Ο Μιχαήλ Μαρμαρινός επιστρέφει στις ρίζες, προσεγγίζοντας το ομηρικό έπος «ζ-η-θ-Ο ξένος», σε μια συμπαραγωγή του ΚΘΒΕ με τον ΘΟΚ
Ο Μιχαήλ Μαρμαρινός επιστρέφει στο ομηρικό έπος, έπειτα τη Νεκυία με το Theatre of NO, μια παράσταση που άφησε εποχή. Αυτή τη φορά καταπιάνεται με τις ραψωδίες ζ, η και θ, που αφηγούνται την παραμονή του Οδυσσέα στο νησί των Φαιάκων. Το έργο «ζ-η-θ, ο Ξένος» -που αποτελεί μια επιστροφή στις πηγές: επίσκεψη σε τρεις ραψωδίες της Οδύσσειας- είναι μια παραγωγή του ΚΘΒΕ , σε συμπαραγωγή με τον Θεατρικό Οργανισμό Κύπρου. Θα κάνει πρεμιέρα στην Επίδαυρο στις 11 και 12 Ιουλίου και εν συνεχεία θα περιοδεύσει σε επιλεγμένα σημεία της Ελλάδας.
Ο Μιχαήλ Μαρμαρινός σκηνοθετεί την παράσταση «ζ, η, θ- ο ξένος»
Το έργο ξεκινά με ένα ναυάγιο: ένας ξένος ξεβράζεται στην ακτή. Και ως ξένο τον αντιμετωπίζουν και του απευθύνονται σε όλη την παράσταση. Για 1263 στίχους, ο ξένος καταφέρνει να διατηρήσει την ανωνυμία του, όπως παρατηρεί ο Μιχαήλ Μαρμαρινός. Η διαδικασία της αναγνώρισης και της αποκάλυψης εντέλει της ταυτότητάς του έρχεται σταδιακά, έπειτα από διάφορα γεγονότα που φέρνουν τον ήρωα αντιμέτωπο με το παρελθόν του και χάρη στη μοναδικής δραματουργικής έμπνευσης ίντριγκα του Ομήρου, ενδεχομένως μοναδική στο παγκόσμιο ρεπερτόριο. Καθώς ακούει πράγματα για τη ζωή του από τον ραψωδό, έρχονται τα πρώτα δάκρυα. Και σταδιακά μέσω των δακρύων γίνεται θεατής, αφηγητής, ραψωδός αλλά και ποιητής της ίδιας του της ζωής. Κι έτσι ανακτά το όνομά του έπειτα από την «αναγνώριση».
Ένα έργο που μας μεταφέρει στην Εποχή του Χαλκού και μας δείχνει πώς αντιμετώπιζαν τον ξένο στη συγκεκριμένη εποχή. Στην αρχή σχεδόν του έργου οι ντόπιοι παραδέχονται ότι δεν είναι ένας φιλόξενος λαός. Κι όμως βλέπουμε ότι τον αντιμετωπίζουν φιλικά: του βάζουν να φάει, τον διασκεδάζουν με μουσική και με αθλήματα...
Οπότε το έπος έχει να μας δώσει πολλά μαθήματα μέσα από αυτή τη συμπάθεια που εντέλει επιδεικνύουν για τον Άλλο οι ντόπιοι.
Αυτά είναι τα ζητήματα που θίγονται στο συγκεκριμένο χωρίο του Ομήρου που προσεγγίζει ο Μιχαήλ Μαρμαρινός σε μια επιστροφή του στις ρίζες, στο ομηρικό έπος της Οδύσσειας.
«Ό,τι ζει στους κόλπους του Έπους έχει μορφή, προσωπική υπόσταση: τα άλογα μιλούν και προφητεύουν, τα ποτάμια αντιδρούν σαν έμψυχες οντότητες, η σύμπτωση προϋποθέτει θεϊκό χέρι. Αν για τη σημερινή ευαισθησία η Αυγή είναι ένα φαινόμενο φυσικό, για τον Όμηρο είναι προσωποποιημένη εκδήλωση. Ετσι, τη βλέπουμε να σηκώνεται από το κρεββάτι της… […] Εδώ ο άνθρωπος, δεν έχει υποστεί ακόμα το εσωτερικό τσάκισμα που θα χωρίσει την υπόσταση του σε θνητή και αθάνατη, έλλογη και άλογη. Ζει και ενεργεί σαν αδιάσπαστη ενότητα, σαν ένα ψυχοσωματικό σύνολο (πρωτοφανές και αξεπέραστο για τον δυτικό πολιτισμό) χωρίς διχασμούς». *Κωστής Παπαγιώργης, «Η ομηρική μάχη», εκδόσεις Καστανιώτης, Αθήνα, 1993, σ. 20-23
Αλήθεια, τι θυμόμαστε απ’ το έπος;
Σε ποιον βαθμό εκείνη η Εποχή του Χαλκού - οι νόστοι και η πνευματικότητα, η ωμότητα και το ήθος της - θα μπορούσαν, ιδεατά, να συνομιλήσουν, να εγχύσουν κάποιου είδους φως στα δικά μας σημερινά σκιερά;
Κατά πόσον εκείνος, ο πολιτισμός της Αιδούς, η σχέση με τη Φύση, με τον θεό, το θείο και το θαύμα, η σχέση με τον ξένο - ή με εκείνο το βαθύ μυστήριο της φιλοξενίας - μπορεί να έχουν κάποιον λόγο σήμερα, πάνω στον δικό μας, πολιτισμό; Πάνω στις δικές μας σημερινές απορίες;
Μετά τη Νεκυία, εκείνη την επίσκεψη στη ραψωδία λ’ σε συνεργασία με το θέατρο ΝΟ της Ιαπωνίας, που παρουσιάστηκε στο Τόκυο πρώτα και μετά, για πρώτη φορά στο αρχαίο θέατρο της Επιδαύρου, τώρα ακόμα μια επιστροφή στις πηγές …
Μια επίσκεψη σε τρεις ραψωδίες του έπους και πώς, αυτό το ατελεύτητο μυστήριο της προφορικής Αφήγησης (το βαθύ μυστήριο του θεάτρου) έχει τη δυνατότητα να μας εξακοντίζει συναρπαστικά “εκεί, που η ιστορία ακόμα συμβαίνει”.
Ένας ξένος - και Οίος επιπλέον ονομάζεται από τον Όμηρο, δηλαδή μόνος - ένα ανθρώπινο ράκος μετά το ύστατο ναυάγιο του, συντετριμμένο μετά την άνιση πάλη του με το πέλαγος, πεταμένο σε μιαν ακτή …
(Αλήθεια, μας θυμίζει τίποτα από το σήμερα αυτή η εικόνα; Την έχει πάρει - έστω ξώφαλτσα - το μάτι μας πουθενά στον σύγχρονο κόσμο που μας περιβρέχει;) Εδώ, σε μια ξένη ακτή που δεν διάλεξε, του ορίστηκε να αναζητήσει και να ξαναβρεί το σώμα, το πρόσωπο και το όνομά του.
Για 1263 στίχους παραμένει άγνωστος, απρόσωπος, ξένος, και μόνο μετά το πρώτο του δάκρυ - και το μετέπειτα γοερό κλάμα - αρχίζει μια διαδρομή «αναγνώρισης». Προσπαθώντας να τον τιμήσουν, (σε έναν ξένο πάντα υπαινίσσεται η θεότητα), να διασκεδάσουν τις οδύνες του με Ωδές από ιστορίες ηρώων και θεών, δεν γνωρίζουν ότι τραγουδούν τη ζωή του … Κι όταν μέσα από την αξιοπρέπεια των δακρύων ζητά να επιτρέψουν σε εκείνον, έναν ξένο, να συνεχίσει ο ίδιος την ιστορία - μπαίνοντας, δραματικό πρόσωπο πια / είδωλο, στο θέατρο της ζωής του - η “αναγνώριση” δεν θα αργήσει να επιτελεσθεί.
Χάρη σε μια μοναδικής δραματουργικής έμπνευσης ίντριγκα του ποιητή της οδύσσειας, (μοναδική σχεδόν στο παγκόσμιο ρεπερτόριο), τα δάκρυα τον έκαναν θεατή, αφηγητή Ραψωδό, ποιητή - της ίδιας του της ζωής . Μαζί με την “αναγνώριση” ανακτά και το όνομα του…
[Υπάρχει μια απλή και θεμελιώδης, ζωτική επιθυμία που χαρακτηρίζει τη ζωή του ανθρώπου: Να ταξιδέψει, από ένα σημείο Α σε ένα σημείο Β. Ως οδύσσεια - είτε εξωτερικής είτε εσωτερικής γεωγραφίας, (αναρίθμητες και οι περιπτώσεις εσωτερικής οδύσσειας για τους θνητούς) - θα μπορούσε ανεπιφύλακτα να ονομασθεί κάθε ανεπιδίωκτη περιπλοκή ή περιπέτεια αυτής της διαδρομής, προσδιοριζόμενη από ακούσιες, ανεπιθύμητες, απρόοπτες αποκλίσεις του δρόμου. Και είναι δύσκολο να υπάρξει θνητός που να μην έχει βρεθεί - έστω κατ’ αναλογίαν - σε μία τουλάχιστον τοποθεσία/συνθήκη στη ζωή του που να τον προσδιορίζει ως ξένο.
Μπορεί άραγε η συμπάθεια - αυτή με την οποία γενναιόδωρα μπορεί να μας ελεήσει η σκηνική εμπειρία του έπους - να λειτουργήσει σαν μια τρυφερή αφή, μια κατανόηση για το δράμα του Άλλου”; Τη δυσχερή θέση του ξένου, όπου - όπως διακαώς μας διδάσκει η Ιστορία - τίποτα δεν διασφαλίζει πως ο οποιοσδήποτε από εμάς, δεν θα βρεθεί σε ανάλογη θέση σε μια επόμενη, απότομη στροφή της;]
Γιάννης Χαρίσης Εχένηος, Αρχηγός και Σύμβουλος των Φαιάκων
Φωτεινή Τιμοθέου Ευρυμέδουσα, γυναίκα των Φαιάκων
Νίκος Καπέλιος Αρχηγός και Σύμβουλος των Φαιάκων, κραυγή του Ηφαίστου
Γιάννης Βάρσος Ευρύαλος, νέος των Φαιάκων
Νικόλας Γραμματικόπουλος Κλυτόνηος, νέος των Φαιάκων
Νεκτάριος Θεοδώρου Ελατρεύς, Αρχηγός και Σύμβουλος των Φαιάκων
Κωστής Καπελλίδης Aμφίαλος, θεά Αθηνά, κήρυκας, Άρης, νέος των Φαιάκων
Νίκος Κουκάς Λαοδάμας, νέος των Φαιάκων
Τίτος Μακρυγιάννης Θόων, νέος των Φαιάκων
Γιάννης Τομάζος Άλιος, νέος των Φαιάκων
Ο Θωμάς Μοσχόπουλος πραγματεύεται τα θέματα της εξουσίας και του ανταγωνισμού, σε ένα κείμενο που συνομιλεί ανοιχτά με τον Μπέκετ, τόσο σε επίπεδο γραφής όσο και περιεχομένου
Μια συζήτηση για το έργο «Ολική Άμεση Συλλογική Επικείμενη Επίγεια Σωτηρία», τις υπαρξιακές και κοινωνικές αφετηρίες που τροφοδοτούν το καλλιτεχνικό του όραμα, το θέατρο και την κοινωνία
Εκατό χιλιάδες ευρώ τώρα ή ένα εκατομμύριο σε δέκα χρόνια; Εσύ τι θα επέλεγες; Πόσο κοστίζουν οι αρχές μας; Μπορεί μια απλή ερώτηση να διαλύσει μια σχέση;
12°
