αλλά όσα αποσιωπά, ως γνήσιος εκπρόσωπος μιας παλιομοδίτικης μορφής αρρενωπότητας τόσο χαρακτηριστικής της κοινωνικής τάξης και της χώρας καταγωγής του.
Στα τελευταία κεφάλαια το βιβλίο αποκτά στοιχεία θρίλερ καθώς εξαιρετικά δυσάρεστα γεγονότα παρουσιάζονται με τρόπο ψυχρό και αποστασιοποιημένο.
Στους περισσότερους αναγνώστες η γραφή του Σολόι ασκεί μια ιδιαίτερη γοητεία, ωστόσο υπάρχουν και αυτοί που μπορεί να νιώσουν ότι η περιγραφή μιας σειράς από επαναληπτικές, διεκπεραιωτικές κινήσεις και διαδικασίες, χωρίς διάθεση εις βάθος εξέτασης των αισθημάτων και των κινήτρων του ήρωα, μειώνουν, σχεδόν συρρικνώνουν τη ζωή σε επιδερμικές επαφές και δραστηριότητες, σε μια καθημερινότητα χωρίς τα βάρη της μνήμης.
Πρόκειται όμως απλώς για την επιφάνεια των πραγμάτων ή μήπως αυτό που αναδεικνύει ο Σολόι αποτελεί τελικά το απόσταγμα του βίου, την ουσία της ανθρώπινης ζωής; Νομίζω ότι αυτό το ερώτημα θα πρέπει να το απαντήσει μόνος του ο κάθε αναγνώστης.
Η ψυχολόγος - ψυχαναλυτική ψυχοθεραπεύτρια, εκπ. στη Βορειοελλαδική Ψυχαναλυτική Εταιρεία, γίνεται η φωνή των γυναικών που πενθούν για τα δικά τους ωάρια και μιλά για τη δική της διαδικασία εξωσωματικής
10°
