Το Still είναι η νέα δουλειά του Δημήτρη Παπαϊωάννου στη Στέγη.
Ίσως είναι η πρώτη φορά που μια παράσταση του Δ. Παπαϊωάννου είναι τόσο ξεκάθαρα δομημένη και ανελικτικά διαρθρωμένη ως τον τελικό της στόχο. Πρόκειται για μια παράσταση με ουσιαστική θέση και άποψη ανατροπής. Ο στοχασμός, συνεπώς, κατέχει πρωτεύοντα ρόλο κι ακολουθεί η αισθητική φόρμα. Ο ίδιος ο Δ. Παπαϊωάννου έχει το ρόλο του καθοδηγητή, του δημιουργού που κινεί τα νήματα προς την κατεύθυνση της αλλαγής. Επιβλητική θέση ως σκηνικό φόντο κατέχει ένα τεράστιο ωοειδές διάφανο μπαλόνι γεμάτο με λευκό καπνό, το οποίο επικρέμαται πάνω από τη σκηνή και τους δρώντες. Υπόμνηση, ίσως, του σύμπαντος ή ρεαλιστικότερα ενός κόσμου εν συγχύσει, ενός θολού τοπίου ιδεολογημάτων και σαθρών αξιών οι οποίες στοιχειώνουν τη ζωή του ατόμου στη σύγχρονη κοινωνία. Τα ιδεολογήματα αυτά προβάλλει και αποδομεί με την παράστασή του ο σκηνοθέτης.
Η ανίχνευση των ρόλων των δύο φύλων αποτελεί βασικό κορμό της παράστασης. Το αρσενικό και το θηλυκό αντιμετωπίζονται μέσα από τις σκηνικές εικόνες ως πολιτισμικές κατασκευές, ενώ ανακαλείται στη μνήμη μας και το ερμαφρόδιτο το οποίο άλλωστε βρίσκεται και στην απαρχή όλων των μυθολογιών. Ένας παραλληλεπίπεδος γύψινος τοίχος λειτουργεί ως όριο, ως σύνορο μεταξύ δύο καταστάσεων ή δύο φάσεων με δια-φυλικό όσο και κοινωνικό περιεχόμενο. Ένας άντρας ή μια γυναίκα τον φέρουν στην πλάτη τους, ως άλλος Σίσυφος ή Άτλαντας. Στην πορεία, ο τοίχος μετατρέπεται σε μήτρα απ’ όπου θα γεννηθούν νέα πλάσματα, αν-ορθόδοξα κι όμως «ακόμα ζωντανά» (still life): χιμαιρικά όντα με κεφάλι γυναίκας και σώμα άντρα, περίεργες συνθέσεις ανθρώπινων μελών κτλ. Ανοίκειες εικόνες, που εισάγουν το αλλόκοτο και τη διαφορετικότητα ως ισότιμη παράμετρο της φυσικής ζωής. Στις επόμενες σκηνές αποτυπώνονται εικόνες των σχέσεων των δύο φύλων: μια νέα γυναίκα «παραμορφώνεται» από τα χέρια των αρσενικών συντρόφων της κι ένας νέος εργάτης «καταπιέζεται» κουβαλώντας στην πλάτη του τη γυναίκα του. Η αρτιμέλεια και η σεξουαλικότητα του σώματος, λοιπόν, ως κοινωνική κατασκευή, ως φορέας σημείων και σημάνσεων, ήτοι το αντίστοιχο της ρήσης που κυριαρχούσε στην performance της δεκαετίας του ’90: «The body is but a costume».
Η ανατροπή, όμως, συνεχίζεται. Οι παντός είδους ιδεολογικές και κοινωνικές κατασκευές που καταπιέζουν και εγκλωβίζουν το άτομο σε στεγανά εικονοποιούνται ως «φορτίο» πέτρας είτε κυβόλιθων, τους οποίους κουβαλά με κόπο ο άντρας πρωταγωνιστής. Το άτομο δυσκολεύεται να απορρίψει το «φορτίο» του, εξαιτίας της συνήθειας και της αδράνειάς του. Λειτουργεί βάσει των αντανακλαστικών του – προσπαθεί να «κρατήσει» την τελευταία «πέτρα» του πριν αυτή πέσει στο έδαφος. Τελικώς, αποτολμά την απόρριψη όλου του φορτίου του.
Ακολουθεί η αποφασιστική και ουσιαστική ανατροπή της υπάρχουσας κοινωνικής πραγματικότητας.
Το «ξήλωμα» του πατώματος της σκηνής συντελείται τραβώντας ταινίες καθ’ όλο το μήκος και το πλάτος της. Οι «ραφές» των σταθερών και ακλόνητων ιδεολογικών, κοινωνικών, πολιτικών πεποιθήσεων και θεσμών ξηλώνονται ανελέητα, δημιουργώντας μια εκρηκτική ατμόσφαιρα εκκωφαντικών ήχων. Ο ουράνιος νεφοσκεπής θόλος φωτίζεται από ένα εσωτερικό φως, περίλαμπρο. Η ρευστή φύση του αποκαλύπτεται όταν η «σκαπάνη» του πρωταγωνιστή διασαλεύει την ισορροπία του. Τότε μια πλημμυρίδα αρμονικών και κυματοειδών διαμορφώσεων κατακλύζουν την αίθουσα, με τις σαγηνευτικής αισθητικής ταλαντώσεις και παλινδρομήσεις του μπαλονιού, μέσα στον υποφωτισμένο σκηνικό χώρο. Είναι η στιγμή που η ρευστότητα και η ροή αντικαθιστούν την ακινησία και τη σταθερότητα της still life. Είναι η στιγμή όπου ο πολυσήμαντος τίτλος της παράστασης έρχεται αντιμέτωπος με τη (σκηνική) πράξη.
Πρόκειται για μια στοχευμένη πορεία απ-αλλαγής της ανθρωπότητας από τα κάθε είδους «φορτία» του παρελθόντος που επικάθισαν ως πολιτισμικά πρότυπα. Μια διαρκής αναζήτηση ενός τρόπου του ζην, που δεν έχει όριο και τέλος, καθώς εξελίσσεται μαζί με την κάθε νέα πολιτισμική συνθήκη και, συνεπώς, η ροή είναι αυτή καθεαυτήν η φύση της. Έτσι, ο τίτλος μοιάζει μια ειρωνική νύξη, αφού η ζωή δεν ακινητεί (still), αντιθέτως αποτελείται από στιγμιότυπα still life διαρκούς κίνησης. Στην παράσταση αυτή του Δ. Παπαϊωάννου η νοητική περιπέτεια υπερτερεί της αισθητικής φόρμας – η οποία αποδυναμώνεται μόνο από τον πληθωρισμό εικόνων στη σκηνή του τέλους. Μία έξοχη χοροδραματική πρόταση/θέση από έναν ώριμο πια δημιουργό.
19°
