Θεόδωρος Τερζόπουλος: Ο Δάσκαλος

Πού να βρίσκεται άραγε αυτή τη στιγμή που γράφω ο Θεόδωρος Τερζόπουλος; Στην Αγία Πετρούπολη προετοιμάζοντας τη «Μάνα Κουράγιο», στην Αθήνα, στο χωριό του, το Μακρύγιαλο της Πιερίας, ίσως; Εγώ τον πέτυχα σε ένα διάλειμμα. Είχε μόλις επιστρέψει από το Βρότσλαβ της Πολωνίας, από την 7η Διεθνή Θεατρική Ολυμπιάδα (εμπνευστής και πρόεδρός της από το 1992) για την πρεμιέρα του «Ανκόρ» και την παρουσίαση ενός (ακόμα) βιβλίου του καθηγητή Freddy Decreus* με θέμα την τελετουργία στο θέατρό του. Όπως οι παραστάσεις του, έτσι και οι συζητήσεις μαζί του είναι επικίνδυνες, σε ταράζουν. Το γράφει καλύτερα η Marianne Mc Donald**: «Το καλό θέατρο προκαλεί, διεγείρει, μεταβάλλει. Ο Θ.Τ., κύριος των μυστικών του σώματος, μας αποκαλύπτει μυστήρια του εαυτού μας – επικίνδυνα μυστήρια».

Είμαστε στο σπίτι του, σ’ αυτό το φωτεινό καταφύγιο της οδού Σίνα που τον βλέπει ελάχιστα. Μου μιλάει για το προηγούμενο ταξίδι του στην Ταϊπέι, για τις «Βάκχες» που σκηνοθέτησε εκεί. «Μία συγκλονιστική εμπειρία, ίσως οι καλύτερες Βάκχες μετά τις πρώτες Βάκχες του 1986» λέει, ανακατεύοντας έναν ελληνικό καφέ στη μικρή κουζίνα. Κάτι συγκινητικό έχει αυτή η επιστροφή, στο σπίτι, στο παρελθόν. Στις πρώτες «Βάκχες». Στο 1986. 30 χρόνια πριν. Στην εποχή που ιδρύθηκε το Άττις. Στην ανεπανάληπτη παράσταση όπου ο Τερζόπουλος πραγματοποίησε την πρώτη ρήξη με την παραδοσιακή αισθητική με μια δική του εκδοχή της αρχαίας τραγωδίας και μύησε το κοινό στο τελετουργικό θέατρο. Ο λόγος ενώθηκε με το σώμα. Το ταξίδι ξεκίνησε, ένα ταξίδι απόλυτα προσωπικό. Το «Ταξίδι του Διονύσου», η εξερεύνηση των μύθων, του χώρου και του χρόνου, της μνήμης, της σιωπής. Της συνείδησης και της αλήθειας. Του σώματος, της ενέργειας, του πάθους, της έκστασης, της κάθαρσης, της βίας, του θανάτου. 

Ενόσω βρισκόταν στην Ταϊπέι έχασε τη μητέρα του. «Πέθανε 100 ετών. Σαν να τη βλέπω στον μπαξέ με τα δένδρα. Έζησε έναν αιώνα, έζησε τα μεγάλα γεγονότα μέσα σε δυσκολίες και φτώχεια». 

Σκέφτεσαι ποτέ το δικό σου θάνατο;

Είμαι συμφιλιωμένος με την ιδέα του θανάτου. Ξεφοβήθηκα πολύ μικρός. Ξέφυγα πολύ νωρίς από την παγίδα της οικογενειακής φροντίδας, ταξίδεψα σε όλο τον κόσμο, συνάντησα λαούς και πολιτισμούς, αντιμετώπισα κινδύνους, διδάχθηκα, αυτοαναιρέθηκα, έζησα τη ζωή μου. 

Δεκατριών ετών έφυγε από το χωριό του για το Γυμνάσιο στην Κατερίνη. Δύσκολες εποχές, μιλάμε τώρα για τα πέτρινα χρόνια. 

«Θυμάμαι τη μάνα μου που μου έστελνε ένα καλάθι με φαγητό στο οποίο φρόντιζε να έχει πάντα μία τυρόπιτα ή λίγα αβγά ή και μία κότα κάπου-κάπου. Πηγαίναμε όλα τα παιδιά από τα χωριά της Πιερίας κάθε Σάββατο στο σταθμό των λεωφορείων, σαν να βλέπω τη σκηνή, τη σκεπή του λεωφορείου με τα δεκάδες καλάθια, κι έπαιρνα το δικό μου. Επέστρεφα στο χωριό μου τα καλοκαίρια και δούλευα στα χωράφια, στα καπνά. Είμαι από αγροτική οικογένεια προσφύγων από τον Πόντο. Θυμάμαι τις συζητήσεις για τις χαμένες πατρίδες, για τις εξορίες και τους πολέμους».

Τι παρακινεί ένα φτωχό παιδί αγροτών να φύγει από την οικογένεια αυτές τις δύσκολες εποχές; Είσαι επαναστάτης;

Δεν είμαι καθόλου επαναστάτης. Απλά από μικρός κοίταζα πίσω από τον ορίζοντα, γιατί ήθελα να φύγω, να ταξιδέψω. Είχα μεγάλη επιθυμία και περιέργεια να γνωρίσω τον κόσμο. Αυτό το «ξεφοβήθηκα», που σου είπα προηγουμένως, με βοήθησε να τολμήσω το μακρύ ταξίδι και ωστόσο δεν έπαψα να παλεύω με τους φόβους μου. 

(Αυτός που φοβάται είναι ο ηττημένος. Ο νικητής δεν γνωρίζει φόβο, πιστεύει – το γράφει κάπου στο βιβλίο ο Decreus).

Προέρχεσαι από μια οικογένεια αριστερών. Οι παραστάσεις σου σχεδόν πάντα εμπεριέχουν πολιτικό σχολιασμό. Σε απασχολεί η πολιτική;

Ναι, προέρχομαι από αριστερή οικογενειακή παράδοση. Η Αριστερά ηττήθηκε στην Ελλάδα κι εγώ ήμουν από την πλευρά των ηττημένων. Αυτό μου έδωσε τη δυνατότητα να έχω μία κριτική ματιά απέναντι στους νικητές, απέναντι στο καθεστώς, στο οποιοδήποτε καθεστώς. Η πολύ συγκεκριμένη κεντροευρωπαϊκή παιδεία μου με βοήθησε επίσης στο να μην κάνω πολιτικό θέατρο πρώτου επιπέδου. 

Ζούμε σε μια παρατεταμένη περίοδο κρίσης, με φανερή και κρυμμένη βία. Η βία, η σύγκρουση, βρίσκεται στον πυρήνα των παραστάσεών σου. Σαν άνθρωπος είσαι συγκρουσιακός;

Ναι, είμαι. Κανείς δεν μπορεί να συμφιλιωθεί με τον Άλλον, αν δεν αποδεχθεί τον συγκρουσιακό του πυρήνα. Αυτό δεν είναι μόνο χαρακτηριολογικό. Η περιέργεια, το ταξίδι, οι δυσκολίες, η αναζήτηση, με έκαναν πιο έντονα συγκρουσιακό. Κι όσο περνούν τα χρόνια, ενώ κανονικά θα έπρεπε να ησυχάζω, συμβαίνει το αντίθετο. Υπάρχει πάντα αυτή η εσωτερική ζύμωση και παρόρμηση. Όμως δεν υποκρίνομαι κάποιον άλλον, παραμένω ο ίδιος άνθρωπος.

Σημαντικοί μελετητές σε θεωρούν ιδιοφυή καλλιτέχνη, πρότυπο πρωτοποριακού και ανατρεπτικού φιλοσόφου, το θέατρό σου αριστουργηματικό. Εσύ τι θεωρείς ότι είσαι;

Είμαι ένας χειρώνακτας όπως οι παλιοί τσαγκάρηδες και οι παλιές υφάντρες, δουλεύω μέρα-νύχτα χρόνια και βλέπω τη ζωή αλλιώς μέσα από αυτό το υφαντό κι αυτό μου δίνει μία μεγάλη χαρά. Δεν συμφωνώ ούτε με το αριστουργηματικό, δεν είναι αριστουργηματικό κάτι το οποίο είναι σε μία διαρκή έρευνα. Ό,τι είναι αριστούργημα τελειώνει. Προχωρώ απόλυτα εμμονικά στο δικό μου δρόμο. Παλεύω σε οριακές περιοχές, παίρνω πολλά ρίσκα, είμαι διαρκώς στη διαδικασία της μελέτης και της έρευνας. Το Άττις είναι ένα εργαστήρι διαρκούς έρευνας. 

Τελειώνοντας το Γυμνάσιο ο Τερζόπουλος έχει ήδη αποφασίσει ότι θα ασχοληθεί με το θέατρο. Σπουδάζει στη Δραματική Σχολή του Κ. Μιχαηλίδη. Φεύγει για το Βερολίνο. Δουλεύει ασταμάτητα. Πηγαίνει καθημερινά στην Ακαδημία Θεάτρου, μελετάει τις ιστορικές παραστάσεις του Μπερλίνερ Ανσάμπλ. Γνωρίζει και συνδέεται με τον ανατολικογερμανό στοχαστή και δραματουργό Χάινερ Μίλερ. Το δάσκαλό και μέντορά του. Τότε αρχίζει η μακρά περίοδος έρευνας με τη χρήση του υλικού της αρχαίας τραγωδίας. Διαφοροποιείται από το εννοιολογικό θέατρο, αναζητά το πρωτόγνωρο, τη βαθύτερη μνήμη. Θεωρεί ότι όλα είναι πιο καθαρά πριν από το συναίσθημα κι ότι το θέατρο πρέπει να αποκοπεί από τη λογοτεχνία. Πιστεύει στο σώμα, στο εκτεθειμένο σε κάθε ερεθισμό σώμα, αναζητά τα όριά του στο βάθος. Τότε  μπαίνουν οι βάσεις σε αυτό που με τα χρόνια θα εξελιχθεί στην περίφημη Μέθοδό του. Τότε δημιουργείται η ομάδα του Άττις, από εκείνους τους νέους που κουτρουβάλησαν πίσω του σε μια χαράδρα, σ’ ένα βουνό, ακολουθώντας το δάσκαλο με τυφλή πίστη. Χωρίς ομάδα δεν μπορείς να κάνεις τίποτα, μου είχε πει μια φορά. Χωρίς πίστη. Χωρίς Δάσκαλο. Χωρίς Έρωτα. Τι είναι έρωτας; «Είναι η έλξη του βάθους». Και έπειτα αρχίζουν τα ταξίδια. Ταξιδεύει πολύ. Σε όλο τον κόσμο. Προσπαθεί να καταλάβει τον σύγχρονο κόσμο μέσα από την παράδοση. Μελετά συστηματικά το ανοίκειο. Ανεβάζει παραστάσεις. Αξέχαστες. Στο Μπουένος Άιρες όρθιος τον χειροκρότει ο Ερνέστο Σάμπατο. Σκηνοθετεί από σαμάνους του Αμαζονίου και αμπορίτζινις της Αυστραλίας μέχρι τη μεγάλη Άλλα Ντεμίντοβα. 1.900 παραστάσεις μόνο στο εξωτερικό. Κομίζει μια ιδέα για την τέχνη που απασχολεί τους μελετητές. Τον καλούν να διδάξει σε εργαστήρια και Ακαδημίες σε όλο τον κόσμο. Οι παραστάσεις του αρχαίας τραγωδίας διδάσκονται σε 30 πανεπιστήμια. Για το θέατρο Άττις έχουν γραφτεί μέχρι τώρα 24 βιβλία και ετοιμάζονται για το 2017 άλλα πέντε. Τις παραστάσεις του εξυμνούν σημαντικοί άνθρωποι του θεάτρου όπως ο Χάινερ Μίλερ, ο Ταντάσι Σουζούκι, ο Μπομπ Ουίλσον, ο Σεργκέι Παρατζάνοφ κ.ά. Το βιβλίο του της Μεθόδου*** μεταφράζεται σε όλο τον κόσμο, διδάσκεται ήδη σε 15 χώρες. Ο Michael Billington, ο απαιτητικός κριτικός της «Guardian» γράφει «λυπάμαι που δεν γνώρισα νωρίτερα το έργο του Θόδωρου Τερζόπουλου» και τον κατατάσσει ανάμεσα στους μεγάλους δημιουργούς της εποχής μας.  

Θεωρείς τον εαυτό σου Έλληνα ή διεθνή σκηνοθέτη;

Θέλω να θεωρώ τον εαυτό μου άνθρωπο. Σαφώς είμαι βαθύτατα επηρεασμένος από την ιδέα του ελληνικού ουμανισμού. Πάντα μιλώ για ολοθυμική συγκίνηση, για την ενότητα του λόγου με το σώμα, για το βάθος και την υπέρβαση. Πιστεύω ότι το θέατρο είναι πιο κοντά στην ποίηση παρά στη λογοτεχνία. Είναι η τέχνη της διαρκούς διονυσιακής μεταμόρφωσης. 

Είσαι πρεσβευτής της Ελλάδας στο εξωτερικό, αλλά μήπως έχεις παραμελήσει την πατρίδα;

Αυτό που προσπαθώ να πετύχω είναι «η πατρίδα εν δράσει». Κατά τη γνώμη μου η πατρίδα είναι μία πολύ ευρύτερη έννοια, δεν είναι αυτός ο βαλκανικός χώρος σε αυτά τα συγκεκριμένα γεωγραφικά όρια που δεν κατάφερε να γίνει κράτος. Πατρίδα μου είναι οι τραγικοί ποιητές, ο Καστοριάδης και ο Ξενάκης, η Κάλλας και ο Χατζιδάκις, ο Θεοδωράκης και ο Κουνέλλης και τόσοι άλλοι που έλαμψαν, διέδωσαν και διαδίδουν την ελληνική ιδέα. Εξάλλου, χωρίς ιστορική συνείδηση, για ποια πατρίδα μιλάμε; 

Σου έχουν κατά καιρούς προτείνει να αναλάβεις θεσμικές θέσεις και αρνείσαι. Γιατί;

Θεσμικές θέσεις δεν αναλαμβάνω γενικά, με οποιαδήποτε κυβέρνηση. Κάποτε εργάστηκα για να γίνει εδώ η Θεατρική Ακαδημία. Δουλεύαμε τρία χρόνια με τον Λευτέρη Βογιατζή, τον Βασίλη Παπαβασιλείου, τη Ρούλα Πατεράκη, τον Δημήτρη Παπαϊωάννου και όλους και βρήκαμε μπροστά μας το κράτος εχθρικό. Κάναμε ένα ενδιαφέρον πρόγραμμα σπουδών και μας εξαπάτησαν δύο-τρεις φορές. Την ώρα που το αναπτύσσαμε η αντιπολίτευση το χτυπούσε κι όταν γινότανε κυβέρνηση μας καλούσε να προχωρήσουμε στην υλοποίηση της ιδέας, για να φανεί ότι το έργο είναι δικό τους! Άθλια σενάρια, χωρίς τσίπα και ντροπή. Διαρκώς ζούμε αυτόν τον εμφύλιο πόλεμο που δεν λέει να σταματήσει, ο κάθε επόμενος καταργεί το έργο του προηγούμενου και κρατά μόνο τα κακά, αυτά που είναι βολικά στη λειτουργία του πελατειακού παρακράτους. 

Το θέατρό σου θεωρείται δύσκολο, μια εξαιρετικά απαιτητική μορφή τέχνης για μυημένους...

Νομίζω πως οι θεατές με καταλαβαίνουν, αλλά κι αυτοί που δεν με καταλαβαίνουν πηγαίνουν στο σπίτι τους με δουλειά, προσπαθούν να με καταλάβουν κι έχουν ένα όφελος. Προσπαθώ να εξοικειώσω το θεατή με το ανοίκειο. 

Σε μια παλαιότερη συζήτησή μας είχες χαρακτηρίσει τον εαυτό σου κοσμοκαλόγερο. Τι είναι πολύτιμο για έναν κοσμοκαλόγερο;

Οι μικρές χαρές της ελευθερίας. Το ότι ξυπνώ το πρωί και δεν με πιέζει, ας πούμε, μία υποχρέωση μίας κρατικής θέσης, όπου πρέπει να πάω για να συναντήσω πρόσωπα τα οποία θα διεκδικούν ή θα επιθυμούν κάτι. Για εμένα είναι πολύ-πολύ σημαντικό να κάθομαι στο μπαλκόνι μου, να βλέπω απέναντι την Ακρόπολη πίνοντας ένα καφεδάκι χωρίς να κάνω τίποτα ή να μπορώ να ασχολούμαι με τα λουλούδια μου ή να μαγειρεύω, που μου αρέσει. Αυτή είναι η απόλυτη ελευθερία, που την επέλεξα και πάλεψα σκληρά και μόνος μου. Σου είχα πει κοσμοκαλόγερος, ναι, και σου είπα για την υπέρβαση και συχνά μιλώ για την έκσταση, αυτό όμως πηγάζει από τον πυρήνα μου που δεν μου επιτρέπει να μπω στην οχλοβοή.

Τι κάνεις με τα χρήματα που κερδίζεις;

Δεν έχω χρήματα, όλα επενδύονται για τις παραστάσεις, για το θέατρο, και επάνω από όλα για να ζουν καλά οι ηθοποιοί μου και οι συνεργάτες μου. Απέφυγα εδώ και πολλά χρόνια το mainstream, τις διάφορες θεατρικές μόδες και την ιδέα του εφήμερου στην τέχνη. 

Έχεις νιώσει απόγνωση; Έχεις φλερτάρει με την τρέλα; Ή είσαι ένας παρατηρητής των παθών;

Δεν προλαβαίνω να νιώθω απόγνωση γιατί δουλεύω συνέχεια, θα μπορούσε να με χαρακτηρίσει κανείς εργασιομανή. Όσο για την τρέλα, αυτή βρίσκει καταφύγιο, έκφραση, χειραφέτηση στην τέχνη μου. Βιώνω κι εγώ τα πάθη, έχω πάθη κι εγώ ο ίδιος. Συνταράσσομαι από γεγονότα, από βιώματα, από εμπειρίες, από μνήμες, δεν είμαι παθητικός παρατηρητής, δεν έχω την ψυχρή ματιά του διανοούμενου, του cool. Το πάθος γεννάει τους πολλούς εαυτούς, άλλοι πεθαίνουν για να ξαναγεννηθούν, άλλοι παίρνουν τη μάσκα του θεάτρου και άλλοι τη μάσκα της ζωής.

Συνθέτεις τις παραστάσεις σου έχοντας πάντα υπ’ όψιν την παράδοση;

Ναι, το εδώ και τώρα που είναι βαθιά ριζωμένο κοιτάει στο μέλλον. Και ό,τι κοιτάει στο μέλλον είναι αληθινό. Δουλεύοντας με τους ηθοποιούς μου, αναφέρομαι πολύ συχνά στην αξία της παράδοσης. Ποτέ δεν προχωρώ στη σύνθεση μιας σκηνής, χωρίς αυτή την προϋπόθεση. Αυτό δεν πραγματοποιείται μόνο με διανοητικούς όρους, αλλά και με πάθος και μεγάλη ενέργεια. 

Ασχολείσαι με τα πάντα, σκηνοθεσία, κείμενα, σκηνικά, κοστούμια, φωτισμούς. Φοβάσαι την προοπτική να οδηγηθεί μια παράσταση προς μια άγνωστη κατεύθυνση;

Αντιθέτως, χαίρομαι ιδιαιτέρως, όταν μια παράσταση οδηγείται προς μια ανοίκεια κατεύθυνση. Απ’ αυτή τη στιγμή, πιστεύω, αρχίζει η γόνιμη έρευνα και η δημιουργική προσπάθεια εξοικείωσης με το ανοίκειο. Κατά τη γνώμη μου, αυτός είναι ο πιο δημιουργικός δρόμος. 

Αλλάζεις ποτέ αυτό που έχεις αρχικά σκεφτεί για να συμβαδίσεις με την ιδέα κάποιου συνεργάτη σου;

Βεβαίως. Ενώ είχα διαμορφώσει μια συγκεκριμένη άποψη για τον Προμηθέα Δεσμώτη που παρουσιάστηκε στην Ελευσίνα, όταν μου πρότεινε ο Γιάννης Κουνέλλης τη συγκλονιστική ιδέα με τις χίλιες κρεμασμένες πέτρες στο Ελαιουργείο της Ελευσίνας άλλαξα αμέσως την άποψή μου. Άρχισε μία ζύμωση και σιγά-σιγά βρέθηκε ο κοινός τόπος για μία καθολική εικόνα της παράστασης, όχι αλλού τα σκηνικά, αλλού τα κοστούμια και αλλού οι ηθοποιοί, όπως συμβαίνει πολύ συχνά. Συνήθως μιλώ για την ολιστική ιδέα στην τέχνη.

Ποιους θεωρείς σημαντικούς στο ελληνικό θέατρο;

Σημαντικότερο όλων τον Βασίλη Παπαβασιλείου, αγαπητό μου φίλο με την κλασική έννοια και μοναδικό συνομιλητή. Ο Βασίλης Παπαβασιλείου σ’ αυτή τη χώρα, όπου έχουν καταργηθεί οι δάσκαλοι, πρέπει να είναι ένα διαρκές σημείο αναφοράς. Ο Βασίλης είναι ένας εκστατικός καλλιτέχνης και μια αστείρευτη πηγή γνώσης. Στην Ελλάδα της ισοπέδωσης έχουν «δολοφονηθεί» οι πατέρες-δάσκαλοι από το ίδιο το σύστημα, γι’ αυτό είναι τελείως ξεχαρβαλωμένο το καλλιτεχνικό τοπίο και ιδιαίτερα το θεατρικό, όπου στη θέση του δάσκαλου μπήκε το διαδίκτυο, ο δημοσιογράφος και οι διάφοροι παρατρεχάμενοι. 

Παρά την κρίση το θέατρο μάλλον ανθεί. Δεκάδες ομάδες, νέοι εναλλακτικοί χώροι, πολλές προσπάθειες από νέους δημιουργούς. Οι νεότεροι επιμένουν. Υπάρχει  ελπίδα;

Θα συμβούλευα τους νέους να μην εγκλωβίζονται σε κάποια τοπικά κυκλώματα «ιθυνόντων», να μην περιπλανώνται σε φορείς και ιδρύματα, όπου καλλιεργείται η τέχνη του εφήμερου, αλλά να προσπαθήσουν να δημιουργήσουν τους δικούς του πυρήνες και να καλλιεργήσουν τη δική τους σκηνική γλώσσα. Πιστεύω ότι πρέπει να επανέλθει απαραίτητα ο θεσμός των επιχορηγήσεων για τους νέους δημιουργούς. Ας στρωθούν λοιπόν να φτιάξουν πυρήνες σε μικρούς χώρους κι ας αποδεχτούν το δάσκαλο. Ένα νέο παιδί που εμφανίζεται ουρανοκατέβατο, που υμνείται άκριτα, που καταργεί την ιδέα του δασκάλου, που αρνείται ότι κοπιάρει, στο τέλος ισχυροποιεί ένα άρρωστο εγώ. Από τη στιγμή που καταργείται η βασική αρχή του δασκάλου και του μαθητή, καταργείται μια βασική αρχή της δημοκρατίας και της εξέλιξης. 

Το Θέατρο Άττις γιορτάζει φέτος τα 30 χρόνια του. Νιώθεις να κλείνει ένας κύκλος;

Ναι, τα 30 χρόνια του Άττις. Ολοκληρώθηκε ένας κύκλος με δημιουργία, χαρά, ευτυχία, συνύπαρξη, αγάπη και πληγές που δεν επουλώθηκαν ακόμη. Το τραύμα  συνεχίζει να αιμορραγεί. Συγκινούμαι με τη σκέψη πολλών συνεργατών μου, από τη Σοφία Μιχοπούλου και τον Τάσο Δήμα, μέχρι τη Σοφία Χιλλ, τον Αντώνη Μυριαγκό, τον Σάββα Στρούμπο, τον Παναγιώτη Βελιανίτη, που είναι εξαιρετικός μουσικός, και τόσους άλλους. Θέλω να αναφερθώ ιδιαίτερα στο στενό συνεργάτη μου Γιώργο Πάτσα και την αγαπημένη μου Λουκία. Όλους του συνεργάτες μου του εξωτερικού, από την Άλλα Ντεμίντοβα μέχρι τον Πάολο Μουζίο, όλους τους συγγραφείς από τη Μάριαν Μακ Ντόναλντ μέχρι τον Φρέντυ Ντεκρέους. Θα χρειαζόμουν πολλές σελίδες για να αναφέρω τα ονόματα όλων που στήριξαν αυτήν την προσπάθεια στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. 

Θέλω να ευχαριστήσω τους θεατές που από 2.000 έγιναν 25.000 αυτά τα 30 χρόνια. Πάνω από όλα, εάν το ακούν, και κάποιους που είναι νεκροί, τους στέλνω ένα μήνυμα, ένα μεγάλο ευχαριστώ. 

Βιβλιογραφία: *Freddy Decreus, «Η τελετουργία στο θέατρο του Θεόδωρου Τερζόπουλου», Άγρα, 2016 / **Ελένη Βαροπούλου, Marianne Mc Donald, Tadashi Suzuki, «Θεόδωρος Τερζόπουλος και Θέατρο Άττις - Αναδρομή, Μέθοδος, Σχόλια», Άγρα, 2000 / *** «Η επιστροφή του Διονύσου - Η Μέθοδος του Θεόδωρου Τερζόπουλου», Θέατρο Άττις, 2015

Διαβάστε παλιότερα κείμενα και συνεντεύξεις εδώ και εδώ και εδώ

Info παράστασης Ανκόρ: εδώ

---

Φωτογραφίες: Θανάσης Καρατζάς