Συνάντηση ιερών τεράτων: ο μάγος του θεάτρου της εικόνας, Μπομπ Ουίλσον, με τον θρύλο του χορού Μιχαήλ Μπαρίσνικοφ, και τον Ουίλλεμ Νταφόε, διάσημο ηθοποιό με θητεία στο περίφημο Wooster Group, ζωντανεύουν το σουρεαλιστικό, ποιητικό και ειρωνικό σύμπαν ενός σπουδαίου λογοτέχνη της ρωσικής πρωτοπορίας. Ο Δανιήλ Χαρμς εξισορρόπησε το κανιβαλικό στοιχείο με την καθαρότητα, αλλά οι σταλινικές εκκαθαρίσεις έδωσαν τέρμα στη ζωή και το έργο του. Στη νουβέλα «Η Γριά», την οποία διασκεύασαν για το θέατρο οι Μπαρίσνικοφ, Νταφόε και Ουίλσον, ο Χαρμς καταγράφει την παράλογη περιπέτεια ενός συγγραφέα, ο οποίος μια ημέρα ανακαλύπτει ότι, εντελώς ανεξήγητα, στο διαμέρισμά του κείτεται το πτώμα μιας ηλικιωμένης γυναίκας. Η γυναίκα αυτή, η οποία μοιάζει να απομυζά από τον συγγραφέα κάθε ικμάδα δημιουργικότητας, ίσως να αποτελεί ένα σύμβολο του σταλινικού καθεστώτος. Ο ήρωας του διηγήματος αναρωτιέται πώς θα μπορέσει να ξεφορτωθεί το κουφάρι της κι ο Χαρμς μας χαρίζει ένα γκροτέσκο αριστούργημα, το οποίο διαπνέεται εξίσου από το πνεύμα του Ντοστογιέφσκι, του Μπέκετ και του Ιονέσκο.
Ο Δανιήλ Χαρμς έγινε γνωστός τη δεκαετία του '20, στη συνέχεια πέρασε στην αφάνεια ζώντας κυνηγημένος από το σοβιετικό καθεστώς, αλλά πλέον αναγνωρίζεται ως ένας από τους πιο σημαντικούς δημιουργούς της παγκόσμιας λογοτεχνίας. Στο "The old woman", παρακολουθούμε τον έντονο εσωτερικό μονόλογο ενός συγγραφέα, που δε μπορεί να ολοκληρώσει τη συγγραφή, καθώς έρχεται αντιμέτωπος με μία σειρά ασυνήθιστων γεγονότων.
Η παράσταση του Μπομπ Ουίλσον, δίνει την ευκαιρία στους δύο υπέροχους ερμηνευτές του να ξετυλίξουν το ταλέντο τους, μεταφέροντας ψήγματα από την ατμόσφαιρα του Ιονέσκο, του Μπέκετ αλλά και του βαριετέ, και υπηρετώντας τη μινιμαλιστική αισθητική και την έντονη εικαστικότητα του σκηνοθέτη. Οι Μπαρίσνικοφ και Νταφόε δίνουν συναισθηματική ένταση στο έργο, κινούμενοι σε ένα άψογο αισθητικά γεωμετρικό τοπίο, που διαρκώς αλλάζει σχήματα και χρώματα, δίνοντας κάποιες στιγμής την εντύπωση πως αποκτά και μία τρίτη διάσταση. Συχνές επαναλήψεις του ίδιου θέματος, προτάσεις που ακούγονται στα ρωσικά, υπογραμμίζουν τον παράλογο κόσμο του Χαρμς, καλώντας μας να παρασυρθούμε στο σύμπαν που ο Μπομπ Ουίλσον έχει δημιουργήσει.
Σκηνοθεσία – Σκηνικά – Σχεδιασμός φωτισμού: Robert Wilson
Με μια μεγάλη δραματική και εξπρεσιονιστική χορογραφία-αφήγηση για την ταραγμένη σχέση του Αύγουστου Ροντέν και της ερωμένης και μούσας του, Καμίγ Κλωντέλ, ξανασυναντιέται ο διάσημος και κορυφαίος Ρώσος χορογράφος, Μπορίς Άιφμαν με το ελληνικό κοινό και ανοίγει ένα παράθυρο στην τέχνη, τον παράφορο έρωτα, στο βάσανο της καλλιτεχνικής δημιουργίας, την ψύχωση και τη συντριβή.
Ο «καταπληκτικός μάγος του θεάτρου», όπως αποκάλεσε τον Άιφμαν ο σπουδαίος αμερικανός κριτικός, Κλάιβ Μπέρνς, ήρθε για τρίτη φορά στο Μέγαρο Μουσικής, το Φεβρουάριο του 2013 - αξέχαστες παραστάσεις του, η Κόκκινη Ζιζέλ και η συγκλονιστική Άννα Καρένινα - με ένα έργο για την τραγική φύση της ιδιοφυίας, την απελπισμένη αναζήτηση της αναγνώρισης και το συνοδεύει με μουσική από το γαλλικό ρομαντικό ρεπερτόριο - Ραβέλ, Σεν Σανς, Μασνέ - απόλυτα σύγχρονη και ταιριαστή υπόκρουση σε αυτή την τραγική σχέση.
Ο «Ροντέν» του Μπορίς Άιφμαν έχει στην πραγματικότητα για πρωταγωνίστρια την Καμίγ Κλωντέλ, την ερωμένη που παραμερίστηκε στη διαδρομή του εραστή της προς τη φήμη και το μεγαλείο και παρακολουθεί τη βασανιστική της κάθοδο στην παραφροσύνη και σε μια ματαιωμένη ζωή. Το μπαλέτο αρχίζει και τελειώνει σε ένα άσυλο ψυχοπαθών, εκεί όπου η Καμίγ πέρασε τα τελευταία 30 χρόνια της ζωής της, εξόριστη από την οικογένειά της και την κοινωνία, που δεν ανεχόταν μεγάλες αποκλίσεις από τους συμφωνημένους κανόνες.
Ο «Ροντέν» είναι γεμάτος πάθος, μίσος, βασανισμένο έρωτα, μια σπουδαία ιστορία που έχει όλα τα συστατικά για ένα δραματικό μπαλέτο και ο Άιφμαν, σπρώχνει με ορμή τους χορευτές του σε υπερδραματικές καταστάσεις και διεισδύει στον εσωτερικό κόσμο των χαρακτήρων μέσα από το χορό και την κίνηση.
Ο Άιφμαν «χτίζει πάνω στα θεμέλια των μεγάλων αρχιτεκτόνων του χορού: Μπεζάρ, Ρολάν Πετί, Μάρθα Γκρέιχαμ, Πίνα Μπάους», έγραψε ο κριτικός Ντάρελ Γουντ, στο «ΝΥC Dance Stuff», μετά την παράσταση του «Ροντέν» στο Σίτι Σέντερ της Νέας Υόρκης, την περασμένη άνοιξη, ενθουσιασμένος από την πιο πρόσφατη αυτή μεγάλη χορογραφία του Ρώσου χορογράφου.
Ο «Ροντέν» είναι γεμάτος εικόνες με φαντασία και εικαστικές αναφορές στα μεγάλα έργα του Γάλλου γλύπτη και μας δίνει συγκλονιστικές φυσικές εκδοχές τους: Το Αιώνιο Είδωλο, Οι Πύλες της Κολάσεως, Οι Αστοί του Καλέ, Η Εποχή του Χαλκού. Ο Άιφμαν χρησιμοποιεί τα σώματα των χορευτών, όπως ο γλύπτης Ροντέν θα χρησιμοποιούσε τα υλικά του: τεντώνει, λειαίνει, διορθώνει και επανατοποθετεί χέρια, παλάμες και κορμιά και φτιάχνει ένα μπαλέτο – σπουδή για την μοναξιά, το ταλέντο αλλά και τη σκληρότητα του δημιουργού.
Χορογραφία: Μπορίς Άιφμαν
Μουσική: Maurice Ravel, Camille Saint-Saëns, Jules Massenet
Το À Louer (Ενοικιάζεται) γεννήθηκε ως σύλληψη «μία στιγμή που το μυαλό ταλαντευόταν μεταξύ συνειδητού και ασυνειδήτου και πέρασε ξαφνικά στον παράλληλο κόσμο», εξομολογούνται οι δημιουργοί της ετερόκλητης και πολυεθνικής αυτής κολεκτίβας. Με την παράσταση, δραπετεύουμε για λίγο από την πραγματικότητα, ταξιδεύουμε σε ένα σύμπαν επιθυμιών, αναμνήσεων, φιλοδοξιών, φόβων, ονείρων και εφιαλτών. Σ’ αυτό το σύμπαν, όπως και στη ζωή, τα πάντα είναι προς ενοικίαση, είναι ευάλωτα και εφήμερα.
Σε ένα παλιό κάστρο, παρακολουθούμε ιδιόρρυθμους χαρακτήρες με παράξενες εμμονές. Την ελαφρώς τρελή ιδιοκτήτριά του που ζει με τον κορεάτη υπηρέτη της και ζώα (ποντίκια ή κατσαρίδες) που σέρνονται παντού, μία mezzo σοπράνο που έχει χάσει τη φωνή της και ακολουθείται από τους θαυμαστές της, το σύζυγό και το γιο της…
Κάποια από τα πρόσωπα του έργου αιφνίδια αποκτούν σωσία. Τα έπιπλα στο σαλόνι κρύβουν παγίδες. Ένα άγαλμα ξαφνικά ζωντανεύει. Η συμβατική έννοια του χρόνου καταλύεται και τα γεγονότα άλλοτε διαρκούν περισσότερο και άλλοτε λιγότερο απ’ ότι θα περίμενε κανείς. Το À Louer είναι η σκηνή ενός ονείρου και ως τέτοιο πρέπει να αντιμετωπιστεί.
Η σχεδόν κινηματογραφική σκηνοθεσία της παράστασης υπογραμμίζει την έντονη και ιδιόρρυθμη ατμόσφαιρα, που δίνεται αριστοτεχνικά από τον εξαιρετικό αυτό θίασο, που εδώ και χρόνια έχει δημιουργήσει τη δική του καλλιτεχνική γλώσσα. Χορευτές, ηθοποιοί και μουσικοί ερμηνεύουν εκπληκτικά, υπηρετώντας το πνεύμα του έργου και ισορροπώντας αριστοτεχνικά ανάμεσα στο χιούμορ και τη συγκίνηση. Η σκηνογραφία είναι εξαιρετικά παραστατική και φλερτάρει επιτυχώς με τη σουρεαλιστική αφήγηση. Ο φωτισμός και ο ήχος αποκτούν πρωταγωνιστικό ρόλο.
Σκηνοθεσία: Gabriela Carrizo & Franck Chartier
Σε συνεργασία με τους ερμηνευτές Jos Baker, Leo De Beul, Eurudike De Beul, Marie Gyselbrecht, Hun-Mok Jung, SeolJin Kim, Simon Versnel
ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΑΘΗΝΩΝ
ΜΕΓΑΛΗ ΚΑΙ ΘΑΥΜΑΣΤΗ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΕΜΠΟΡΙΟΥ (Ζοέλ Πομερά, Στέγη Γραμμάτων & Τεχνών)
«H ιστορία του εμπορίου είναι η ιστορία της ανθρωπότητας» μοιάζει να μας λέει ο Ζοέλ Πομμερά σε αυτό το έργο του, όπου παρακολουθούμε δύο ιστορίες σε δύο διαφορετικές εποχές. Στην πρώτη, βρισκόμαστε στα τέλη της δεκαετίας του 1960, όπου τέσσερις παλαίμαχοι πλασιέ προσπαθούν να μυήσουν έναν νεαρό ιδεαλιστή στα κόλπα της δουλειάς. Εκείνος, όμως, επηρεασμένος από τα ιδεώδη του Μάη του ’68, αρνείται να αποδεχτεί τους νόμους της αγοράς. Αντιμέτωπος με το δίλημμα «άνεργος ή ανήθικος;», οδηγείται στα πρόθυρα της αυτοκτονίας. Στη δεύτερη ιστορία, σαράντα χρόνια μετά, στις αρχές του 21ου αιώνα, τέσσερις ώριμης ηλικίας, αλλά αρχάριοι πωλητές, χρεοκοπημένοι και παροπλισμένοι από την αγορά εργασίας, λαμβάνουν συμβουλές και ενθάρρυνση από τον νεαρό επικεφαλής της ομάδας τους που προσπαθεί να τους μυήσει σε μια καταναλωτική λογική.
Το βαθιά ουμανιστικό θέατρο του Πομμερά, με τη μορφή της παραβολής, μας μιλά για το τέλος των ιδεολογιών και την κυριαρχία του καπιταλισμού, για την αλληλεγγύη και τα όρια της ηθικής. Ένα καίριο ρητορικό ερώτημα αναδύεται από το έργο του: μήπως, τελικά, εκείνο που όλοι εμπορευόμαστε δεν είναι παρά η ίδια η ύπαρξή μας;
Κείμενο & Σκηνοθεσία: Joël Pommerat
Ερμηνεύουν: Eric Forterre, Ludovic Molière, Hervé Blanc, Jean-Claude Perrin, Patrick Beb
Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών
Ο ΕΧΘΡΟΣ ΤΟΥ ΛΑΟΥ (Thomas Ostermeier, Φεστιβάλ Αθηνών)
Το έργο του Ίψεν μιλάει για έναν γιατρό, που υποψιάζεται ότι τα λουτρά της πόλης, στην οποία ζει και εργάζεται έχουν μολυσμένα νερά και προκαλούν σοβαρές μολύνσεις τους τουρίστες που τα επισκέπτονται. Εργαστηριακές μελέτες δικαιώνουν τις υποψίες του. Όμως η πόλη έχει επενδύσει πολλά στην τουριστική της ανάπτυξη. Τα κατεστημένα συμφέροντα θα προτιμούσαν να μολύνονται οι τουρίστες της περιοχής, παρά να χάσουν τα κέρδη τους.
Μάλιστα, ο Δήμαρχος της πόλης είναι και αδερφός του γιατρού, γεγονός που δημιουργεί κι άλλες δυναμικές ενδοοικογενειακών συγκρούσεων. Όμως το θέμα είναι κατά βάση πολιτικό. Ο Ίψεν κρίνει την πλειοψηφία ως αδύναμη να αποφασίσει το σωστό, καθώς άγεται και φέρεται από δημαγωγούς, διεφθαρμένους πολιτικάντηδες, διαπλεκόμενους δημοσιογράφους. Και θεωρεί ότι μόνο ένας άνθρωπος, ο οποίος στην πορεία διαπομπεύεται ως «εχθρός του λαού», μπορεί να ορθώσει το ανάστημα και να πράξει το σωστό.
Η παράσταση που έστησε ο Thomas Ostermeier έχει αρκετές καινοτομίες. Σε κάποιο βαθμό εκμοντερνίζει το νατουραλιστικό πνεύμα της εποχής του Ίψεν, με τον απλό τρόπο ερμηνείας των ηθοποιών του. Χωρίς καμία υπερβολή, με μεγάλη φυσικότητα, αλλά και αξιοζήλευτο συντονισμό, οι Γερμανοί ηθοποιοί ερμηνεύουν τους ρόλους τους με μεγάλη πειστικότητα. Παράλληλα, όμως, μπαίνουν στοιχεία του μοντέρνου θεάτρου και ειδικά του Μπρεχτ. Η ροκ μουσική, με τους ηθοποιούς σε διάφορα σημεία να εμφανίζονται και σαν μέλη ροκ μπάντας που κάνει πρόβες στο σπίτι του γιατρού, ίσως θέλουν να δώσουν μια επαναστατική και ροκ υφή στην σύγκρουση με το σάπιο σύστημα. Ακούστηκαν διασκευές κομματιών, από το Changes του Bowie, το Wonderwall των Oasis κ.α.
15°
