Το κουίρ βιβλίο της εβδομάδας: Το βιβλίο «Μηχανικοί καταρράκτες» της Σώτης Τριανταφύλλου από τις Εκδ. Πατάκη
Τους «Μηχανικούς καταρράκτες» της Σώτης Τριανταφύλλου δεν τους ήξερα· ήρθαν στα χέρια μου με τρόπο, ας πούμε, μαγικό. Την κατάλληλη στιγμή. Είναι η ιστορία του Σαλ, που θέλει να γίνει Σάλλυ, και ξεκινάει από το μητρικό του σπίτι στο Μέιν για να διασχίσει την Αμερική με μία Σέβυ Κόμπαλτ του 2005 ώστε να φτάσει στην Τιχουάνα του Μεξικού και να κάνει εγχείρηση αλλαγής φύλου.
Στο δρόμο συναντά νέους φίλους και παλιά φαντάσματα: ένα νεαρό βετεράνο του πολέμου του Αφγανιστάν με μηχανικό πόδι κι ενθουσιασμό πιτσιρικιού («Στις υπερπόντιες εκστρατείες στέλνουμε νήπια. Γι’ αυτό χάνουμε όλους τους πολέμους»)· την πρώην του σύζυγο, Σκάυλαρ, και μητέρα του γιου τους, που ζει ακόμα με μια αρρωστημένη ελπίδα να ξανασμίξουν («Δεν είμαι φανατική του… του πέους… Ξέρεις ότι κοιτάζω κυρίως τα αυτιά και τους ώμους»)· και τον θείο του, Ντον, για 42 χρόνια σύζυγο της αδερφής της μητέρας του, αγρότη με τρακτέρ και καρό πουκάμισα, έναν βαθιά δυστυχισμένο άνδρα που έχει αρχίσει να τα χάνει και θέλει, πριν πεθάνει, να δει το Γκραν Κάνυον και τη θάλασσα. Ξεχωριστά, προφανώς.
Αυτοί οι τρεις πρωταγωνιστούν σε μια ιδιότυπη νουβέλα-road movie που θυμίζει Θέλμα και Λουίζ, «μέσα από χωριά αγελαδάρηδων, ράντσα και ινδιάνικους ψευτοκαταυλισμούς», με μια Σώτη Τριανταφύλλου εντελώς στο στοιχείο της (Η.Π.Α.), να γράφει επίτηδες σε αμερικανισμούς («Ιησού Χριστέ Σούπερ Σταρ!», «ξυπνήστε και λάμψτε!») για να μας κάνει κοινωνούς όχι σε μια μεταφρασμένη Αμερική, αλλά στην πραγματική Αμερική που έχει ζήσει, γυρίσει, καταλάβει, απορρίψει, αγαπήσει. Είναι η ιστορία μιας παρέας αποσυνάγωγων, που αγαπιούνται από άλλους αποσυνάγωγους, αλλά και πιο μέινστριμ χαρακτήρες (η αδερφή του Σαλ, η Άσλι, με τον άντρα της είναι μια ανακουφιστική παρουσία για τον Σαλ αλλά και για τους αναγνώστες: μια εντελώς middle-of-the-road Αμερικάνα που όμως δεν έχει κανένα πρόβλημα με τη διαφορετικότητα) κι οι οποίοι προσπαθούν χρόνια να βρουν ένα χώρο να πιάσουν μέσα στη ζωή, με πρόσχημα ο καθείς τον δικό του προορισμό: ο Σαλ την Τιχουάνα, ο Ντον το Γκραν Κάνυον, ο βετεράνος Μπραντ το Μεξικάλι, όπου πάει για να βρει την αρραβωνιαστικιά του, Ρίτα.
Κάτω από την επιφάνεια βράζουν, φυσικά, οι παθογένειες των Η.Π.Α.: οι άνθρωποι στις μεσοδυτικές πολιτείες, που τους στραβοκοιτούν στα ντάινερ γιατί ο Σαλ είναι πολύ θηλυπρεπής ή ντύνεται γυναικεία· ένα σκοτεινό μυστικό που κρύβει ο Μπραντ για τον ακρωτηριασμό του στη βάση του Κάνταχαρ στο Αφγανιστάν· η Σκάυλαρ που, στα 34, αρχίζει ήδη να νιώθει γριά γιατί «κανείς δε θέλει γριές κρουπιέρισσες» στα καζίνο, μόνο παίχτριες. Ο αγρότης θείος που έχει και μία (τουλάχιστον) ξέμπαρκη καραμπίνα για να πυροβολεί κουνέλια και ό,τι άλλο θέλει.
Το πρόσχημα ―γιατί περί αυτού νομίζω πρόκειται― του βιβλίου είναι ότι ο Σαλ θέλει να γίνει Σάλλυ. Όμως δεν μου φαίνεται ότι το κάνει επειδή νιώθει απλώς δυσφορία φύλου (το «απλώς» είναι ευφημισμός· τίποτα δεν είναι απλό σε τέτοιες περιπτώσεις): το κάνει γιατί θα ήθελε να μην είναι αυτός που είναι, να μην έ
χει γεννηθεί. «Ένιωθα ότι όλη μας η οικογένεια ήταν υλικό για ριάλιτι σόου», λέει κάποια στιγμή, φράση που εξηγεί τη βαθιά του απελπισία και την ανάγκη του να τα ανασκευάσει όλα, να μην είναι το παιδί των γονιών του, ο σύζυγος της Σκάυλαρ, ο αδερφός της Άσλι· την επιθυμία του να γίνει ένας άλλος άνθρωπος τελείως, όχι απλώς μία γυναίκα που θα συνεχίσει να κουβαλά την ιστορία και το παρελθόν του. Η αλλαγή φύλου φαίνεται να είναι ο πιο δραστικός τρόπος για να το πετύχει. Κι όντως έτσι είναι. Μαζί με την αλλαγή χώρας.
Ωραία, μικρή νουβέλα, που διαβάζεται σε λίγες ώρες και, αν μη τι άλλο, προσφέρει παροδικά και αναγνωστικά αυτή τη διέξοδο που ψάχνει ο Σαλ από τη ζωή του, πάντα μες τις ονειρικές και σκληρές Ηνωμένες Πολιτείες της Τριανταφύλλου.
