Φρέσκα βιβλία για κάθε γούστο: Non fiction, Βιογραφίες, Μελέτες, Δοκίμια

Πηνελόπη Δέλτα, Παραμύθι χωρίς όνομα - Ιωάννα Πετροπούλου, Έρως, Οδύνη, Ιστορία: Μια συγγραφέας γεννιέται, Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης

Με το «Παραµύθι χωρίς όνοµα» η Πηνελόπη Δέλτα µάς καλεί σε αναγνωριστική περιήγηση σε ένα βασίλειο όπου κυριαρχεί η φθορά και η διαφθορά – εκεί όπου ζουν οι «Μοιρολάτρες». Σκοπός της είναι να δείξει την επίπονη συλλογική πορεία από την παρακµή στην ανόρθωση. Πώς δηλαδή µε την εµφάνιση του νέου ηγέτη, του βασιλόπουλου, στη θέση της κακοδαιµονίας θα έρθει η ευδαιµονία. Η Ιωάννα Πετροπούλου επιχειρεί να ερµηνεύσει τα σύµβολα, τις αλληγορίες, τις ποικίλες διακειµενικές αναφορές του έργου και να αναδείξει τις αδρές πνευµατικές καταβολές και τον τρόπο µε τον οποίο η συγγραφέας εµβολιάζει το έργο της µε τα εθνοροµαντικά ιδεώδη του Δραγούµη.

Ντμίτρι Σοστακόβιτς, Για τον ίδιο και την εποχή του, Εκδόσεις Σύγχρονη Εποχή

Μέσα από ομιλίες, συνεντεύξεις και άρθρα του ίδιου του Σοστακόβιτς, η έκδοση αναδεικνύει τη διαλεκτική σχέση μεταξύ της ζωής και του έργου του μεγάλου σοβιετικού συνθέτη, η οποία αποτυπώνεται στην αντίληψή του για τη μουσική δημιουργία. Στην έκδοση περιέχονται ακόμα σημειώσεις του Σοστακόβιτς με σκέψεις του πάνω στη σύνθεση, τις πρόβες, καθώς και τις πρώτες εκτελέσεις των έργων του. Ο αναγνώστης θα μπορέσει να αναπλάσει τη ζωντανή εικόνα ενός από τους μεγαλύτερους παγκοσμίως μουσικούς, παρακολουθώντας την πορεία της μουσικής σταδιοδρομίας του Σοστακόβιτς που είναι συνδεδεμένη με την πορεία της ΕΣΣΔ, ιδιαίτερα με τις πιο ένδοξες νίκες και κατακτήσεις του σοβιετικού λαού.

Ιωάννης Δ. Στεφανίδης, Υπό το νανούρισμα των εκρήξεων - Το Πολεμικό Ημερολόγιο του λοχαγού Στέφανου Δούκα, 1940-41, Εκδόσεις Επίκεντρο

Ανάμεσα στα δεκάδες ημερολόγια από τον ελληνοϊταλικό πόλεμο του 1940-41, το «Ημερολόγιο» του Στέφανου Δούκα ξεχωρίζει. Είναι ίσως το μοναδικό δημοσιευμένο ημερολόγιο μόνιμου αξιωματικού, διοικητή μονάδας. Ξεχωρίζει, επίσης, για τη μεγάλη έκταση και την πλούσια θεματολογία του. Πέρα από τη συστηματική καταγραφή της δράσης της μονάδας του και την περιγραφή προσωπικών πολεμικών εμπειριών, χωρίς εξωραϊσμούς, ο Δούκας ανατρέχει με νοσταλγία στην προηγούμενη ζωή του και στα αγαπημένα του πρόσωπα. Σε αρκετές περιπτώσεις, δεν διστάζει να εμπιστευτεί στο ημερολόγιό του σκέψεις και συναισθήματα με αφορμή ερεθίσματα των ημερών του στο μέτωπο. Πάνω απ’ όλα, μεταφέρει στον αναγνώστη την αθέατη πλευρά του μετώπου.

David Jacoby, Η φεουδαρχία στη Μεσαιωνική Ελλάδα - Οι «Ασσίζες της Ρωμανίας», Εκδόσεις ΜΙΕΤ

Αποκαλούμε Ασσίζες της Ρωμανίας τη συλλογή φεουδαρχικού δικαίου που συντάχθηκε από άγνωστο συγγραφέα στον φραγκικό Μορέα μεταξύ των ετών 1333 και 1346. Η συλλογή αυτή αντικατοπτρίζει ως ένα βαθμό τη συνάντηση της δυτικής φεουδαρχίας, που εγκαταστάθηκε σε βυζαντινό έδαφος μετά την Δ’ Σταυροφορία, με το κοινωνικό, νομικό και πολιτικό καθεστώς της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας. Ανήκει επομένως στην οικογένεια των νομικών συλλογών που καταρτίστηκαν σε κατακτημένες περιοχές, όπου η φεουδαρχία δεν είχε αναπτυχθεί οργανικά, αλλά στήθηκε πάνω σε προϋπάρχον καθεστώς. Η ιστορική μελέτη των Ασσιζών της Ρωμανίας, οι συνθήκες που τις γέννησαν, οι πηγές με τις οποίες συνδέονται και, τέλος, τα στάδια της διαμόρφωσης της συλλογής ως την τελική της μορφή, συνέβαλαν στην κατανόηση της φύσης τους αντικατοπτρίζοντας την κοινωνική, νομική και πολιτική ζωή του φραγκικού Μορέως.

Θωμάς Στεργιόπουλος, Η άγνωστη ρωμιοσύνη - Λαϊκός πολιτισμός και παράδοση στη Βόρειο Ήπειρο, Εκδόσεις Ροές

Το βιβλίο περιλαμβάνει 16 λαογραφικά δοκίμια, που καλύπτουν διαφορετικές πτυχές του ελληνικού λαϊκού πολιτισμού στη Βόρεια Ήπειρο. Όπως σημειώνει ο συγγραφέας: «Πέρα απ’ τις κοινές για όλον τον ελληνισμό λαογραφικές καταβολές, ο βορειοηπειρωτικός ελληνισμός δημιούργησε μια δική του παράδοση, έναν λαϊκό πολιτισμό που προσδιορίζεται απ’ τον γεωγραφικό του χώρο, τις αντίξοες συνθήκες και την ψυχική του ιδιομορφία. Είναι μια ντόπια παράδοση που εκτείνεται σε όλο το φάσμα της λαογραφίας, αρχίζοντας απ’ τα δημοτικά τραγούδια, τις παροιμίες, τους θρύλους, τις λαοσοφικές εκφράσεις, τα παραμύθια, τις παραδοσιακές φορεσιές... Στα δημιουργήματα αυτά βρίσκεται διάχυτο το τοπικό στοιχείο· είναι συνυφασμένα με την ιστορική πορεία και την ιδιοσυστασία του βορειοηπειρωτικού ελληνισμού».

Έλενα Χουζούρη, Ψυχή ντυμένη αέρα - Ανθούλα Σταθοπούλου-Βαφοπούλου, Η μούσα της μεσοπολεμικής Θεσσαλονίκης, Εκδόσεις Επίκεντρο

Η Ανθούλα Σταθοπούλου-Βαφοπούλου σφράγισε με την παρουσία και το έργο της τη μεσοπολεμική Θεσσαλονίκη. Ποιήτρια, πεζογράφος, θεατρική συγγραφέας, κατάφερε να επιβληθεί και να καταξιωθεί μέσα στο ανδροκρατούμενο και εν πολλοίς συντηρητικό περιβάλλον της πόλης. Η θυελλώδης ερωτική σχέση της με τον κορυφαίο Θεσσαλονικιό ποιητή Γιώργο Βαφόπουλο φέρει τα χαρακτηριστικά ρομαντικού μυθιστορήματος. Η Ανθούλα Σταθοπούλου-Βαφοπούλου είναι παρούσα σε όλες αυτές τις μεσοπολεμικές πολιτιστικές και λογοτεχνικές διαδρομές της Θεσσαλονίκης. Όταν, το 1935, πεθαίνει από φυματίωση, μόλις στα 27 της χρόνια, αφήνει πίσω της ποιήματα, διηγήματα και δύο θεατρικά έργα. Το βιβλίο αυτό θέλει να αναδείξει το πολυσχιδές έργο της, ενταγμένο στην πολιτιστική μεσοπολεμική Θεσσαλονίκη.

Juergen Osterhammel, Jan C. Jansen, Αποικιοκρατία - ιστορία, μορφές, συνέπειες, Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης

Η αποικιακή κυριαρχία των Ευρωπαίων σε μεγάλα τμήματα της υφηλίου σφράγισε την παγκόσμια ιστορία περίπου από το 1500 έως το 1975. Με δεδομένη την άκρως διαφορετική εξέλιξη των περιοχών που υπήρξαν άλλοτε αποικίες στην Αμερική, την Ασία, την Ωκεανία και την Αφρική, αναδεικνύεται πλέον το αίτημα για μια νέα αξιολόγηση των επιπτώσεων της αποικιοκρατίας. Με βάση παραδείγματα από όλες τις αποικιακές αυτοκρατορίες των νεότερων χρόνων, περιγράφει τις μεθόδους κατάκτησης, διασφάλισης της κυριαρχίας και της οικονομικής εκμετάλλευσης, τη δημιουργία ιδιαίτερων αποικιακών κοινωνιών, τις στρατηγικές πολιτισμικού αποικισμού, την αποικιοκρατική σκέψη και τον αποικιακό πολιτισμό τόσο στις αποικίες όσο και στις ίδιες τις μητροπόλεις.

W. Byford-Jones, Το Λυκόφως του Βερολίνου, Εκδόσεις Historical Quest

Ο Βρετανός αξιωματικός και δημοσιογράφος Wilfred Byford-Jones, μέσω Λονδίνου, βρίσκεται τον Μάιο του ’45 στο ισοπεδωμένο από τον πόλεμο Βερολίνο, ενταγμένος στο επιτελείο του στρατάρχη Μοντγκόμερι. Θα βρει το Βερολίνο και τη Γερμανία στα πρόθυρα κατάρρευσης, ενώπιον μιας σαρωτικής ανθρωπιστικής κρίσης: θάνατος, πείνα, επιδημίες, προσφυγιά, πορνεία. Και στο βάθος ο Ψυχρός Πόλεμος. Ο W. Byford-Jones θα καταγράψει με διεισδυτική ματιά τα δεινά των Γερμανών και θα προσπαθήσει να κατανοήσει τα αίτια που παρέσυραν έναν ολόκληρο λαό στη διεξαγωγή ενός τρομερού πολέμου, που τον οραματίστηκε μια αλλόφρονα ηγεσία οδηγώντας έτσι την Ευρώπη στην καταστροφή.

Σοφία Ηλιάδου-Τάχου, Εκσυγχρονισμός και φιλελεύθερος εθνικισμός - Το παράδειγμα της «Ανωτάτης Διευθύνσεως Δημόσιας Εκπαιδεύσεως» της Προσωρινής Κυβέρνησης του Ε. Βενιζέλου στη Θεσσαλονίκη (1916-1917), Εκδόσεις Επίκεντρο

Σκοπός του βιβλίου είναι να καταδειχτεί ότι η εκπαίδευση της «Προσωρινής Κυβέρνησης» της Θεσσαλονίκης, της περιόδου 1916-1917, δεν πρέπει να αντιμετωπιστεί από την έρευνα ως «ο ασαφής προθάλαμος των επερχόμενων εκπαιδευτικών μεταρρυθμίσεων των κυβερνήσεων των Φιλελευθέρων», αλλά ως η βασική αφετηρία ώσμωσης των διεργασιών που οδήγησαν στον αστικό εκσυγχρονισμό και στη δημιουργία του αστικού σχολείου. Επιχειρείται δηλαδή να ανιχνευθεί, μέσα από τα Διατάγματα, τα Φύλλα Εφημερίδος της Προσωρινής Κυβερνήσεως όπως και τα πολιτικά και ιδεολογικά κείμενα του Γ. Αβέρωφ ή του Δημητρίου Γληνού, Προέδρου του Εκπαιδευτικού Συμβουλίου της «Προσωρινής Κυβερνήσεως», το περιεχόμενο της εκπαίδευσης που είχε ως στόχο του, κατά τον Σύμβουλο της παιδείας, την επίτευξη της «Εθνικής Αναγεννήσεως» της «Νέας Ελλάδος».

Κωνσταντίνος Ξανθόπουλος, Σοβιετικός Μοντερνισμός - Όψεις πρωτοπορίας 1918 – 1932, Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης

Εικαστικοί καλλιτέχνες και αρχιτέκτονες, λογοτέχνες και άνθρωποι του θεάτρου και του κινηματογράφου, στρατεύτηκαν στην πραγμάτωση του σοσιαλιστικού οράματος και αποτύπωσαν τους στόχους της νέας επαναστατικής τέχνης· ο σουπρεματισμός, ο κονστρουκτιβισμός, ο ωφελιμισμός-προντουκτιβισμός, ο ρασιοναλισμός, ο φορμαλισμός υπήρξαν τα καλλιτεχνικά ρεύματα που τροφοδότησαν το σαρωτικό ποτάμι της σοβιετικής πρωτοπορίας ή του σοβιετικού μοντερνισμού, για μια περίπου δεκαπενταετία μετά την Επανάσταση, πριν από την επιβολή της σταλινικής ορθοδοξίας. Η μελέτη του Κωνσταντίνου Ξανθόπουλου δεν αρκείται σε μια αισθητική αποτίμηση του πολύπτυχου αυτού κινήματος, αλλά και αναδεικνύει το επαναστατικό έργο κυρίως της αρχιτεκτονικής πρωτοπορίας, ως κατεξοχήν πεδίου συγκερασμού των τεχνών, της επιστήμης και των νέων κοινωνικών ιδεών.

Συλλογικό, Ο Αδαμάντιος Κοραής και ο Ευρωπαϊκός Διαφωτισμός, Εκδόσεις ΜΙΕΤ

Η προσήλωση του Κοραή στον Διαφωτισμό, την επιστήμη, τον πολιτισμό και τον δημοκρατικό φιλελευθερισμό διαφαίνεται στην αποστροφή του για την «ἀφρονεστάτην διαγωγὴν πολλών πολιτευομένων εις την Ελλάδα», τους οποίους θεωρεί υπεύθυνους για τα δεινά του ελληνικού λαού. Σε όλα αυτά τα επίπεδα ανάλυσης, η έρευνα και ο στοχασμός στις ιδέες του Κοραή θα μπορούσαν να προσφέρουν νέες οπτικές για να δει κανείς τις διανοητικές, πολιτικές και ηθικές ανησυχίες του Διαφωτισμού. Συγγραφείς: Πασχάλης Κιτρομηλίδης, Βιβή Περράκη, Ιωάννης Δ. Ευρυγένης, Μιχαήλ Πασχάλης, Peter Mackridge, Άννα Ταμπάκη, Ρωξάνη Δ. Αργυροπούλου, Βασίλης Μουρδουκούτας.

Συλλογικό - Κεντρική Επιτροπήτου ΚΚΕ, Για το σοσιαλιστικό κράτος - Η Ιστορία που διδάσκει, η Ιστορία που μένει να γραφτεί, Εκδόσεις Σύγχρονη Εποχή

Η έκδοση περιλαμβάνει τα υλικά της Ημερίδας της ΚΕ του ΚΚΕ «Για το Σοσιαλιστικό κράτος» (8/11/2024, Θεσσαλονίκη) και την ομιλία του Δημήτρη Κουτσούμπα, στην πανηγυρική εκδήλωση για τα 100 χρόνια από τον θάνατο του Λένιν (20/3/2024) στην έδρα της ΚΕ του ΚΚΕ, στον Περισσό. Ο αναγνώστης θα βρει επίσης την εισήγηση του Μ. Παπαδόπουλου, μέλους του ΠΓ της ΚΕ του ΚΚΕ, με θέμα «Σοσιαλιστικό κράτος και Κεντρικός Σχεδιασμός», και της Αλέκας Παπαρήγα, μέλους της ΚΕ του ΚΚΕ, με θέμα «Για το ρόλο του Κομμουνιστικού Κόμματος στη σοσιαλιστική οικοδόμηση», μαζί με θεματικές παρεμβάσεις για την οικοδόμηση του σοσιαλισμού, για την εξέλιξη της στρατηγικής και της διαπάλης στο ΚΚΣΕ σχετικά με τη θέση για το παλλαϊκό κράτος, καθώς και για τη σημασία των αλλαγών στη λειτουργία των Σοβιέτ, στο Σοβιετικό Σύνταγμα του 1936.

Ανδρέας Πανταζόπουλος, Ο Ντοστογιέφσκι και το πολιτικό κακό - Ο Μεγάλος Ιεροεξεταστής,ο εγωισμός, το αυτεξούσιο, Εκδόσεις Επίκεντρο

Ήταν ο Ντοστογιέφσκι αντιεξουσιαστής και άθεος; Ένας συνοδοιπόρος των Ρώσων μηδενιστών του 19ου αιώνα; Το παρόν δοκίμιο όχι μόνον επιχειρηματολογεί για το αντίθετο, αλλά προσπαθεί να αναδείξει ότι η περί εξουσίας, θρησκευτική ουσιαστικά, αντίληψη του Ντοστογιέφσκι εγγράφεται σε μία προοπτική «λαϊκιστικής χριστιανοπολιτικής», η οποία τείνει προς μία χριστιανο-ορθόδοξη πολιτική θεολογία. Σε ένα τέτοιο επιτρεπτικό πλαίσιο, η ορθόδοξη πολιτική σκέψη του Ντοστογιέφσκι μπορεί να συμβάλει σε μία καλύτερη κατανόηση της κρίσης της πολιτικής αντιπροσώπευσης, μέσα στο ευρύτερο πολιτικο-πολιτισμικό πεδίο ρευστότητας, απόσυρσης των βεβαιοτήτων και ανόδου όλων των αυταρχισμών.

Εμίλ Ντυρκέμ, Μύρων Αχείμαστος, Οι στοιχειώδεις μορφές του θρησκευτικού βίου (Τόμ. Ι), Υπομνηματισμός και σχόλια στις «Στοιχειώδεις μορφές του θρησκευτικού βίου» (Τόμ. ΙΙ), Εκδόσεις ΜΙΕΤ

Η κοινωνία δεν διαθέτει τα χαρακτηριστικά ενός καθαρού υποκειμένου, δεν έχει μεταφυσική διάσταση. Δεν είναι ορθολογική οντότητα, δεν διαθέτει τη σύσταση εκείνη που θα της επέτρεπε να συγκροτήσει αυτόνομη ορθολογική κρίση, την οποία διαθέτει μόνο μια οντότητα με τα χαρακτηριστικά του κοινωνικού ατόμου. Η ισορροπία της ντυρκεμιανής σκέψης αναδεικνύεται, έτσι, μέσω της διάκρισης ανάμεσα στη λογική και την ορθολογική σκέψη. Στις Στοιχειώδεις μορφές, ο Ντυρκέμ επιμένει στην καθολικότητα της λογικής σκέψης, καθώς την ταυτίζει με τη γένεση του πολιτισμού.