Αλέξανδρος και Ασπασία: Ένας φλογερός έρωτας σε αρχοντικό επί της Βασιλίσσης Σοφίας
Η συναρπαστική ιστορία του ειδυλλίου του μετέπειτα βασιλιά Αλέξανδρου και της νεαρής Αθηναίας Ασπασίας Μάνου που είχε συγκλονίσει την κοινωνία στις αρχές του 20ού αιώνα
Αλέξανδρος και Ασπασία: Μια ερωτική ιστορία γεμάτη πάθος που προκάλεσε πολιτικούς τριγμούς
Σε ένα από τα αρχοντικά της λεωφόρου Βασιλίσσης Σοφίας γεννήθηκε ο φλογερός έρωτας που είχε συγκλονίσει την αθηναϊκή κοινωνία στις αρχές του 20ου αιώνα. Ένας έρωτας που είχε προκαλέσει ακόμη και πολιτικούς τριγμούς. Ήταν το ειδύλλιο που αναπτύχθηκε μεταξύ του τότε νεαρού πρίγκιπα (και μετέπειτα βασιλιά) Αλέξανδρου και μιας νεαρής Αθηναίας, της Ασπασίας Μάνου.
Ποιο ήταν αυτό το αρχοντικό; Σύμφωνα με τον Αλέξανδρο Ζαούση, επρόκειτο για το μέγαρο στη γωνία της λεωφόρου Βασιλίσσης Σοφίας και οδού Κουμπάρη, στο οποίο διέμενε ο σταυλάρχης του βασιλιά Κωνσταντίνου, Θεόδωρος Υψηλάντης.
Ας παρακολουθήσουμε την αποκαλυπτική αφήγηση του Αλέξανδρου Ζαούση: Τον Ιανουάριο του 1915 ο Υψηλάντης, τιτλούχος της Αυλής, παρέθετε επίσημο δείπνο στην κατοικία του, στη γωνία Κουμπάρη και Κηφισίας (τη σημερινή Βασιλίσσης Σοφίας). Ξαφνικά, έξω από το σπίτι ακούστηκε κάτι σαν μαρσάρισμα δυνατής μηχανής αυτοκινήτου. Είχε σταματήσει μια «Packard», στην οποία για πρώτη φορά λανσαριζόταν ένας φοβερός δωδεκακύλινδρος κινητήρας. Από τη θέση του οδηγού πήδησε με ευλυγισία αθλητή ένας νέος ωραίος άνδρας, ο Αλέξανδρος, προσκεκλημένος στο δείπνο. Πλησίασε διακριτικά τους υπηρέτες στην εξώπορτα και ρώτησε αν θα έρθει στο δείπνο ο αδελφός του Γεώργιος. Όταν του απάντησαν αρνητικά, ανέβηκε αμέσως τις εσωτερικές σκάλες της κατοικίας. Τα δυο αδέλφια δεν ταίριαζαν καθόλου σαν χαρακτήρες. Ο Γεώργιος ήταν βαρύς, μετρημένος και σπάνια γελούσε, ενώ ο Αλέξανδρος ήταν ανέμελος, μονίμως γελαστός και συνεχώς αστειευόταν. Οι σχέσεις μεταξύ τους δεν ήσαν ιδιαίτερα στενές, διότι ο Γεώργιος είχε συχνά επικριτική στάση απέναντι στον αδελφό του. Ο Αλέξανδρος ενδιαφερόταν πολύ για τα σπορ, αλλά η μεγάλη του μανία ήσαν οι μηχανές, και ιδίως τα γρήγορα αυτοκίνητα. Η καινούργια Packard ήταν το όνειρό του… Μόλις εμφανίστηκε ο Αλέξανδρος, άρχισαν οι συστάσεις προς τις ωραίες της εποχής… Κάποια στιγμή ήρθε η σειρά και της Ασπασίας Μάνου. Ο Αλέξανδρος την κοίταξε κάπως σαστισμένος: Κάτι του θύμιζε αυτή η κοπέλα των 18 χρόνων… Μα βέβαια, ήταν η σύντροφος των παιδικών του χρόνων όταν έπαιζαν στον κήπο των ανακτόρων. Η μικρή Ασπασία, κόρη ενός γενναίου και αφοσιωμένου στους βασιλείς αξιωματικού, του Πέτρου Μάνου, πήγαινε στα ανάκτορα για να παίξει με τα πριγκιπόπουλα. Στην εφηβεία της ο Μάνος την είχε στείλει στην Ελβετία και στη Γαλλία για σπουδές, αλλά με το ενδεχόμενο ενός πολέμου, επέστρεψε στην Αθήνα. Η κόρη που συνέστησαν στον Αλέξανδρο δεν είχε καμία σχέση με τη σύντροφό του στα παιδικά παιχνίδια. Η Ασπασία ήταν πια ώριμη γυναίκα. Ψηλή, πολύ μελαχρινή, μάτια καστανά, με έντονη λάμψη και πρόσωπο που θύμιζε αρχαίο ελληνικό άγαλμα. Το σώμα της, και αυτό αρμονικό, με τα μέλη συμμετρικά. Ένα χάρισμα της φύσης… Η Ασπασία, σοβαρή και λιγομίλητη, όταν τη συνέστησαν στον Αλέξανδρο, σάστισε και αυτή ενθυμούμενη τα παλιά. Στα χείλη της σχηματίστηκε ένα ελαφρό χαμόγελο, που σκόρπισε γύρω της μια παράξενη ακτινοβολία. Η γυναίκα αυτή, και μόνο με την παρουσία της, ήταν εκθαμβωτική… Στο τραπέζι του δείπνου, την τοποθέτησαν απέναντι από τον Αλέξανδρο. Εκείνη δεν μιλούσε πολύ – κοίταζε ερευνητικά τους άλλους συνδαιτυμόνες και απέφευγε τις ματιές του Αλέξανδρου. Εκείνος, αντίθετα, την κατάτρωγε με το βλέμμα του. Μελετούσε το πρόσωπό της, μελετούσε και την παραμικρή κίνηση των χεριών της, ώστε αν τον παρατηρούσε κανείς εκείνη την ώρα, θα νόμιζε ότι της κάνει αόρατα και πρόωρα χάδια από μακριά. Η φλόγα είχε ανάψει για τα καλά…
Το αρχοντικό επί της Βασιλίσσης Σοφίας
Η οικογένεια της Ασπασίας είχε τίτλους που την κατέτασσαν στην τότε «αριστοκρατία». Η βασιλική εύνοια προς αυτή δεν οφειλόταν μόνο στην συμπάθεια και εκτίμηση του βασιλιά Κωνσταντίνου προς τον Πέτρο Μάνο – ο αξιωματικός αυτός είχε και ένα ασύνηθες πολεμικό ιστορικό: είχε πολεμήσει στην Κρήτη, ως εθελοντής στους Απελευθερωτικούς Αγώνες του 1896. Στις αρχές του αιώνα έλαβε μέρος, πάλι ως εθελοντής, στον μυθικό εκείνο Μακεδονικό Αγώνα, με το ψευδώνυμο «Καπετάν Βέργας», κοντά στον ήρωα Παύλο Μελά. Παρότι τραυματίστηκε λόγω της τόλμης του να προκινδυνεύει, μετέσχε και στους Βαλκανικούς Πολέμους από τους οποίους αποκόμισε εκ νέου τραύματα και διακρίσεις.
Από τη μητέρα της, Ελένη, το γένος Αργυροπούλου, η Ασπασία είχε ρίζες αμιγώς φαναριώτικες, που έφταναν μέχρι το Βυζάντιο. Η μητέρα της είχε διαζευχθεί τον Πέτρο Μάνο από τον οποίο είχε αποκτήσει και μια άλλη κόρη, τη Ρωξάνη.
Καθώς ο χρόνος κυλούσε και ο έρωτας των δύο νέων δυνάμωνε, πολλές δραματικές εξελίξεις σημειώνονταν στην Ελλάδα. Ο Κωνσταντίνος υποχρεωνόταν να εγκαταλείψει τη χώρα και ο δευτερότοκος γιος του, ο Αλέξανδρος, αναλάμβανε βασιλιάς. Ο ενδεχόμενος γάμος του νέου βασιλιά με μια κοινή θνητή, την Ασπασία Μάνου, γινόταν πλέον κρατική υπόθεση! Οι αντιδράσεις, λοιπόν, εκδηλώθηκαν πλέον φανερά, τόσο από την εξόριστη οικογένειά του όσο και από πολιτικούς κύκλους. Ο Βενιζέλος, ο οποίος φαινόταν να μην είναι αντίθετος προς το ενδεχόμενο του γάμου, εκτιμώντας τις αντιδράσεις, συμβούλευε τον νεαρό βασιλιά να κάνει υπομονή και να μη βιάζεται να παντρευτεί. Όμως ο Αλέξανδρος έχει πάρει τις αποφάσεις του. Και μια μέρα τον Νοεμβρίου του 1919 στο σπίτι του φίλου του Χρήστου Ζαλοκώστα, που κι αυτό βρίσκεται στη λεωφόρο Βασιλίσσης Σοφίας στον αρ. 49, συναντώνται οι δύο νέοι για να τελέσουν με κάθε μυστικότητα τον γάμο τους.
Ο ΓΑΜΟΣ
Μια τελετή επεισοδιακή… Το φθινόπωρο έχει φθάσει στην Αττική. Τα κίτρινα φύλλα των δένδρων δίνουν στην ατμόσφαιρα όψη μελαγχολική, αλλά ο Αλέξανδρος έχει πάρει τη μεγάλη, την τελεσίδικη απόφαση: θα παντρευτεί μυστικά την Ασπασία στις αρχές Νοεμβρίου του 1919. Από την Ήπειρο όπου υπηρετούσε ως έφεδρος υπολοχαγός καταφθάνει ο Χρήστος Ζαλοκώστας, ο αδελφικός του φίλος, ο οποίος είχε παντρευτεί την αδελφή της Ασπασίας, τη Ρωξάνη Μάνου. Ο Αλέξανδρος τού ανακοινώνει την ημερομηνία του γάμου, του ζητάει να κάνει χρέη κουμπάρου και τον παρακαλεί να ρυθμίσει τις λεπτομέρειες του «γαμήλιου πραξικοπήματος». Στον γάμο θα παραστούν λίγα πρόσωπα. Η μητέρα της Ασπασίας, Ελένη Αργυροπούλου, διαζευγμένη σύζυγος του Πέτρου Μάνου, η Ρωξάνη Ζαλοκώστα και ο φίλος του Αλέξανδρου λοχαγός Βρασίδας Σοφιανός. Η προετοιμασία της τελετής αρχίζει με τεχνάσματα για να διασφαλισθεί η μυστικότητα του γάμου. Ειδοποιείται ο αρχιμανδρίτης των ανακτόρων να προσέλθει στην κατοικία ενός γνωστού Αθηναίου προκειμένου να βαπτισθεί το παιδί του. Ο αρχιμανδρίτης καταφθάνει και έκπληκτος βρίσκει μπροστά του τον βασιλέα με επίσημη στολή Ναυτικού και την Ασπασία ντυμένη νύφη… Αιφνιδιάζεται και αμέσως αντιδρά ισχυριζόμενος ότι δεν έχει μαζί του τα κατάλληλα άμφια για τη στέψη, και για να δυσκολέψει την κατάσταση, τους λέει ότι τα άμφια βρίσκονται στην Μητρόπολη αλλά είναι κλειδωμένα. Ο Αλέξανδρος του απαντάει ήρεμα να μην ανησυχεί, θα του βρει αυτός άμφια. Από μικρό παιδί και στην εφηβεία του τού άρεσαν οι ζαβολιές… Παίρνει τους φίλους του και πηγαίνει πρώτα στην εκκλησία της Ριζαρείου, αλλά δεν βρίσκει άμφια. Ο Αλέξανδρος πεισματώνει… Η νύφη περιμένει… Από το μυαλό του περνούν διάφορες λύσεις, οπότε θυμάται το εκκλησάκι που είχε δωρίσει στον «Ευαγγελισμό» η γιαγιά του, η βασίλισσα Όλγα. Σπεύδουν στο νοσοκομείο και ζητούν απ’ τον εμβρόντητο θυρωρό να ανοίξει το εκκλησάκι… Αυτός ρωτάει γιατί, και στο σημείο αυτό αδίστακτος ο Αλέξανδρος τού λέει ότι χρειάζονται άμφια επειγόντως για ένα παπά που θα δώσει τη μετάληψη σε έναν ετοιμοθάνατο! Μακάβρια δικαιολογία αλλά πιάνει. Επιστρέφουν στο σπίτι, όπου τους περιμένει η νύφη κομίζοντας θριαμβευτικά τα άμφια. Ο αρχιμανδρίτης διαμαρτύρεται έντονα για τελευταία φορά. Όλα του γάμου δύσκολα… Και επιτέλους η στέψη γίνεται αλλά μέσα σε ατμόσφαιρα δυσάρεστη, σχεδόν παγερή. Τη σκηνή θερμαίνουν κάπως τα δάκρυα της πανέμορφης νύφης, καθώς ακουμπάει το κεφάλι της στον ώμο του αρρενωπού γαμπρού. Δάκρυα συγκίνησης και ευγνωμοσύνης προς τον άνδρα που αψήφησε τα πάντα για να τηρήσει τον λόγο του.
Η λεωφόρος Βασιλίσσης Σοφίας θα εξακολουθήσει και μετά τον τραγικό θάνατο του Αλέξανδρου (12 Οκτωβρίου 1920) να συνδέεται με τη ζωή της Ασπασίας Μάνου. Η νεαρή χήρα, που τον Μάιο του 1921 θα φέρει στον κόσμο τον καρπό του έρωτά της με τον Αλέξανδρο, θα κατοικήσει στο μέγαρο που φέρει τον αριθμό 35 μέχρι το 1924, οπότε θα εγκαταλείψει την Ελλάδα για να εγκατασταθεί στη Βενετία. Σε καμία άλλη περίπτωση δεν θα συναντήσουμε τέτοιο δέσιμο ενός δρόμου με τη ζωή και τις τύχες ενός ανθρώπου.
Έχουμε φάει τόσες φάπες, τόση ανασφάλεια και πίεση πανταχόθεν, που αναζητάμε πια λίγη χαρά, λίγη χριστουγεννιάτικη τρέλα, λίγο τζέρτζελο, απ’ όπου κι αν προέρχεται
14°
