O Μιχαήλ Μαρμαρινός καταπιάνεται και πάλι με τον Όμηρο, παρουσιάζοντας 3 ραψωδίες της Οδύσσειας, με τον Χάρη Φραγκούλη στον ρόλο του «ξένου»
Ο Μιχαήλ Μαρμαρινός, ο επόμενος καλλιτεχνικός διευθυντής του Φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου, παρουσιάζει φέτος για τα 70 χρόνια του Φεστιβάλ μια παράσταση που είναι βασισμένη σε 3 ραψωδίες της Οδύσσεας , με τον πλήρη τίτλο «ζ-η-θ, ο ξένος». Μια επιστροφή στις πηγές: επίσκεψη σε τρεις ραψωδίες της Οδύσσειας. Πρόκειται για μια παραγωγή του ΚΘΒΕ, σε συμπαραγωγή με τον Θεατρικό Οργανισμό Κύπρου. Η παραγωγή θα κάνει πρεμιέρα τον Ιούλιο στο Αρχαίο Θέατρο Επιδαύρου (Παρασκευή 11 & Σάββατο 12 Ιουλίου), για να ακολουθήσει περιοδεία σε όλη την Ελλάδα και την Κύπρο, ενώ θα παρουσιαστεί στη Θεσσαλονίκη, στο Θέατρο Δάσους στις 30 & 31 Αυγούστου.
Ο Μιχαήλ Μαρμαρινός σκηνοθετεί την παράσταση «ζ-η-θ, ο ξένος» στο Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου
Ο Μιχαήλ Μαρμαρινός επιλέγει να παρουσιάσει μια αναπάντεχη δραματουργική πρόταση, που χαρακτηρίζεται από μια επιστροφή στις πηγές. Έτσι «επισκέπτεται» την Οδύσσεια του Ομήρου, επικεντρώνοντας το έργο του σε τρεις τραγωδίες, τη ζ, την η και τη θ. Πρόκειται για τις ραψωδίες στις οποίες ο Οδυσσέας βρίσκεται στο νησί των Φαιάκων και γνωρίζει τη Ναυσικά, την κόρη του Αλκίνοου, του βασιλιά των Φαιάκων. Εκείνος αποκαλεί τον Οδυσσέα «ξένο» και στο τέλος τον βοηθά να φύγει προς την Ιθάκη. Είναι εντυπωσιακό το γεγονός πως ο εμβληματικός αυτός ήρωας για 1263 στίχους παραμένει άγνωστος, απρόσωπος, ξένος, και μόνο μετά το πρώτο του δάκρυ - και το μετέπειτα γοερό κλάμα - αρχίζει μια διαδρομή «αναγνώρισης».
Ο Μαρμαρινός βασίζεται στη μετάφραση του Δημήτρη Μαρωνίτη ενώ παράλληλα υπάρχουν και πρόσθετα στη δραματουργία της παράστασης που προέρχονται από τρεις ακόμη πηγές: Ιλιάδα, σε μετάφραση Δημήτρη Ν. Μαρωνίτη, Άγρα, 2012, Αινειάδα Βιβλίο ΙΙ, σε μετάφραση Θεόδωρου Παπαγγελή (εκδόσεις ΜΙΕΤ) και κάποια θραύσματα από τον Κόιντο«Τα μεθ' Όμηρον» Βιβλίο ΧΙΙ σε μετάφραση Γιάννη Δούκα. Δεν είναι η πρώτη φορά που ο Μαρμαρινός καταπιάνεται με την Οδύσσεια. Είχε ανεβάσει τη Νεκυία, τη ραψωδία λ, που περιγράφει την κάθοδο του Οδυσσέα στον Άδη, σε συνεργασία με το θέατρο ΝΟ της Ιαπωνίας, που παρουσιάστηκε στο Τόκυο πρώτα και μετά, για πρώτη φορά στο αρχαίο θέατρο της Επιδαύρου. Και τώρα επιστρέφει και πάλι στην Οδύσσεια καθώς σίγουρα υπάρχει ακόμη πολύ υλικό για να αντλήσει...
Ευγενικέ μου Αλκίνοε, που ξεχωρίζεις πρώτος στον λαό σου, ωραίο πράγματι ν’ ακούς έναν καλό αοιδό, όπως αυτός εδώ, με θεία θα ’λεγες φωνή. Κι ομολογώ, απόλαυση άλλη δεν υπάρχει πιο χαριτωμένη απ’ όταν σμίγει ο κόσμος όλος σ’ ευφροσύνη: στην αίθουσα οι καλεσμένοι, καθισμένοι στη σειρά, ακούν τον αοιδό προσηλωμένοι, και τα τραπέζια εκεί μπροστά γεμάτα ψωμί και κρέας· ο οινοχόος να τραβά απ’ τον κρατήρα το κρασί και να περνά, να το κερνά στις κούπες. Βαθιά το αισθάνομαι πως είναι αυτό ό,τι πιο ωραίο υπάρχει.
«΄Ο,τι ζει στους κόλπους του Έπους έχει μορφή, προσωπική υπόσταση: τα άλογα μιλούν και προφητεύουν, τα ποτάμια αντιδρούν σαν έμψυχες οντότητες, η σύμπτωση προϋποθέτει θεϊκό χέρι.
Αν για τη σημερινή ευαισθησία η Αυγή είναι ένα φαινόμενο φυσικό, για τον Όμηρο είναι προσωποποιημένη εκδήλωση. ΄Ετσι, τη βλέπουμε να σηκώνεται από το κρεββάτι της… […]
Εδώ ο άνθρωπος, δεν έχει υποστεί ακόμα το εσωτερικό τσάκισμα που θα χωρίσει την υπόσταση του σε θνητή και αθάνατη, έλλογη και άλογη. Ζει και ενεργεί σαν αδιάσπαστη ενότητα, σαν ένα ψυχοσωματικό σύνολο (πρωτοφανές και αξεπέραστο για τον δυτικό πολιτισμό) χωρίς διχασμούς».
Αλήθεια, τι θυμόμαστε απ’ το έπος;
Σε ποιον βαθμό εκείνη η Εποχή του Χαλκού - οι νόστοι και η πνευματικότητα, η ωμότητα και το ήθος της - θα μπορούσαν, ιδεατά, να συνομιλήσουν, να εγχύσουν κάποιου είδους φως στα δικά μας σημερινά σκιερά;
Κατά πόσον εκείνος, ο πολιτισμός της Αιδούς, η σχέση με τη Φύση, με τον θεό, το θείο και το θαύμα, η σχέση με τον ξένο - ήμε εκείνο το βαθύ μυστήριο της φιλοξενίας - μπορεί να έχουν κάποιον λόγο σήμερα, πάνω στον δικό μας, πολιτισμό; Πάνω στις δικές μας σημερινές απορίες;
Μετά τη ΝΕΚΥΙΑ, - εκείνη την επίσκεψη στη ραψωδία λ’ σε συνεργασία με το θέατρο ΝΟ της Ιαπωνίας, που παρουσιάστηκε στο Τόκυο πρώτα και μετά, για πρώτη φορά στο αρχαίο θέατρο της Επιδαύρου - τώρα ακόμα μια επιστροφή στις πηγές …
Μια επίσκεψη σε τρεις ραψωδίες του έπους και πώς, αυτό το ατελεύτητο μυστήριο της προφορικής Αφήγησης (το βαθύ μυστήριο του θεάτρου) έχει τη δυνατότητα να μας εξακοντίζει συναρπαστικά “εκεί, που η ιστορία ακόμα συμβαίνει”.
Ένας ξένος - και Οίος επιπλέον ονομάζεται από τον Όμηρο , δηλαδή μόνος - ένα ανθρώπινο ράκος μετά το ύστατο ναυάγιο του, συντετριμμένο μετά την άνιση πάλη του με το πέλαγος, πεταμένο σε μιαν ακτή …
(Αλήθεια, μας θυμίζει τίποτα από το σήμερα αυτή η εικόνα; Την έχει πάρει - έστω ξώφαλτσα - το μάτι μας πουθενάστον σύγχρονο κόσμο που μας περιβρέχει;)
Εδώ, σε μια ξένη ακτή που δεν διάλεξε, του ορίστηκε να αναζητήσει και να ξαναβρεί
το σώμα, το πρόσωπο και το όνομά του.
Για 1263 στίχους παραμένει άγνωστος, απρόσωπος, ξένος, και μόνο μετά το πρώτο του δάκρυ - και το μετέπειτα γοερό κλάμα - αρχίζει μια διαδρομή «αναγνώρισης». Προσπαθώντας να τον τιμήσουν, (σε έναν ξένο πάντα υπαινίσσεται η θεότητα), να διασκεδάσουν τις οδύνες του με Ωδές από ιστορίες ηρώων και θεών, δεν γνωρίζουν ότι τραγουδούν τη ζωή του … Κι όταν μέσα από την αξιοπρέπεια των δακρύων ζητά να επιτρέψουν σε εκείνον, έναν ξένο, να συνεχίσει ο ίδιος την ιστορία - μπαίνοντας, δραματικό πρόσωπο πια / είδωλο, στο θέατρο της ζωής του - η “αναγνώριση” δεν θα αργήσει να επιτελεσθεί.
Χάρη σε μια μοναδικής δραματουργικής έμπνευσης ίντριγκα του ποιητή της οδύσσειας, (μοναδική σχεδόν στο παγκόσμιο ρεπερτόριο), τα δάκρυα τον έκαναν θεατή, αφηγητή Ραψωδό, ποιητή - της ίδιας του της ζωής . Μαζί με την “αναγνώριση” ανακτά και το όνομα του…
[Υπάρχει μια απλή και θεμελιώδης, ζωτική επιθυμία που χαρακτηρίζει τη ζωή του ανθρώπου: Να ταξιδέψει, από ένα σημείο Α σε ένα σημείο Β. Ως οδύσσεια - είτε εξωτερικής είτε εσωτερικής γεωγραφίας, (αναρίθμητες και οι περιπτώσεις εσωτερικής οδύσσειας για τους θνητούς) - θα μπορούσε ανεπιφύλακτα να ονομασθεί κάθε ανεπιδίωκτη περιπλοκή ή περιπέτεια αυτής της διαδρομής, προσδιοριζόμενη από ακούσιες, ανεπιθύμητες, απρόοπτες αποκλίσεις του δρόμου. Και είναι δύσκολο να υπάρξει θνητός που να μην έχει βρεθεί - έστω κατ’ αναλογίαν - σε μία τουλάχιστον τοποθεσία/συνθήκη στη ζωή του που να τον προσδιορίζει ως ξένο.
Μπορεί άραγε η συμπάθεια - αυτή με την οποία γενναιόδωρα μπορεί να μας ελεήσει η σκηνική εμπειρία του έπους - να λειτουργήσει σαν μια τρυφερή αφή, μια κατανόηση για το δράμα του Άλλου”; Τη δυσχερή θέση του ξένου, όπου - όπως διακαώς μας διδάσκει η Ιστορία - τίποτα δεν διασφαλίζει πως ο οποιοσδήποτε από εμάς, δεν θα βρεθεί σε ανάλογη θέση σε μια επόμενη, απότομη στροφή της;]
Ο Θωμάς Μοσχόπουλος πραγματεύεται τα θέματα της εξουσίας και του ανταγωνισμού, σε ένα κείμενο που συνομιλεί ανοιχτά με τον Μπέκετ, τόσο σε επίπεδο γραφής όσο και περιεχομένου
Μια συζήτηση για το έργο «Ολική Άμεση Συλλογική Επικείμενη Επίγεια Σωτηρία», τις υπαρξιακές και κοινωνικές αφετηρίες που τροφοδοτούν το καλλιτεχνικό του όραμα, το θέατρο και την κοινωνία
Εκατό χιλιάδες ευρώ τώρα ή ένα εκατομμύριο σε δέκα χρόνια; Εσύ τι θα επέλεγες; Πόσο κοστίζουν οι αρχές μας; Μπορεί μια απλή ερώτηση να διαλύσει μια σχέση;
12°
