Χρήστος Αλεξόπουλος: Υπάρχει μουσική δημιουργική και ασυνήθιστη

Ο Χρήστος Αλεξόπουλος έρχεται από τη σκηνή των early nineties. Σε μια εποχή που τα περισσότερα ελληνικά σχήματα θεωρούσαν αυτονόητο ότι η δουλειά τους θα αναγνωριστεί σύντομα σε παγκόσμιο επίπεδο, εκείνος κρατούσε τόσο με τους Common Sense, όσο και με την προσωπική του δισκογραφία χαμηλό προφίλ. Ήταν από την πρώτη στιγμή που εμφανίστηκε πολύ καλός μουσικός. Οι δίσκοι του ήταν πάντα πολύ προσεγμένοι. Ήταν εξαιρετικοί. Και η δισκογραφική του εταιρεία, η Puzzlemusik, στέκεται στην ελληνική δισκογραφία ως ένα είδος χαμηλόφωνου διαμαντιού που έχεις χρέος και ανάγκη να ανακαλύψεις. Ο άνθρωπος πίσω από την Puzzlemusik μιλάει για την ολοκαίνουργια συλλογή «15», που κυκλοφορεί με την ευκαιρία της συμπλήρωσης 15 χρόνων από την ίδρυση της εταιρείας. Μιλάει επίσης για τη δική του μουσική και για τη δημιουργική διαδικασία εν γένει. Και η συζήτηση μαζί του έχει μεγάλο ενδιαφέρον.

Πώς ξεκίνησε η ιδέα να ανοίξεις μια δική σου δισκογραφική εταιρεία;
Στο πρώτο μισό των 00s εμφανίστηκε στην ελληνική σκηνή μία σειρά καλλιτεχνών που έκαναν πολύ δημιουργικά πράγματα. Έξω από τα συνηθισμένα. Και ήταν πολλοί αυτοί οι καλλιτέχνες και τα σχήματα. Το περιβάλλον ήταν τέτοιο που δεν ενδιαφέρονταν οι τότε υπάρχουσες δισκογραφικές για όλο αυτό. Δεν υπήρχε «σπίτι» για αυτούς. Έκρινα -και παρά την από τότε υπάρχουσα κρίση στην δισκογραφία- πως ήταν η κατάλληλη στιγμή να τολμήσω αυτό που έτσι και αλλιώς σκεφτόμουν από πολύ νεαρός ότι θα ήθελα να κάνω κάποια στιγμή. Κι έτσι ξεκίνησα με εντατικούς ρυθμούς έναν εξάμηνο σχεδιασμό που οδήγησε στην δημιουργία της εταιρείας.

Γιατί την ονόμασες Puzzlemusik;
Ήθελα οι κυκλοφορίες της εταιρείας να εμφανίζουν ποικιλομορφία. Το ηχητικό στίγμα της να προκύπτει από την σύνθεση του παζλ των καλλιτεχνών της και όχι να είναι απλά μία “jazz” ή “indie” ή ό,τι άλλο εταιρεία. Το “k” στο “musik” μπήκε κάπως σαν κλείσιμο του ματιού. Ότι υπάρχει βέβαια “music” αλλά υπάρχουν και πράγματα διαφορετικά. Δημιουργικά και ασυνήθιστα. Δηλαδή υπάρχει και “musik”.

Τι σχέδια είχες όταν ξεκινούσες;
Ο αρχικός στόχος ήταν να συγκεντρωθεί από νωρίς ένα ρόστερ που να αποτυπώνει το ποικιλόμορφο στίγμα της. Να φανεί από νωρίς αυτό. Και βέβαια το όλο σχέδιο ήταν να μπορέσει να στηθεί έτσι ώστε να μπορεί να αντέξει και να επιβιώσει σε βάθος χρόνου μέσα σε αντίξοες συνθήκες. Ήταν πολύ δύσκολη εποχή το 2006 για τη δισκογραφία. Με διαφορετικό τρόπο από ό,τι είναι σήμερα, αλλά πιο δύσκολη θα έλεγα. Πιο σκληρή.

Πόσα από αυτά πραγματοποιήθηκαν;
Δεν έχω παράπονο. Όλα καλά πήγαν.

Πώς αποφάσισες ποιες θα ήταν τις πρώτες σου κυκλοφορίες;
Μήνες πριν από την ανακοίνωση της ίδρυσης της εταιρείας, ξεκίνησα να έρχομαι σε επαφή με καλλιτέχνες που είχα ήδη ξεχωρίσει από τις συναυλίες τους. Ο νεαρός τότε Γιάννης Κασέτας και οι Misuse δεν είχαν δισκογραφήσει καν ακόμη. Σε μία άλλη περίπτωση είχα πλησιάσει ένα ντουέτο που ήταν ακόμη στα σπάργανα (Πολυζωγόπουλος, Γιαξόγλου) και τους «παράγγειλα» άλμπουμ. Αυτό οδήγησε στο Poly Quartet που δυστυχώς άφησε μόνο ένα άλμπουμ πίσω του πριν τελικά διαλυθεί. Με τον Socos συνεργαζόμασταν ήδη. Έπαιζε κιθάρα στο συναυλιακό σχήμα που διατηρούσα εκείνη την περίοδο. Έτσι η κυκλοφορία του “Kafka” των Socos & The Live Project Band ήταν κατά κάποιο τρόπο αυτονόητη. Ο Γιώργος Κοντραφούρης και ο Μπάμπης Παπαδόπουλος ήθελαν εκείνη την περίοδο να έρθουν σε συμφωνία με καινούργια εταιρεία και τους σύστησαν στην Puzzlemusik άνθρωποι του χώρου που με εμπιστεύτηκαν. Και ήταν τιμή μου που με εμπιστεύτηκαν αυτοί οι άνθρωποι -και ο Μπάμπης και ο Γιώργος φυσικά- από τόσο νωρίς. Δεν είχα σκοπό να προσεγγίσω ο ίδιος ήδη αναγνωρίσιμα ονόματα σε εκείνη τη φάση. Αυτό θα γινόταν σε δεύτερο χρόνο. Περίπου έτσι έγινε και με το τρίο κλασικής μουσικής Hellenic Trio (που δυστυχώς και αυτό άφησε μόνο ένα άλμπουμ πίσω του). Αυτές ήταν οι πρώτες κυκλοφορίες της Puzzlemusik. Από τον Νοέμβριο του 2006 μέχρι την άνοιξη του 2008. Μαζί με το τότε 4ο προσωπικό μου άλμπουμ βέβαια, το «Παραπούνες & Τριαφύνταλλα».   

Πόσο δύσκολο είναι να τρέχεις μια δισκογραφική εταιρεία το 2021;
Ποτέ δεν ήταν εύκολο. Αναλόγως την εποχή, αλλάζει το είδος των δυσκολιών. Δεν είναι πιο δύσκολο τώρα από ότι ήταν κάποτε. Βέβαια, 15 χρόνια μετά, υπάρχει εμπειρία. Και η εμπειρία σε προστατεύει. Αποφεύγεις τις κακοτοπιές, αντιλαμβάνεσαι τις ευκαιρίες. Αυτό που μου φαίνεται πάρα πολύ δύσκολο είναι το να ξεκινήσεις μια εταιρεία στις μέρες μας. Είναι περίοδος πολύ μεγάλων αλλαγών σε κάθε τομέα, το τοπίο είναι διαρκώς μεταβαλλόμενο και είναι πάρα πολύ δύσκολο να βρει κανείς τη βάση για να πατήσει.

Τι πωλήσεις κάνει σήμερα κατά μέσον όρο ένα cd της Puzzlemusik;
Είναι γνωστό ότι οι πωλήσεις των φυσικών άλμπουμ έχουν πέσει πολύ σε σχέση με το παρελθόν. Οι πωλήσεις πλέον έχουν σημασία με μια ολιστική λογική. Πρακτικά αυτό που ενδιαφέρει είναι και οι φυσικές πωλήσεις και ο ψηφιακές (streaming), και τι συναυλίες θα κλείσει ο καλλιτέχνης (ποσότητα και ποιότητα) με αφορμή την κυκλοφορία του νέου άλμπουμ του. Όλα μαζί. Από εκεί κρίνεται η επιτυχία ή όχι μιας κυκλοφορίας. Επίσης το τι αναγνωρισιμότητα θα φέρει στον καλλιτέχνη. Πολύ βασικό για τη συνέχεια αυτό. Ένα cd, στις μέρες μας, μπορεί να πουλήσει και μόνο 50 αντίτυπα. Έχει παρατηρηθεί αυτό το ακραίο φαινόμενο τα τελευταία χρόνια. Μπορεί να φτάσει και τα 500. Αλλά σημασία έχει η παραπάνω συνολική εικόνα. 

Ένας δίσκος;
Ένα άλμπουμ βινυλίου, σε βάθος χρόνου δεν θα πέσει κάτω από τα 100 αντίτυπα. Το ταβάνι, στις μέρες μας, είναι τα 250. Stoner rock και heavy metal πουλάνε οπωσδήποτε παραπάνω. Αλλά η Puzzlemusik δεν έχει κυκλοφορίες σε αυτά τα είδη. Δηλαδή, ένα άλμπουμ της Puzzlemusik που θα κυκλοφορήσει και σε βινύλιο και σε cd, συχνά πουλάει περισσότερο σε cd από ότι σε βινύλιο. Το κοινό που αγοράζει cd είναι βουβό. Το κοινό του βινυλίου είναι πιο ενθουσιώδες.

Βλέπεις να υπάρχει κίνηση στις πωλήσεις μέσω διαδικτύου σήμερα; 
Στις πλατφόρμες streaming, με ένα πολύ απλό search και ένα κλικ μπορείς να ακούσεις σχεδόν τα πάντα. Στις μέρες μας, το κάθε άλμπουμ πρακτικά συναγωνίζεται με... οτιδήποτε έχει κυκλοφορήσει σε σχεδόν όλον τον κόσμο από ... τις απαρχές της δισκογραφίας ως σήμερα. Αυτό συνήθως πλασάρεται στους νέους καλλιτέχνες ως ...ευκαιρία. Στην πραγματικότητα είναι ένας διαρκής, ακραίος, συναγωνισμός. Ο κάθε καλλιτέχνης ξεχωριστά, απέναντι στο σύνολο της δισκογραφίας της ανθρωπότητας. Ανά πάσα ώρα, ανά πάσα στιγμή. Τα ήδη αναγνωρίσιμα ονόματα ή μουσικά ρεύματα θα βγαίνουν πάντα πιο κερδισμένα. Εκ της διαδικασίας. Υπό αυτήν την έννοια είμαι πολύ ευχαριστημένος από την κίνηση που έχουν στο διαδίκτυο οι κυκλοφορίες της Puzzlemusik. Το πρόβλημα -και είναι βαθύ πρόβλημα- είναι άλλο. Οι υπηρεσίες streaming εκμεταλλεύονται το ρεπερτόριο των καλλιτεχνών και των εταιρειών και μονομερώς αποδίδουν όποια ποσά ορίσουν οι ίδιες. Καλλιτέχνες και εταιρείες, δεν έχουμε λόγο σε αυτό. Και μάλιστα με τη συναίνεση μας. Μας έπιασαν στον ύπνο και πλέον είναι αργά. Θα πάρει πολλά χρόνια μέχρι να εξορθολογιστεί κάπως η κατάσταση αυτή.

Πώς θα όριζες σήμερα το ρεπερτόριο της Puzzlemusik;
Δημιουργικό και ζωντανό.

Χρειάστηκε να κάνεις στροφές στο ρεπερτόριο της εταιρείας έτσι ώστε να συνεχίσει να υπάρχει;
Στροφές στο ρεπερτόριο, όχι. Δεν έγιναν. Αυτό που έγινε τουλάχιστον τρεις φορές είναι να προσαρμοστεί ο τρόπος λειτουργίας της για να μπορέσει να αντεπεξέλθει σε πολύ μεγάλες δυσκολίες που προέκυψαν (για το σύνολο της δισκογραφίας) στην πορεία. Εσωτερικές αλλαγές. Πράγματα που δεν φαίνονται απαραίτητα προς τα έξω.

Για ποιες από τις κυκλοφορίες της εταιρείας είσαι σήμερα υπερήφανος;
Είμαι πολύ περήφανος για το αποτύπωμα της Puzzlemusik ως σύνολο. Δεν μπορώ να μπω στη λογική του να ξεχωρίσω 2-3 κομμάτια του παζλ. Άλλωστε, για τον ένα ή τον άλλο λόγο, είμαι περισσότερο ή λιγότερο περήφανος για όλες της κυκλοφορίες της.

Η συλλογή «15» που κυκλοφορεί δείχνει τις καινούργιες τάσεις που επικρατούν στο μυαλό σου σε σχέση με το μέλλον του label ή είναι μια ρετροσπεκτίβα;
Είναι το «τώρα» της εταιρείας. Το τρέχον ρόστερ της. Η συλλογή στήθηκε με αυτό το σκεπτικό. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο ο κάθε καλλιτέχνης ήταν ελεύθερος να παραδώσει προς κυκλοφορία όποιο κομμάτι του ήθελε. Είτε δείχνει την κατεύθυνση που θα ακολουθήσει στο κοντινό μέλλον, είτε αντίθετα, κάποιο κομμάτι σχετικά ασυνήθιστο ως προς τον ήχο του, μια ηχητική κατεύθυνση που είναι μάλλον απίθανο να ακολουθήσει στο κοντινό μέλλον.

Τι θυμάσαι από την εποχή που έπαιζες στους Common Sense; Τι διαφορές και τι ομοιότητες έχει η σκηνή με την όσα επικρατούν σήμερα;
Από την περίοδο αυτή θυμάμαι πάρα πολλά πράγματα. Η ομοιότητα με το τώρα είναι τα σχήματα της σκηνής και τότε και τώρα, πίστευαν πολύ στον εαυτό τους. Επίσης και τότε και τώρα, κάποια σχήματα ακολουθούσαν τάσεις της «μόδας» να το πω έτσι, και συγκεκριμένα ρεύματα και κάποια άλλα άρθρωναν έναν πιο προσωπικό μουσικό λόγο. Αυτό που δείχνει να έχει αλλάξει είναι το εξής: τότε υπήρχε μία αίσθηση -ψευδαίσθηση ίσως- ότι μπορεί και να τα καταφέρεις να κάνεις μια επιτυχία σε πανελλήνιο (ή ακόμη και ευρωπαϊκό επίπεδο). Στις μέρες μας, υπάρχει μια αποδοχή, ή ακόμη και παραίτηση θα έλεγα ότι αυτό δεν θα συμβεί. Λογική και ορθολογιστική η προσέγγιση αυτή. Αυτό που έχει αρχίσει να με προβληματίζει όμως είναι ότι τα τελευταία ένα-δυο χρόνια τουλάχιστον διακρίνω μια εσωστρέφεια του μουσικού υλικού που κυκλοφορεί. Λες και επειδή γνωρίζουν από πριν οι καλλιτέχνες ότι δεν θα κάνουν «χρυσό» δίσκο, ξεχνάνε καμιά φορά ότι απευθύνονται σε ένα κοινό από το οποίο όμως εξακολουθούν να ζητάνε να επικοινωνήσει μαζί τους. Πώς θα συμβεί αυτή η επικοινωνία όταν το σύμπαν που παραδίδεις προς ακρόαση και συναναστροφή είναι εξ ορισμού «κλειστό»; Για μένα ο κάθε καλλιτέχνης την περίοδο που γράφει - ηχογραφεί το άλμπουμ του θα πρέπει να πιστεύει ότι αυτή τη φορά θα «σπάσει τα ταμεία». Και μάλιστα με τους δικούς του όρους. Όχι επειδή θα προσπαθήσει να καβαλήσει το κύμα μιας μοδάτης μουσικής τάσης. Κι ας ξέρει βαθιά μέσα του ότι αυτό λογικά δεν θα συμβεί. Δημιουργικά πράγματα εξακολουθούν να κυκλοφορούν, και μάλιστα στις μέρες μας όλο και περισσότερο. Αλλά πολλά από αυτά είναι στην παραπάνω «γραμμή». Και με προβληματίζει αυτό. Να διευκρινίσω ότι δεν έχω στο νου μου καλλιτέχνες της Puzzlemusik στα παραπάνω που αναφέρω. Μιλάω για μια ευρύτερη, γενική εικόνα που έχω. Η μεγαλύτερη πάντως διαφορά του τότε από το τώρα, και σίγουρα η πιο ευχάριστη, είναι ότι οι σημερινοί 25άρηδες ως «παίκτες», ως μουσικοί εκτελεστές, είναι πολλές σκάλες καλύτεροι από ότι ήταν οι αντίστοιχοι 25άρηδες της γενιάς μου. Δεν τίθεται πιστεύω καν θέμα σύγκρισης.

Η προσωπική σου καριέρα ξεκίνησε στα τέλη των 90s. Πόσο κοντά και πόσο μακριά είσαι ως καλλιτέχνης σήμερα στον Χρήστο Αλεξόπουλο εκείνης της εποχής;
Μια πολύ ουσιαστική διαφορά είναι ότι σταμάτησα να κυκλοφορώ προσωπικούς δίσκους. Ο τελευταίος ήταν το “Mean Time” του 2012. Έκτοτε, ασχολήθηκα με projects που συνέλαβα εγώ μεν, αλλά υλοποιηθήκαν σε στενή συνεργασία με άλλους μουσικούς (Μαρία Λατσίνου & Mokita, The 3rd Man Element.) Έγινε συνειδητά αυτό. Και εξακολουθούν να με ενδιαφέρουν τόσο οι συνεργασίες όσο και οι παραγωγές ήχου σε άλμπουμ άλλων καλλιτεχνών ή/και τα remixes - reworks ακόμη. Συνεχώς ασχολούμαι με κάτι (ασχέτως αν θα το βγάλω προς τα έξω) και έρχονται και καινούργια πράγματα. Νομίζω όμως ότι θα κάνω αρκετά χρόνια να κυκλοφορήσω τελείως προσωπικό άλμπουμ. Κατά τα άλλα, είμαι ο ίδιος όσον αφορά στο ότι αναζητώ κάθε φορά νέα εκφραστικά μέσα, αποφεύγω να επαναλαμβάνομαι και επιδιώκω να αγαπηθεί αυτό που κάθε φορά θα κάνω από μερίδα του κοινού.

Ποια είναι η σχέση σου με την Αθήνα;
Μου αρέσει η Αθήνα. Τη νιώθω πόλη μου. Αν και σπεύδω να προσθέσω ότι επιλέγω να προσέχω τις όμορφες και ενδιαφέρουσες γωνιές της και όχι τα άσχημά της. Νομίζω πάντως, ότι είναι μια παρεξηγημένη πόλη από εμάς τους Έλληνες. Το βλέπεις αυτό αν μιλήσεις με ξένους που επισκέπτονται την πόλη.

Ποιες είναι οι αγαπημένες σου βόλτες στην πόλη;
Νεάπολη Εξαρχείων, Κεραμεικός, η Διονυσίου Αεροπαγίτου και οι αρχαιολογικοί χώροι γύρω από το Θησείο. Κάποτε και η Πανεπιστημίου και οι κάθετοι δρόμοι της. Πριν την ανάπλασή της.

Τι θα ήθελες να μείνει ίδιο και τι θα ήθελες να αλλάξει;
Παταγώδης αποτυχία η ανάπλαση της Πανεπιστημίου. Άσχημη, μη λειτουργική και σπατάλη δημοσίου χρήματος. Γενικά, δεν έχω κανένα πρόβλημα με τις αλλαγές. Αλλά, αν δεν μπορείς να αλλάξεις κάτι προς το καλύτερο, τότε καλύτερα να το αφήσεις ως έχει. Θα ήθελα να μην αλλάξει η αύρα που έχουν η Νεάπολη και το Κουκάκι. Γειτονιές με την παλιά έννοια. Με τα μικρά μαγαζιά τους, τα μικροσκοπικά μερικές φορές cafe τους. Σε ακτίνα 3-4 τετραγώνων βρίσκεις σχεδόν ό,τι χρειάζεσαι για το σπίτι. Θα ήθελα περισσότερη φροντίδα στον καθαρισμό της πόλης. Υπάρχουν γωνιές που είναι εμφανώς παρατημένες. 

Τι ακούς αυτή την εποχή από το ελληνικό ρεπερτόριο;
Τη συνεργασία του Χαιρέτη με την Harper, Tropical Geometry, Petros Fuzzhead, Χριστίνα Ψύχα. Επίσης πάρα πολλά demo - προτάσεις συνεργασίας που έχουν φτάσει στο inbox της Puzzlemusik. Τα άλμπουμ του Γιώργου Κοντραφούρη και της Demetria που θα κυκλοφορήσουν μέσα στο πρώτο τρίμηνο του 2022. Τη συλλογή μας «15». Την ακούω πάρα πολύ αυτό το διάστημα. Ως άλμπουμ πια. Είναι πολύ διαφορετική η αίσθηση από όταν έφταναν τα κομμάτια της ένα-ένα. Επίσης, Κώστα Μπέζο και «Τ’ Άσπρα Πουλιά» από την δεκαετία του 1930.

Και από το διεθνές;
Πάρα πολύ ambient μουσική από διάφορα μέρη του κόσμου. Κυκλοφορίες των τελευταίων δύο ετών κυρίως. Επίσης, Stranded Horse, το άλμπουμ της Sinikka Langeland στην ECM, Portico Quartet, Go Go Penguin και γενικότερα κυκλοφορίες της βρετανικής Gondwana Records. Και βέβαια τις Ουκρανές Dakh Daughters. Το φετινό τους άλμπουμ “Make Up” κυκλοφόρησε μόνο ψηφιακά και περιμένω πώς και πώς να βγει και σε cd για να το παραγγείλω.

Ποια θα είναι τα επόμενα βήματα της Puzzlemusik;
Αυτήν την περίοδο δεν κάνουμε μακροπρόθεσμα σχέδια. Η όλη διαχείριση της πανδημίας είναι βαθιά προβληματική και κατά τη γνώμη μου τελείως ανεπιτυχής. Και δεν διακρίνω κάποια στοιχεία που να με κάνουν να πιστέψω ότι θα γίνει καλύτερη. Μέσα σε αυτό το περιβάλλον τα όποια βήματα αφορούν μόνο στο άμεσο μέλλον. Προφανώς θα υπάρξει ροή νέων κυκλοφοριών. Πολύ σύντομα θα κυκλοφορήσει το “Mirrorself” του Γιάννη Παπαδόπουλου και σε βινύλιο. Η πρώτη του κυκλοφορία ήταν πριν λίγους μήνες σε CD. Τον Φεβρουάριο θα κυκλοφορήσει το concept άλμπουμ της Demetria “Pillow Shifter” και τον Μάρτιο το “Deep South” του George Kontrafouris Trio. Άλμπουμ που έχει ένα σημαντικό στοιχείο έκπληξης σε σχέση με τα προηγούμενα του. Αργότερα την άνοιξη -και εκτός απροόπτου- θα κυκλοφορήσει και το νέο άλμπουμ του Μπάμπη Παπαδόπουλου. Επίσης, θα δημιουργηθεί σύντομα Bandcamp της Puzzlemusik. Το πρώτο διάστημα μόνο με τις συλλογές της εταιρείας και σταδιακά θα προστίθενται οι υπόλοιπες κυκλοφορίες. Προς το παρόν μόνο μεμονωμένοι καλλιτέχνες της εταιρείας διατηρούν Bandcamp (Playground Theory, Next Step, Billy Pod, Γιάννης Παπαδόπουλος και άλλοι). Υπήρχαν πολύ συγκεκριμένοι λόγοι που δεν είχε γίνει Bandcamp του Puzzlemusik label μέχρι τώρα. Τελικά, αποφασίσαμε να γίνει.