Ο Αλέξανδρος Δεμερτζής διάλεξε να θυμάται τη γιαγιά του απ' όλους τους ανθρώπους

Ο Αλέξανδρος Δεμερτζής γράφει στίχους, τραγουδάει και γενικά γράφει. Για ό,τι έζησε και ένιωσε. Επίσης είναι μέλος στο ελληνόφωνο ροκ συγκρότημα «Κούρο Σίβο» (Αλέξανδρος Δεμερτζής - φωνή, Δημήτρης Bagoudo Παπουτσάκης - μπάσο, Αντώνης Φαλλιέρας - κιθάρα και Νίκος Παναγιώτου - ντραμς), οργανώνει σεμινάρια δημιουργικής γραφής, γράφει και ποίηση. Πρόσφατα κυκλοφόρησε το δεύτερο βιβλίο του με τίτλο «Γιαγιά, είμαι δυνατός πια», από τις εκδόσεις Αδράχτι, σε επιμέλεια της Ελισσάβετ Κυρίτση. «Στα μάτια μου δεν υπήρξα ποτέ λογοτέχνης», σημειώνει στον πρόλογο. «Ήμουν πειρατής. Βιβλιοπειρατεία το ονομάζω, και επιτέλους ας με κλείσει κάποιος στο κρατητήριο της λογοτεχνίας να σαπίσω». 

Είναι ένα βιβλίο σύντομο, μόλις 112 σελίδες. Αλλά είναι τρυφερό, γραμμένο με συναίσθημα, ευαισθησία, ειλικρίνεια. Μιλάει για ανθρώπους που αγωνίζονται να αντέξουν παρά τις δυσκολίες. Μιλάει και στη γιαγιά του, τον πιο αγαπημένο του άνθρωπο. «Γιαγιά, σου εξήγησα πολλές φορές γιατί τα γράφω όλα αυτά. Για να κρατήσω ένα κομμάτι από σένα. Για να μην ξεχάσω… Διάλεξα να θυμάμαι εσένα, όπως άλλοι θυμούνται τραγουδιστές, δολοφόνους, επαναστάτες, πολιτικούς. Εσύ με «ορμήνευες» γιαγιά, γιατί στις φουρτούνες της ζωής είναι προτιμότερο το σύμβολο που θα ακολουθήσεις να είναι σύμβολο του έχεις ζήσει, έχεις νιώσει και έχεις καταλάβει στην πλήρη του υπόσταση».  

Ο Αλέξανδρος Δεμερτζής, το «Γιαγιά, είμαι δυνατός πια» και άλλες ιστορίες

Τι σημαίνει για σένα ο τίτλος «Γιαγιά, είμαι δυνατός πια» και τι θα ήθελες να σημαίνει για τους αναγνώστες σου;
Μου αρέσουν οι τίτλοι με τέσσερις λέξεις. Συμπυκνώνουν σε αυτή τη μικρή φράση ένα νόημα. Γιαγιά (αφού μιλάω για εκείνη) είμαι (στο παρόν) δυνατός (χάρη σε εσένα) πια (γιατί παλιά δεν ήμουν). Για τους αναγνώστες, ίσως ένα καταφύγιο, να μην ξεχάσουμε. Να θυμόμαστε.

Είναι ένα πολύ προσωπικό βιβλίο. Θα έλεγες ότι είναι ένας φόρος τιμής στις γιαγιάδες κι ένα ευχαριστώ στη δική σου γιαγιά;
Σαν παιδιά που μεγαλώσαμε αρχές του 2000 στην Ανάκασα (δυτική Αττική), οι γονείς είχαν περιορισμένες εμφανίσεις στην καθημερινότητά μας. Κυρίως με τη γιαγιά μου μεγάλωσα. Τα πρώτα μου ερεθίσματα είναι από εκείνη. Είναι, αν θες, ένας φόρος τιμής στις αξίες που μας μεταλαμπάδευσαν αυτοί οι άνθρωποι. Μέσα από τις εμπειρίες τους και τα βάσανά τους. Έχουν έναν τρόπο σκέψης οι παλιοί που με εκπλήσσει. Είναι πολύ παραστατικοί, σχεδόν ποιητικοί. Μια ποιητική μεταφορά που λείπει στις μέρες μας.

Και γιατί διάλεξες να θυμάσαι τη γιαγιά απ' όλους τους ανθρώπους;
Αν αξίζει να θυμάμαι κάτι σε αυτή τη ζωή, ας είναι η τρυφερότητα. Τι θα μπορούσα να διαλέξω πέρα από αυτό;

Εμφανίζονται χαρακτήρες - πραγματικά πρόσωπα (;) που βρίσκουν ξανά το φως μέσα από δυσκολίες. Ήθελες να λειτουργεί και ως μαρτυρία της γενιάς σου;
Ναι. Μια καταγραφή για τους μέλλοντες καιρούς. Ένα «κοιτάξτε να δείτε τι στήσαμε εδώ. Δεν μας δόθηκε τίποτα αλλά χτίσαμε κάτι. Φίλους, δεσμούς, τραγούδια, βιβλία. Όνειρα είχαμε και εμείς σαν και εσάς. Μην εγκαταλείπετε τα όνειρά σας. Παλέψτε και κάτι θα βγει. Κάπου στη διαδρομή θα βρείτε το φως».

Σπασμένα όνειρα, παιδιά που τις ελπίδες τους τσάκισε η πραγματικότητα. Και «δεν είπατε ένα «συγνώμη». Έτσι για το γαμώτο», λέει κάπου. Αυτό χρεώνεις/ χρεώνει η γενιά σου στους γονείς της;
Ναι. Αυτό χρεώνουμε. Ένα συγγνώμη για τα μάτια του κόσμου. Οι φίλοι μου δουλεύουν με πόνους στη μέση και σακατεμένα πόδια και ακόμα δεν μπορούν να στηρίξουν ένα σπίτι μόνοι τους. Οικογένειες που παλεύουν όπως όπως να κρατήσουν την αξιοπρέπειά τους. Ένα συγγνώμη για όλο αυτό το χάος το οφείλουν. Όχι πως αλλάζει κάτι, αλλά σαν αναγνώριση μιας προσπάθειας. Δεν μας αναγνώρισαν ποτέ. Ίσως γιατί μας λυπούνται. Κατά βάθος ξέρουν το λάθος τους. Έτσι θέλω να πιστεύω.

Τι πιστεύεις ότι ξεχωρίζει τη γενιά σου από τις προηγούμενες;
Η αγωνία μας να υπάρξουμε. Ξέρεις, η γενιά μου έχει τους δικούς της ήρωες που σκόπιμα τους αποκρύπτουν οι μεγάλοι. Βλέπουμε πως εδώ δεν χωράμε, και προσπαθούμε να σπρώξουμε για να κερδίσουμε τη θέση μας. Είναι δυνατή φουρνιά η δική μας. Έχουμε μίσος αλλά και ηθική. Αυτό είναι ένα κράμα που δεν είδα στους παλιότερους και στους μετέπειτα.

Αν η «μαυρίλα» είναι αυτό που θέλεις να αφήσεις πίσω, τι είναι για σένα «φως»;
Το φως είναι η ελπίδα πως δεν τελείωσαν όλα. Δεν δέχομαι πως εκεί έξω δεν υπάρχει τίποτα όμορφο. Δεν γίνεται να τελείωσε η ομορφιά. Δεν ξοδεύτηκε όλη. Ένα αγόρι γράφει ένα ποίημα και το διαβάζει στην τάξη. Ένα κορίτσι ζωγραφίζει κρυφά στο δωμάτιό του κάτω από τα σχολικά βιβλία, ένας παππούς πηγαίνει λουλούδια στη γυναίκα του. Αυτό είναι φως, αυτό είναι μέλλον. Η ανθρωπότητα έχει ανάγκη τους καλούς ανθρώπους.

Αν κάποιος κλείσει το βιβλίο μετά την τελευταία σελίδα, ποιο συναίσθημα θα ήθελες να του μείνει;
Δεν το έχω σκεφτεί. Δεν με ενδιαφέρει τόσο το συναίσθημα όσο το ταξίδι. Δεν είναι άλλωστε ένα δύσκολο βιβλίο. Δεν απαιτεί σκέψη, μελέτη, ησυχία. Ο αναγνώστης είναι μοναδικός, οπότε δεν μπορώ να σκεφτώ κάτι συλλογικό. Ας το διαβάσει πρώτα. Είναι σημαντικό να διαβάζουμε. Και ό,τι είναι να μείνει θα μείνει.

Η περιπέτεια των λέξεων: Ποιο ερέθισμα σε έκανε ν' αρχίσεις να γράφεις (στίχους, βιβλία);
Δεν ξέρω αν υπήρξε πραγματικά ερέθισμα. Μεγάλωσα παρέα με τη γραφή. Πρώτα στιχάκια, ύστερα ποιήματα, τέλος βιβλία. Γράφω γιατί ξεχνιέμαι. Γράφω γιατί περνάω καλά. Είναι μια γέννα του εγκεφάλου μου που με ανακουφίζει. Στρώνω λέξεις και πατάω πάνω τους, σαν να βαδίζω σε έναν κόσμο δικό μου. Κανονισμένο όπως τον φαντάστηκα. Και εκεί μέσα συμβαίνουν τα γεγονότα που θέλω εγώ να συμβούν. Ένα τσίρκο με λέξεις.

Εκτός από τραγουδιστής είσαι και στιχουργός στο συγκρότημα Κούρο Σίβο. Πόσο επηρεάζει η μουσική τη γραφή σου;
Η μουσική είναι μια άλλη συνθήκη. Υπήρχαν πάντα εκεί τα γραπτά αλλά ήθελαν τις κιθάρες, τα μπάσα και τα ντραμς για να ακουστούν. Γιατί η ποίηση, ο στίχος, είναι ροκ. Αν δεν υπήρχε η μουσική, αν δεν υπήρχε αυτή η μπάντα, ίσως όλα να έμεναν στη φαντασία μου. Ίσως τίποτα να μην συνέβαινε πραγματικά. Ούτε ποιήματα, ούτε βιβλία.

Πολλοί συγγραφείς έχουν πει ότι πέρασαν χρόνια μέχρι να δεχθεί κάποιος εκδοτικός οίκος να εκδώσει το πρώτο τους βιβλίο. Τι ίσχυσε για σένα;
Νομίζω από την πρώτη συνάντηση με τον Κλέαρχο Σταματουλάκη (υπεύθυνο εκδόσεων Αδράχτι) υπήρχε μια χημεία. Τον εμπιστεύτηκα όπως και εκείνος κατάλαβε αμέσως το όραμά μου και σεβάστηκε το βιβλίο. Στάθηκα τυχερός αν θες. Ο εκδοτικός ξεκίνησε πριν έναν χρόνο και με σοβαρότητα και ήθος προσπαθεί να βγάλει όμορφα βιβλία για τους αναγνώστες μας. Είναι σημαντικό να υπάρχει αμοιβαία εμπιστοσύνη ανάμεσα στον εκδότη και τον συγγραφέα και με τον Κλέαρχο το βρήκα αυτό.

Ποιες είναι οι λογοτεχνικές σου επιρροές;
Αγαπώ την ευρωπαϊκή λογοτεχνία των αρχών του 20ού αιώνα (Χέρμαν Μπροχ, Γιόζεφ Ροτ), μελετάω λίγο Νίτσε, έχω διαβάσει οτιδήποτε Κούντερα και Ίταλο Καλβίνο, αγαπώ τη φαντασία των νοτιοαμερικανών συγγραφέων (Μάρκες, Γκαλεάνο, Κορτάσαρ) και τη δύναμη της ελληνικής γλώσσας (Σκαρίμπας, Ελύτης, Καβάφης). Τώρα τελευταία ανακαλύπτω και τα αρχαία ελληνικά κείμενα (τραγωδίες του Σοφοκλή κυρίως) τα οποία με εκπλήσσουν.

«Μα εγώ θα τον πάρω στο κατόπι σαν σκύλα. Με σέρνει το αίμα της μάνας του». - Οιδίπους τύραννος

Οργανώνεις σεμινάρια δημιουργικής γραφής. Μίλησέ μας για αυτό.
Πράγματι. Δημιουργήσαμε πέρσι στον Δήμο Αγίων Αναργύρων ένα τμήμα δημιουργικής γραφής. Παρέα με τη συνεργάτιδά μου Ντέμη Αναγνωστούλη. Ιστορική αναδρομή στην ποίηση, ασκήσεις αυτόματης γραφής, ασκήσεις πάνω στα ρεύματα. Ήταν μια πολύ δυνατή εμπειρία, γιατί γνωρίσαμε ανθρώπους που δεν είχαν σχέση με τη γραφή, και όμως, μέσα από το μάθημα νομίζω μπόρεσαν να κατανοήσουν καλύτερα τους εαυτούς τους. Είναι απελευθέρωση το γράψιμο, το λέω και το φωνάζω. Και αυτογνωσία είναι.

Ποια είναι τα ελλοντικά σου σχέδια;
Ετοιμάζουμε την πρώτη μας παρουσίαση  στην Αθήνα, στο Literature house και την αγαπημένη μου Ανδρονίκη. Δευτέρα 13 Οκτωβρίου. Θα ανακοινωθούν και οι υπόλοιπες ημερομηνίες εν καιρώ για Θεσσαλονίκη, Πάτρα, Λάρισα. Θέλω αυτό το βιβλίο να ταξιδέψει πολύ. Ετοιμάζουμε κάποια live με φίλους και στήνουμε με την σύντροφό μου aurora blanc το “χαμένοι στη μετάφραση”, ένα μηνιαίο spoken word live στο nyn studio στην Κυψέλη. Επίσης μόλις τελειώσαμε τα γυρίσματα για την νέα ταινία του Κάρολου Ζωναρά και κάνουμε τις μίξεις.

Μπορείς να γράψεις ένα ποίημα για τη γιαγιά σου;

Κάποτε λέγαμε “αν θες
Να σε θυμούνται οι γενιές
Ζήσε με πάθος”.

Και απ’ τα τραγούδια που έχω πει
Τα ονειρεύτηκα παιδί
Και αυτό ήταν λάθος

Δεν θα υπάρξει άλλη γη
Τόσο πολύ να συγχωρεί
Και καταβάθος...

Info
Οι εκδόσεις Αδράχτι παρουσιάζουν το βιβλίο του Αλέξανδρου Δεμερτζή «Γιαγιά, είμαι δυνατός πια» τη Δευτέρα 13 Οκτωβρίου στις 18.30 στο Literature House (Ιωάννου Δροσοπούλου 67, Κυψέλη).