Τα πρώτα λεπτά αισθάνεσαι κάπως μουδιασμένος. Η ατμόσφαιρα είναι καθηλωτική. Ένα έργο αποσπασματικό, μια παράσταση καθ’ όλα αφαιρετική, μια υπαρξιακή δοκιμασία. Από τη μία επιστρατεύεις τη διερευνητική σου ικανότητα, από την άλλη το συναίσθημα καθεαυτό ξεσηκώνεται τσιγκλώντας a posteriori ανησυχίες σε καταστολή. Ο θεατής μετέχει. Αν το έργο απευθύνεται στο θυμικό ή στο λογικό δεν είναι θέμα. Θα περάσει και από τα δύο. Το ανολοκλήρωτο και αινιγματικό κείμενο του Μπίχνερ, από το 1836, έρχεται στο σήμερα και με κάποιο τρόπο μπροστά σου γίνονται όλα ξεκάθαρα, απτά, δικά σου. Από το «Bόυτσεκ» θα φύγεις με γρατσουνιές.
Μέσα σε αυτό το θέατρο υπάρχει τόσο πολύ ταλέντο που γεμίζει το κάθε κυβικό εκατοστό του χώρου. Κάτω από το μαχαίρι που αιωρείται, οι τέσσερις ηθοποιοί φλέγονται, τα δίνουν όλα. Σχεδόν ακούς τους χτύπους της καρδιάς τους, το τρίξιμο των δαχτύλων τους. Με τον Μελέτη Ηλία να μεταμορφώνεται εντελώς μακριά από τυποποιημένους ρόλους, τον Δαυίδ Μαλτέζε να γονατίζει με πάταγο και να συγχρονίζει το τέμπο του τυμπάνου του με το σφυγμό σου, την Ελεάνα Γεωργούλη να κάμπτεται σαν χορτάρι στον άνεμο και τη Δέσποινα Χατζηπαυλίδου να επιβάλλεται ακόμα και με τους μύες των ματιών της, η σκηνή έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον. Η ομάδα «Σημείο Μηδέν» με απόλυτο συγχρονισμό παίζει το «Bόυτσεκ» σε σκηνοθεσία Σάββα Στρούμπου και αξίζει την προσοχή μας.
Έχουμε μπροστά μας 4 νέα και ταλαντούχα παιδιά που ασχολούνται με ένα κλασικό και βαρύ έργο. Πώς ερμηνεύετε την πρόκληση αυτή; Πόσο βαθιά ακολουθείτε το κείμενο;
Δαυίδ Μαλτέζε - Μελέτης Ηλίας Σ’ αυτή τη δύσκολη περίοδο που διανύουμε η βαρύτητα και η διαχρονικότητα των κλασικών κειμένων σού δίνει τη δυνατότητα να ανακαλύψεις νέους δρόμους που σε καθοδηγούν σε ένα δύσκολο αλλά λυτρωτικό μονοπάτι. Το ίδιο το κείμενο σε κάνει να αφουγκραστείς την ανάγκη της εποχής και να ακολουθήσεις την ουσία της. Η αναμέτρηση αυτή σε κάνει να ξαναβρίσκεις τη δύναμη και την όρεξη για τη φύση της δουλειάς μας που δεν είναι αυτονόητη στις συνθήκες που επικρατούν στην εποχή μας και αυτό είναι ίσως το μεγαλύτερο κέρδος.
Το έργο είναι σχετικά δύσκολο, το ίδιο το κείμενο έχει μια αποσπασματικότητα, παρόλα αυτά με ό,τι συντελείται πάνω στη σκηνή ο θεατής συμπάσχει. Μιλάμε λοιπόν για μια αποκωδικοποίηση. Πώς δουλέψατε για να πετύχετε αυτό το αποτέλεσμα;
Δαυίδ Μαλτέζε - Μελέτης Ηλίας: Ο τρόπος δουλειάς της ομάδας μας απαιτεί μια δοτικότητα ψυχική και σωματική. Όπως και στις προηγούμενες δουλειές της Ομάδας Σημείο Μηδέν, κύριο μέλημα του σκηνοθέτη Σάββα Στρούμπου είναι να βρεθεί το υπαρξιακό βάθος των ηρώων μέσα από αρκετά σκληρή προετοιμασία, εντούτοις τόσο λειτουργική και δημιουργική. Είναι απαραίτητη για τη λειτουργία της παράστασης και το χτίσιμο των ρόλων. Η θεμιτή απουσία ρεαλιστικών σκηνικών, μουσικής και φωτισμών εντείνει τη διαδικασία εμβάθυνσης της έρευνας των ηθοποιών πάνω στο κλασικό κείμενο και επιτρέπει στους θεατές την όξυνση της φαντασίας τους.
Αυτό που συμβαίνει επί σκηνής, ενέργεια, κίνηση, φωνή, μουσική, συναίσθημα, μοιάζει μάλλον με κατάθεση ψυχής. Όταν σβήνουν τα φώτα της παράστασης τι γίνεται; Πόσο πραγματικά εμπλέκεστε σε αυτό;
Ελεάνα Γεωργούλη: Για τον ηθοποιό υπάρχουν μέρες περισσότερο ή λιγότερο δύσκολες… Τις δύσκολες μέρες το υλικό σου αντιστέκεται και εσύ πρέπει να το κυνηγήσεις, να το αιχμαλωτίσεις και να το κάνεις δικό σου. Τις λιγότερο δύσκολες μέρες, το υλικό σου παραδίδεται γυμνό, όπως η γυναίκα στον εραστή της, και τότε πρέπει εσύ να κολυμπήσεις μέσα του χορταστικά, χωρίς να πνιγείς αλλά κρατώντας πάντα τον έλεγχο. Και στις δύο περιπτώσεις ο δεξιοτέχνης ηθοποιός –και στο θέατρο που κάνουμε η δεξιοτεχνία απαιτείται– ξέρει πώς να κινητοποιήσει όχι μόνο τους μυς ή τη φωνή του, αλλά και κάθε του όργανο. Η καρδιά χτυπά διαφορετικά, οι βλεννογόνοι λειτουργούν διαφορετικά, τα επινεφρίδια λειτουργούν διαφορετικά, το στομάχι, οι πνεύμονες. Ό,τι συντελείται πάνω στη σκηνή κεντρίζει το νευρικό σύστημα στο έπακρο ανεξάρτητα από τη δύσκολη ή την πιο δύσκολη μέρα (έχω καταλήξει πως εύκολες μέρες δεν υπάρχουν…). Η σκηνή είναι αρένα και όταν είσαι εκεί πάνω παραδίδεσαι στην τελετουργία του σανιδιού, που σε υπερβαίνει. Όταν σβήνουν τα φώτα είσαι στον απόηχο του μουρμουρητού του ρόλου, αλλά ξανά μόνος με τον εαυτό σου. Κάποιες φορές ανακουφιστικό να επιστρέφεις σε σένα και κάποιες φυλακή, θες να αποδράσεις και να ξαναχωρέσεις τα μεγάλα πάθη του θεάτρου…
Παρά το ότι απουσιάζουν τα σκηνικά, η ατμόσφαιρα είναι υποβλητική, δίνετε το στίγμα του χρόνου και τόπου του έργου. Πού βασιστήκατε για κάτι τέτοιο;
Δέσποινα Χατζηπαυλίδου: Το ίδιο το κείμενο του «Βόυτσεκ» με την αποσπασματικότητά του και με τα θραύσματα εικόνων και λόγου που περιέχει μας δείχνει το δρόμο για μια αφαίρεση. Το διαχρονικό πρόσωπο του Βόυτσεκ δεν ανήκει σε μια εποχή σε έναν τόπο και αυτό θέλουμε να το δείξουμε. Αφαιρούμε από τη σκηνή κάθε τι που θα αποσπούσε την προσοχή του θεατή από το γεγονός της ύπαρξης του Βόυτσεκ και έτσι το μήνυμα ότι είμαστε κι εμείς μέρος του Βόυτσεκ ή γνωρίζουμε κάποιον Βόυτσεκ ή μετέχουμε στο ασφυκτικό περιβάλλον του Βόυτσεκ ή δεν κάνουμε κάτι για να μην υπάρχουν Βόυτσεκ, φτάνει καθαρό στο θεατή. Ένας ξύλινος διάδρομος, ένα μαχαίρι, το σκοινί, η πέτρα. Το αυτοσχέδιο μουσικό όργανο που κρατά ο αρχιτυμπανιστής δίνει με τους τόνους του το απαραίτητο «χρώμα», ενοποιεί το χώρο και εκτοξεύει τα πρόσωπα στο χρόνο.
Το κοινό τιμά την παράσταση δύο χρόνια. Ο χώρος του θεάτρου είναι τέτοιος ώστε να σας φέρνει σε άμεση επαφή μαζί του. Τι βλέπετε ή τι υποθέτετε ότι εισπράττει το κοινό κατά τη διάρκεια της παράστασης;
Δαυίδ Μαλτέζε - Μελέτης Ηλίας: Ο θεατής χάνει την υπόσταση της απλής παρακολούθησης, αποστασιοποιημένος και εκ του ασφαλούς, συν της επικίνδυνα κοντινής απόστασης με το δρώμενο και γίνεται πια μάρτυρας και συνένοχος της θεατρικής πράξης. Είναι μεγάλη χαρά και τιμή να εισπράττεις αυτή τη θετική ανταπόκριση από τους θεατές σε ένα ερευνητικό είδος προσέγγισης, αφού μας δίνει τη δύναμη να συνεχίσουμε να πραγματοποιούμε αυτό που αγαπάμε.
Δώστε μας ένα κλειδί για να έρθει ο θεατής πιο κοντά στην παράσταση. Με τι μάτια του προτείνετε να την κοιτάξει;
Ελεάνα Γεωργούλη: Ο ηθοποιός πάνω στη σκηνή είναι σαν εξωτικό πουλί έξω από το κλουβί, σαν άγριο ζώο ελεύθερο στη φύση. Ασυμμόρφωτος, αξημέρωτος, ανυπότακτος, τρελός, ρομαντικός, σπαράσσων. Πολλές φορές αυτό ξενίζει. Είμαστε τόσο εκπαιδευμένοι στη συνάφεια της τηλεόρασης ή του ακαδημαϊκού θεάτρου που σαν θεατές «κλωτσάμε» στην εικόνα ενός γυμνού και διάφανου συναισθηματικά υποκειμένου. Ας κοιτάξει λοιπόν ο θεατής το καρδιογράφημα που σχηματίζεται από τους ηθοποιούς στη σκηνή του Βόυτσεκ, χωρίς να προσπαθήσει να καταλάβει με τη «λογική» αλλά με τις αισθήσεις γιατί εκεί απευθυνόμαστε.
Info: «Βόυτσεκ» του Γκέοργκ Μπύχνερ (τελευταίες παραστάσεις) Θέατρο ΑΤΤΙΣ - Νέος Χώρος, Λεωνίδου 12 (πλησίον μετρό Μεταξουργείο), Παρ.&Σάβ. στις 21.15, Κυρ. στις 19.15, μέχρι 8 Μαρτίου. Κράτηση θέσεων: 210 3225207 & 6942 841714
20°
