H ποπ μουσική από τον προηγούμενο αιώνα μέχρι σήμερα: Γιατί οι καλλιτέχνες δεν τραγουδούν πια unplugged και πώς τα τραγούδια γίνονται επιτυχίες στα social media
Ο εικοστός αιώνας, μέχρι το 1980 περίπου, ήταν η χρυσή εποχή της ποπ μουσικής και όλων των ειδών από τα οποία ξεπήδησε: τζαζ, μπλουζ, παραλλαγές του ροκ. Αλλά δεν μπορούμε να ζούμε μονίμως σε χρυσές εποχές: η πτώση της ποιότητας της μουσικής ήταν αναπόφευκτη – έφτασε σε μια κορύφωση και ύστερα άρχισε να κατρακυλάει. Όχι μόνο επειδή στέρεψε η έμπνευση· κυρίως επειδή τα μέσα ενημέρωσης κατακλύστηκαν από μέτριες και κακές δημιουργίες· το φίλτρο ποιότητας που υπήρχε κάποτε στις δισκογραφικές εταιρείες και στους ανεξάρτητους παραγωγούς μουσικής δεν υπάρχει πια: στο YouTube εκτυλίσσεται ένα παιχνίδι αριθμών που μπορεί να αναδείξει άθλια τραγούδια και βίντεο. Και τα αναδεικνύει.
Πολλά πράγματα έχουν βελτιωθεί από τον 20ό αιώνα, η μουσική όμως δεν είναι ανάμεσα σ’ αυτά. Οι ποπ επιτυχίες είτε αντιγράφουν παλιότερα πρότυπα, είτε αντιγράφουν τον ίδιο τους τον εαυτό: για παράδειγμα, ο Max Martin και ο Dr. Luke, δύο από τους πιο δημοφιλείς συνθέτες ποπ με αρκετά επιτυχημένα singles στο ενεργητικό τους –για την Taylor Swift, την Britney Spears, την Ariana Grande, τους Backstreet Boys, την Katy Perry, τους Bon Jovi, την Becky G, την Avril Lavigne, τη Miley Cyrus– μοιάζουν σαν να γράφουν το ίδιο κομμάτι που γνωρίζει μια στιγμούλα δόξας κι ύστερα έρχεται να το αντικαταστήσει ένα άλλο, ίδιο. Τίποτα δεν ξεχωρίζει. Οι στίχοι δεν έχουν νόημα και η μελωδία ξεχνιέται σύντομα. Πολύ σύντομα.
Οι κλασικοί rockers συχνά διαφωνούσαν μεταξύ τους, με τους μηχανικούς ήχου και τους παραγωγούς τους: εργάζονταν επί μήνες πάνω σε ένα τραγούδι. Οι μπάντες διαλύονταν επειδή ένα μέλος ήθελε αλλάξει το στιλ του για να ταιριάζει στο mainstream γούστο, ενώ ένα άλλο αρνιόταν να συμβιβαστεί· δημιουργούνταν συγκρούσεις που, εκτός από τους προσωπικούς ανταγωνισμούς, σχετίζονταν με την ίδια τη μουσική δημιουργία. Από τότε που το MTV κατάργησε τις εκπομπές Unplugged –επειδή λίγοι μουσικοί ήταν αρκετά ταλαντούχοι για να παίζουν ζωντανά με μια κιθάρα ή να τραγουδάνε απογυμνωμένες εκδοχές των κομματιών τους– παραδεχτήκαμε όλοι, αν και σιωπηρά, ότι οι περισσότεροι ποπ μουσικοί δεν ήταν μουσικοί: η απόδοσή τους οφείλεται στο λογισμικό του υπολογιστή που τελειοποιεί τη φωνή και τον ήχο των οργάνων. Δεν κάνουμε σύγκριση με τα μεγάλα ονόματα, όπως οι Beatles, οι Led Zeppelin, οι Who ή οι Rolling Stones, αλλά μιλάμε και για μικρότερα ονόματα και υποείδη όπως η ποπ bubblegum. Κάποτε δεν μπορούσες να επιζήσεις χωρίς ταλέντο. Με λίγα λόγια, άλλο Joni Mitchell, άλλο Taylor Swift και Ed Sheeran. Οι περισσότεροι από σημερινούς ποπ σταρ δεν ξέρουν ούτε να διαβάζουν νότες: έχουν ανθρώπους στο πλάι τους που το κάνουν για λογαριασμό τους. Σε δέκα χρόνια από τώρα, πόσοι θα θυμούνται τα σημερινά τραγούδια; Ποιες είναι οι μουσικές ιδιοφυΐες η μουσική των οποίων μάς αλλάζει τη ζωή; Όσο κι αν η Adele είναι συμπαθητική και η Beyoncé εντυπωσιακή στη σκηνή, το μέγιστο που καταφέρνουν είναι ένα πιασάρικο κομμάτι, ιδιαίτερα αν έχει υπαινιγμούς αντιρατσισμού και έμφυλης ταυτότητας. Ή, αν πρόκειται για hip-hop, που κερδίζει οπαδούς επειδή εκμεταλλεύεται λαϊκά αισθήματα και προκαταλήψεις. Χωρίς να έχουμε διάθεση νοσταλγίας, πριν από πενήντα χρόνια, η μουσική σε όλο το εύρος του φάσματος, από το death metal μέχρι την bubblegum pop, είχε να επιδείξει μεγάλα ταλέντα –μερικά από τα οποία χάθηκαν από ναρκωτικά και άλλες καταχρήσεις, ενώ άλλα πέρασαν σε διαφορετικά μουσικά είδη. Πάντοτε υπήρχαν καλλιτέχνες που έκαναν μια και μοναδική επιτυχία και ύστερα περνούσαν στη λήθη –όμως, κανείς δεν πάσχιζε με νύχια και με δόντια να τους κρατήσει στο προσκήνιο και στη δημοσιότητα. Οι Archies αφέθηκαν να ξεχαστούν μετά το «Sugar, Sugar» και οι παραγωγοί εγκατέλειψαν τους Monkees όταν δεν είχαν να προσφέρουν κάτι περισσότερο· δεν τους έκαναν μηχανή χιτς με τεχνητά μέσα.
Οι μουσικοί που παίζουν τα δικά τους όργανα και γράφουν τα δικά τους τραγούδια χωρίς τη χρήση μηχανημάτων ή λογισμικού σπανίζουν σήμερα. Δεν φταίει μόνο το ότι η τεχνολογία διέλυσε τη μουσική βιομηχανία: εμείς ως ακροατές έχουμε γίνει απρόσεκτοι καταναλωτές μουσικής όπως έχουμε γίνει απρόσεκτοι καταναλωτές όλων των προϊόντων – όπως γράφει o γνωστός ιστότοπος Society of Rock, όταν το κοινό παραληρεί με τον Justin Bieber, κάτι έχει πάει στραβά, κάτι έχει πάει πολύ στραβά.
